Israël heeft zowel met Oekraïne als met Rusland goede relaties. Het actuele conflict tussen beiden landen is bijgevolg voor Israël een bijzonder probleem. Het gaat immers om veel meer dan om goede contacten.
De krant Haaretz kwam tot de conclusie dat Israëls hightech-industrie een potentiële verliezer bij een militaire escalatie zou worden. Ca. 20.000 Oekraïners werken immers voor Israëlische IT-bedrijven. De redenen liggen voor de hand: enerzijds goed opgeleide vakkrachten (in Israël is er een groot tekort aan), die bovendien voor ongeveer de helft van een Israëlisch salaris goed werk leveren. Bovendien stelt de communicatie met hen geen groot probleem vermits vele Israëliërs omwille van hun herkomstland Russisch spreken. Kiev en Tel Aviv bevinden zich bovendien in dezelfde tijdzone, wat in vergelijking met andere oorden ook een pluspunt is.
De Oekraïners werken ofwel voor mondiale outsourcing-aanbieders zoals Ciklum of Globalogic, ofwel staan ze op de loonlijst van Israëlische bedrijven, zoals bv. de spelsoftware-ontwikkelaar Playtika, die niet minder dan 1000 medewerkers in Oekraïne telt. Het Israëlische economisch vakblad “Globes” berichtte over evacuatieplannen van Oekraïners en hun gezinnen, die bij Israëlische bedrijven in dienst zijn: richting westen, o.a. naar Polen. Het gaat hier dan vooral om degenen die dichtbij de Russische grens wonen en werken, bv. in Charkiv (Charkov) of in Dnipro.
Voor de beslissende politici in de Israëlische regering zijn b.g. Oekraïense IT-ers het minste van hun problemen. Premier Bennett en buitenminister Lapid proberen een neutrale koers te volgen, die reeds door Netanyahu in 2014 ingeslagen werd toen de Krim opnieuw Russisch grondgebied werd en de Donbass zich wilde afscheuren van Oekraïne.
Gemakkelijker is de situatie voor politiek Israël niet geworden. Er moet met te veel factoren rekening gehouden worden. Het contact met Rusland is uit strategisch oogpunt van belang omdat Rusland ook in Syrië de lakens mee uitdeelt. Of anders geformuleerd: Israël kan slechts mits een verstandhouding met Rusland de Iraanse aanwezigheid in Syrië proberen te ontmoedigen.
Omgekeerd moet ook de communicatie van de Russen met de Israëliërs functioneren. Zo niet zou het tot gevaarlijke situaties kunnen komen. Ter herinnering: het neerhalen van een Russisch verkenningsvliegtuig bij de landing op de luchthaven van Latakia, dat door een S-200 (Russische) raket van de Syrische luchtafweer getroffen werd, waarbij 15 personen om het leven kwamen. Eigenlijk was het doelwit een Israëlisch jachtvliegtuig, die het Russisch vliegtuig als dekking misbruikte. (… een strategie die herhaaldelijk bij aanvallen via Libanon succesvol bleek te zijn)
Rusland liet nadien weten dat het in de toekomst de satelliet-navigatie en radar van alle militaire vliegtuigen zou verstoren die te dicht de Syrische luchtruimte naderden. En aan president Assad het moderne S-300 luchtafweersysteem bezorgen. Netanyahu moest nadien enkele telefoongesprekken met “vriend Poetin” plegen om de plooien weer glad te strijken.
Komt daar bovenop dat Israël zich in dit conflict niet te erg pro-Russisch kan positioneren, dat het een bepaalde afstand t.o.v. Moskou moet bewaren, zo niet zou Big Brother aan de andere kant van de Atlantische Oceaan dit wel eens heel kwalijk kunnen nemen. Immers, de VSA staan aan de kant van Oekraïne.
En als toemaatje heeft Israël ook een goede relatie met Oekraïne, wat heel de zaak niet bepaald gemakkelijker maakt. In 2019 hebben beide landen nog een nieuw handelsakkoord getekend. En laatst in december maakte Oleksi Reznikov, de Oekraïense defensieminister, nog zijn opwachting in Israël om te peilen welke wapens men zou kunnen krijgen. De militaire samenwerking tussen beide landen is immers de laatste jaren ook toegenomen. Momenteel toont Oekraïne een grote belangstelling aan de militaire kennis en het merk “Made in Israël”, en dan vooral voor luchtafweer. Oekraïne had op zijn verlanglijstje het legendarisch luchtafweersysteem “Iron Drome” en de afweertechnologie voor cyberaanvallen. De VSA zouden hier niets tegen inbrengen, maar Rusland daarentegen – om voor de hand liggende redenen – wel.
En zo danst Israël op een slappe koord tussen de bondgenoot in Washington en de belangen in het Kremlin.
“Zwijgen is momenteel het beste,” hoort men in Israëlische diplomatieke kringen, “Israël moet oppassen dat het zichzelf geen schade berokkent.”
En dan zijn er nog de onderhandelingen om het atoomakkoord met Iran. Men vreest dat Rusland wel eens zou kunnen kiezen voor een hartelijker bondgenootschap met China en Iran – iets dat voor Israël wel eens heel onaangenaam zou kunnen worden.
Daarom kijkt Naftali Bennett de kat uit de boom, hanteert “neutraliteit” als handelsmerk en zou volgens Israëlische media zichzelf in oktober in Sochi zelfs aangeboden hebben als bemiddelaar in het conflict. Oorspronkelijk zou dit idee uit het brein van Zelensky ontsproten zijn. Poetin zou de suggestie weggewuifd hebben. Een soortgelijk aanbod zou Netanyahu maanden daarvoor ook al gedaan hebben, met dezelfde afwijzing als antwoord. Dat Poetin niet onmiddellijk zit te springen om een Israëliër “als neutrale bemiddelaar” ligt nogal voor de hand…
Buitenminister Lapid blijft optimistisch. Hij vindt het niet waarschijnlijk dat het tot een regelrecht militair conflict komt. En wees hierbij nogmaals op een bijkomende reden voor de Israëlische neutraliteit. Ten slotte zouden er zowel in Rusland als in Oekraïne nog talrijke joden wonen. En in Israël zelf leven ook 500.000 mensen van Oekraïense oorsprong én meer dan 400.000 met een Russische achtergrond. Toen de Krim in 2014 terug deel uitmaakte van het Russische grondgebied, waren er hierdoor strubbelingen tussen de voormalige Sovjetburgers. Vandaag verwacht men minder emotionele spanningen. De jongere generatie zou evenzeer afgeschrikt worden van de “despotische” Poetin als door de “Bandera”-nostalgie, de cultus rond de extreem-antisemitische Oekraïense nationale held. Men is nu eerder bezorgd om familieleden in de beide ex-sovjetlanden. In Oekraïne gaat het waarschijnlijk om zo’n 75.000 personen, die volgens de terugkeerwetgeving recht zouden hebben op een Israëlisch paspoort. Men wil in Israël op alle eventuele gebeurtenissen – zoals een evacuatie – voorbereid zijn.
Zo lang de situatie nog alle kanten uit kan, zal de wereld Israëls neutraliteit accepteren, maar als het uur van de waarheid nadert, dan zal Israël quasi gedwongen worden een kant te kiezen. Dat Zelensky Israël als bemiddelaar wil kiezen ligt voor de hand maar biedt geen oplossing. Oekraïne beschouwt Israël als de verlengde arm der VSA. Door Israël erbij te willen betrekken wil men de VSA nog meer onder druk zetten. En dat is niet per se verstandig want Poetin zal hierin alles behalve een “neutrale bemiddeling” zien.
Israël houdt voorlopig het hoofd koel en de Oekraïense boot af.