Een staat, een land heeft geld nodig om de staat draaiende te houden, een project e.d. te financieren. De staat zal dan een lening uitschrijven waarop staat dat die lening een bepaalde som waard is, die uiteindelijk op dag x moet terugbetaald worden en waarop jaarlijks een bepaalde intrest moet betaald worden. Dit waardepapier zal door een financier gekocht worden en die kan het bijhouden of doorverkopen. Eén keer per jaar komt de eigenaar van het waardepapier naar de staat en verlangt de uitbetaling van de intrest. En op het einde van looptijd zal de uiteindelijke eigenaar van het waardepapier naar de staat trekken en de terugbetaling van het totaal geleend bedrag vorderen.
Klinkt eenvoudig en zo is het in feite ook. Maar er kunnen haken aan zitten.
Een simpel voorbeeld: u bent een staat en uw gemeente, omliggende gemeenten en steden zijn de wereldwijde markt. U heeft geld nodig. U neemt een blad papier en schrijft: “Deze lening heeft een waarde van 1000 euro en loopt 10 jaar. De eigenaar van deze lening (waardepapier) betaal ik telkens op 1 oktober 1% intrest”.
Iemand koopt dit waardepapier en betaalt u 1000 euro. Vervolgens moet u jaarlijks, op 1 oktober, degene die het waardepapier voorlegt, 1% intrest, 10 euro dus, betalen en dan bent u weer een jaar gerust.
Na de looptijd, 10 jaar dus, als de terugbetaling van de lening aan de orde is, heeft u echter geen 1000 euro. Dus… u schrijf enkele dagen voor de vervaldatum opnieuw een dergelijk stuk papier en u laat zich door iemand anders de 1000 euro geven die u op 1 oktober voor de eerdere lening moet terugbetalen.
Eigenlijk hoeft u die 1000 euro nooit terug te betalen. U moet echter één keer in het jaar de 10 euro intrest betalen en alle 10 jaar iemand vinden die u opnieuw 1000 euro geeft opdat u de oude lening kunt terugbetalen. Niets aan de hand, denkt u dan, aan geld geraken is een fluitje van een cent.
Stel u nu even voor dat u 35.000 euro netto per jaar verdient. Bijgevolg is een betaling van 10 euro intrest per jaar geen probleem. U ziet dat zo en de geldleners ook. Maar als u zo veel leningen uitschrijft zoals het in het westen de gewoonte geworden is, en uw schulden op deze wijze xxx aantal keer uw jaarinkomen bedragen, dan ziet de toestand er heel anders uit.
We gaan uit van de veronderstelling dat uw schulden 3 keer uw jaarinkomen bedragen en u heeft al 100 van b.g. waardepapieren (leningen) verkocht. Dan moet u al 1000 euro aan intrest betalen. Nog altijd geen echt probleem. Maar… u moet ook voortdurend nieuwe waardepapieren (leningen) verkopen om deze, die elk jaar voor terugbetaling voorgelegd worden, uw oude leningen dus, terug te kunnen betalen… En dan komt de kat op de koord.
De kat is in deze wat men in het echte leven een ratingagentschap noemt. Deze kat komt elke dag in uw stamcafé en vertelt iedereen wie (leninguitschrijver) vermoedelijk, eventueel, zijn leningen niet meer zal kunnen terugbetalen. Hij toont daarbij lange tabellen waarbij duidelijk gemaakt moet worden hoe hij de financiële situatie berekend heeft. En uit die tabellen blijkt dat u eigenlijk niet meer financieel te vertrouwen bent. Kortom: wie van u in de toekomst nog een waardepapier (lening) koopt, doet er goed aan niet aan 1% intrest per jaar te verlangen, maar 5%. Als u nu bij de vervaldatum van een lening een nieuwe lening moet afsluiten om de oude terug te kunnen betalen, dan moet u het vijfvoudige aan intresten betalen. En vermits uw inkomen niet gestegen is, komt u stilaan in de problemen.
Een ongeluk komt nooit alleen. De kat is nl. uw buurman, juist degene waarmee u al jaren overhoop ligt over een appelboom die al dan niet op de grens van de beide tuinen groeit. Deze buurman – de kat – merkt dat hij een stapje verder kan gaan en vertelt nu regelmatig in uw stamcafé dat het u – tot zijn spijt – echt niet goed gaat en dat men eigenlijk beter 10% zou moeten intrest te verlangen bij een volgende lening.
En uw probleem wordt groter. U moet immers nieuwe leningen opnemen om de intresten te kunnen betalen. En dan komt de dag dat u niet slechts 100 leningen lopende hebt die in totaal jaarlijks 1000 euro intrest kosten, maar het zijn er intussen 120, waarvoor u bij 10% intrest 12.000 euro intrest per jaar moet ophoesten.
Uw buurman realiseert zich dat hij de duimschroeven kan aandraaien en verlangt nu van u dat u de appelboomkwestie in zijn voordeel oplost. Indien niet, laat hij de geruchtenmolen verder draaien met het risico dat uw volgende lening 15% intrest zal kosten. M.a.w. u bent chanteerbaar geworden, niet alleen door degenen die uw leningen gekocht hebben maar ook door uw buurman die door uw stamcafé-vrienden geloofd wordt… U betaalt immers zonder morren de hogere intrest! U heeft immers geen andere keuze.
De kat hoeft niet perse uw buurman te zijn en het meningsverschil hoeft niet over een appelboom te gaan, maar dat snapte u al. Het is voldoende dat uw buurman beter bevriend is met de stamcafé-klanten dan u. En dan kan het alleen maar bergaf gaan. Stel nu dat iemand een oogje op uw huis geworpen heeft. Als iemand met de kat (ratingagentschap) een goede relatie heeft, dan kan hij de kat waarschijnlijk overtuigen (voor een bepaald makelaarscommissie) de slechte prognoses over uw financiële toestand zodanig aan te dikken dat uw schulden en bijhorende intresten op zulk niveau stijgen dat niemand u nog vertrouwt en geen lening meer wil geven omdat men vreest het nominaal bedrag van 1000 euro niet zal terugbetaald te krijgen op de vervaldag.
Om ten minste een gedeelte van hun geld terug te krijgen, zijn uw schuldeisers nu bereid de waardepapieren (leningen) voor de helft van hun nominale waarde te verkopen… en op dat ogenblik slaat degene toe die uw huis voor een prikje wil verwerven. Hij koopt de waardepapieren en komt op de vervaldatum bij u aankloppen. U kan niet betalen omdat niemand u nog een een nieuwe lening wil geven. Volgende stap: gerechtsdeurwaarder. U wordt uit uw huis gezet en u zit tot over uw oren in de schulden.
Een voorbeeld van b.g. scenario: uw huis is 100.000 euro waard. Na het vernietigen van uw reputatie heeft u bijkomende leningen uitgeschreven en u heeft momenteel een totale schuld van 120.000 euro. De koper van uw huis had deze leningen voor de helft van de waarde gekocht, dus 60.000 euro. Uiteindelijk verwerft hij uw huis, dat 100.000 euro waard is, voor 60.000 euro. De kat krijgt wat hem toekomt voor zijn bemiddeling. U bent geruïneerd: u heeft niet alleen uw huis verloren, maar bovendien zit u nog op een schuldenberg van 20.000 euro. Uw schulden bedroegen 120.000 euro, het huis is slechts 100.000 waard, u moet hem nog 20.000 euro bovenop geven.
Zo loopt het ook bij staten en de kat is in het werkelijke leven de ratingagentschappen, die beslissen welk risico bij welke staat past en wat daarvoor de passende financiële conclusie is. Daar de ratingagentschappen in de VSA zitten, moeten de VSA slechts beperkte intresten betalen, ook al zitten ze tot over hun oren diep in de schulden. De VSA torsen een schuldenlast van ca 27 biljoen dollar – hun belastinginkomsten bedragen ca. 6.4 biljoen. En desondanks betalen de VSA voor 10-jaar durende leningen slechts een beetje meer dan 1% intrest.
Ter vergelijking: Rusland heeft een staatsschuld van ca. 50 miljard euro – de belastinginkomsten bedragen ca. 270 miljard euro. Desondanks wordt er op de beurs ca. 7% intrest gerekend voor Russische staatsleningen.
Daar bovenop hebben de VSA quasi geen noemenswaardige reserves; Rusland heeft bij de nationale bank en staatsfonds meer dan 600 miljard dollar.
U kan vaststellen dat de berekende intrest voor leningen, die zich in de eerste plaats baseert op de ratingagentschappen, een machtinstrument is met hetwelke elke staat, die niet naar de pijpen van de VSA danst, kan gestraft worden.
In de onderdanige EU-staten bedraagt de schuld per inwoner ca. 28.000 euro – in Rusland ca. 1000 euro. En toch krijgen de EU-staten een betere rating dan Rusland en moeten bijgevolg minder intrest betalen voor hun leningen.
Ter info: De staatsschuld van België stijgt met 507 euro per seconde.
Dat Griekenland boven zijn stand leefde, staat vast. Het kon goedkoop aan geld (euro’s) geraken en gaf het met milde hand uit. Niemand tikte hen op de vingers… tot de bom barstte. Toen de ratingagentschappen hun duim naar beneden richtten over Griekenland, lag de nationale schuld bij 110% van het BNP. Griekenland werd door de ratingagentschappen de facto bankroet verklaard en de staatsleningen waardeloos. Deze leningen werden vervolgens door de EU voor de nominale waarde gekocht. M.a.w. de volle prijs werd betaald aan de eigenaars van de leningen, de banken dus, hoewel de leningen niets meer waard waren. Dat was geen Griekenlandredding, maar een bankenredding. Vervolgens heeft de EU Griekenland gezegd dat het land slechts vers geld krijgt als het ‘s lands parels privatiseert. (Luchthaven, haven, staats-energieleveranciers enz.) Daar het snel moest gaan, zat Griekenland in een slechte positie om te onderhandelen en kreeg bijgevolg een slechts prijs. Buitenlandse concernen konden zo zaakjes doen en de crème van de Griekse economie voor weggeefprijs bekomen.
Vandaag beweren de ratingagentschappen dat Griekenland gesaneerd is. In werkelijkheid explodeerde de schuldenlast dankzij de “redding” van 110 op meer dan 200%. Griekenland werd niet gesaneerd maar leeggeroofd.
(General_government_consolidated_gross_debt,%25_of_GDP).png){kind=link}