Wie of wat is HTS (Hay’at Tahrir al-Sham)? Van “gematigdheid” geen spoor.
Een overzicht:
Na acht jaar oorlog slaagde HTS (Hay’at Tahrir al-Sham) erin te overleven en ISIS in Syrië te vervangen. De laatste veldslag – tegen de regering van Assad – komt eraan: in de NW provincie Idlib, grenzend aan Turkije.
Hoe slaagde deze terroristengroep erin zo lang te overleven?
We keren terug in de tijd:
Irak 2011. De terroristengroep Islamitische Staat van Irak, die later in ISIS zou vervellen, heeft het moeilijk stand te houden. Op dat ogenblik heeft het geen echt eigen territorium en hun leider Abu Bakr al-Baghdadi moet zich weren om nog serieus genomen te worden maar als in Syrië de zgn. burgeroorlog uitbreekt ziet hij een kans en stuurt een vertrouweling, Abu Mohammed al-Joulani, over de grens om ook daar een groep op te richten. Al-Joulani heeft zijn strepen als veteraan in de terreurbeweging sinds de Amerikaanse invasie van 2003 al verdiend.
Zijn echte naam is Ahmed Hussein al-Shara. Afkomstig van de Golan Hoogte, woonde in Damascus. Zijn familie hield daar een supermarkt open. Hij was daar een eenzaat “depressief”, vond een voormalig personeelslid, “niet geïnteresseerd in politiek”.
Tijdens de 2003 Irak oorlog trok hij naar Irak, waar hij zich aansloot bij Al-Qaeda. Vertrouweling en luitenant van Al-Zarqawi, een in Jordanië geboren terrorist, berucht voor onthoofdingen, die hij met een duivels genoegen filmde en op het internet verspreidde. Zelfs Al-Qaeda vond hem te extreem. Toen deze in 2006 gedood werd tijdens een luchtaanval, verliet al-Joulani Irak. Trok naar Libanon, waar hij zijn “werk” voor al-Qaeda voortzette. Hij voorzag logistieke steun voor een al-Qaeda filiaal: Jund al-Sham. In 2008 werkte hij voor Al-Qaeda in Irak onder al-Baghdadi; als eerste luitenant leidde hij de al-Qaeda aanslagen in Mosoel.
Tegen 2012 weet hij een aantal van de harde kern extremisten – ex-gevangenen uit de Sednaya militaire gevangenis – samen te bundelen tot Jabhat al-Nusra, een meedogenloze strijdgroep tegen de Assad regering.
Al-Joulani houdt zijn relatie met al-Baghdadi dan nog liefst geheim opdat er geen ongewenste internationale aandacht aan al-Nusra gegeven wordt.
In Irak kondigt al-Baghdadi de oprichting van ISIS, de Islamitische Staat aan en zegt dat ook al-Nusra er deel van uitmaakt. Al-Joulani, die niet van het plan op de hoogte was, is verontwaardigd. Hij wijst al-Baghdadi en zweert exclusieve trouw aan al-Qaeda.
2014. Terwijl ISIS snel uitbreidt gaan al–Nusra en ISIS met elkaar op de vuist. Een open oorlog met verliezen aan beide kanten. In het nauw gedreven door ISIS in oost-Syrië, trekt al–Nusra naar het westen.
2015. Een verpletterende aanwezigheid van al–Nusra in Idlib stad. Het begint er slecht uit te zien voor de “rebellen” als Rusland zich in de strijd mengt en de terroristen, tegenstanders van de Assad regering, onomwonden in het vizier neemt.
2016. In een poging afstand te nemen van al–Qaeda vormt al-Joulani een “nieuwe” groep, Jabhat Fateh al-Sham, JFS. Sommigen van zijn aanvoerders zijn het er niet mee eens, splitsen zich af en blijven trouw aan al–Qaeda. Al-Joulani zet de onafhankelijkheid van JFS in de verf en verklaart dat zijn JFS geen enkele band heeft met een andere groep en dat ze uitsluitend de val van Assad op hun agenda hebben. Met zijn “nieuwe” groep slorpt hij de ene “rebellen”groep na de andere op. Tegen midden 2016 staat hij aan de leiding van 10.000 terroristen. Deze mengelmoes van verschillende groepen met uiteenlopende ideologieën maakt de cohesie niet gemakkelijker. En dat merkt hij tegen het einde van 2016 wanneer de groep in verschillende entiteiten opgesplitst wordt.
2017. De strijd om Aleppo. Al-Joulani heeft grote problemen de eenheid te bewaren. Hij wil zijn beschadigde reputatie opkalefateren en herdoopt de groep in Hayyat Tahrir al-Sham: HTS. Nu echter met een nieuwe (spook)leider. Al-Joulani behoudt echter op de achtergrond de controle. Tegen oktober 2017 heeft HTS de controle van de andere groepen en kan hierdoor uitbreiden en praktisch heel het grondgebied van de Idlib provincie overnemen.
Nu het succes weer lacht, neemt al-Joulani opnieuw officieel de leiding . Zijn reputatie als veteraan-jihadist staat in de weg als bestuurder van Idlib. HTS krijgt niet de steun van de bevolking en wordt dikwijls het doelwit van luchtaanvallen en moorden. Om dit probleem op te lossen richt hij een schijnregering op voor de Idlib bevolking, met de klinkende naam “de Syrische Regering van de Verlossing” (…Salvation), een nepnaamkaartje voor HTS.
Al-Joulani werd al enkele keren dood verklaard. Luchtaanvallen, bommen en nu recent zou hij een coma beland zijn. Bevestiging ontbreekt.
2018. Het leven van de Idlib bevolking is zwaar met willekeurige arrestaties en moorden als dagelijkse kost. Voortdurende protesten tegen HTS heel het jaar door. In november wordt journalist/activist Raed Fares vermoord, neergeschoten. Men vermoedt dat HTS verantwoordelijk is. Zijn dood is een slag voor de vreedzame oppositie in Syrië. HTS versterkt nog zijn macht door de door Turkije gesteunde “rebellen”groepen te verslaan.
2019. Idlib is de enige resterende verzetshaard van enige betekenis tegen de Assad regering. HTS heeft via zijn schijnregering de controle over heel de regio. Al-Joulani prijst de eensgezindheid van zijn “rebellen” maar dat lukt hem slechts door militanten, waarvan hij concurrentie vreest, meedogenloos uit te schakelen.
De Syrische regering heeft geen alternatief: HTS moet daar weg. Goedschiks (… onwaarschijnlijk) of kwaadschiks. De Syrische bevolking zal hoe dan ook opnieuw het slachtoffer worden.