https://youtu.be/nsu8Gh_iuOc
De Republiek der Verenigde Neder- landen, een staatkundige uitzondering in Europa, was ook het vaderland van de eerste naamloze vennootschap en eerste ‘multinational’: de Vereenigde Oostindische Compagnie, lange tijd het grootste handelsbedrijf ter wereld.
De VOC beïnvloedde de cultuur van de Republiek en alle gebieden waarmee zij handel dreef vaak blijvend. Haar waardering was aan grote wisseling onderhevig. Politieke standpunten en de steeds veranderende tijdgeest speelden hierbij een grote rol. In De VOC. Een multinational onder zeil, 1602-1799 bepleit ik een meer ‘esthetische’ benadering: de VOC als een groot en afgerond verhaal uit ons verleden.
De handel in specerijen was tot het einde van de zestiende eeuw volledig in Portugese handen. Portugal kwam in 1580 aan de Spaanse kroon en raakte daardoor in oorlog met de Nederlanden. Een handelsverbod en stijgende prijzen noopten partijen in de prille Republiek om zelf specerijen te gaan halen in Oost-Indië. Met het geld van negen kooplui, verenigd in de ‘Compagnie van Verre’, begon in 1595 ‘de eerste Schipvaart’ naar Azië. Tweeënhalf jaar later keerden drie van de vier schepen met slechts 87 van de oorspronkelijk 249 man terug in Amsterdam. De opbrengst van de meegebrachte peper was net voldoende om de kosten te dekken. Maar een Nederlandse handelsvloot wás naar Indië heen en weer gevaren.
Er ontstonden verschillende andere ‘voorcompagnieën’. Een grote verenigde compagnie zou, in de ogen van landsadvocaat Johan van Oldenbarnevelt, een krachtig economisch en militair instrument zijn. De inkomsten konden immers de oorlog tegen Spanje mede financieren. Oldenbarnevelt dwong de compagnieën te fuseren. In 1602 kwam zo de ‘Generale Vereenichde Geoctroyeerde Compagnie’ tot stand, in de beeldvorming van de nazaten één van de belangrijkste iconen van de Nederlandse Gouden Eeuw.
Meer weten? Ga naar VOC Kenniscentrum