Door heel die coronamiserie werden er nog nauwelijks Sint Antoniusvieringen gehouden. Behalve een misviering met drie man en een paardekop als gelovig publiek is er geen plezier meer aan.
17 januari, geen beter moment om “Sa laat ons vrolijk wezen” op te laden. De St. Antonius in het lied is de minder bekende Sint Antonius van Egypte, ook bekend als Sint Antonius-Abt.
Antonius geldt als een vroeg proponent van het kloosteridee in het Egypte van de 3de-4de eeuw en gebruikte als een van de eersten de metafoor van ‘het Boek van de Natuur’, de schepping als element in de verwerving van godskennis. Meer dan een half millennium later inspireerde de heilige kluizenaar een nieuwe kloosterorde die als beweging vanuit de Dauphiné ontstond: de Antonieten. Zij stonden al gauw bekend als hospitaalorde en kregen in ruil voor hun zorgen het recht om hun varkens – voorzien van een belletje – vrij te laten weiden. Op de naamdag van hun patroon, toepasselijk midden in de winter, werd elk jaar geslacht ten voordele van de armen.
In enkele Vlaamse gemeenten is het ook vandaag nog de gewoonte om bij de St Antoniusviering (varkens)vlees te offeren. Het vlees zelf wordt vervolgens na de viering onder groot jolijt per opbod verkocht, het vergaarde kapitaal dat vaak ver boven de marktprijs ligt, gaat steevast naar een goed doel. In sommige gemeenten is het historisch tegelijk de aanleiding voor het jaarlijkse hoogfeest: de kermis, ‘Toontjeskermis’. In Zalfen, bij Oostmalle, is er zelfs nog de traditie van het St Antoniusvuur, waarbij historisch de kledij van lijders aan St Antoniusvuur (moederkorenvergiftiging, vaak te wijten aan rottend graan) in het gezegende vuur verbrand werd.
Tot zover de officiële tekst bij het lied “Sa laat ons vrolijk wezen”. Wie uit de streek Westmalle-Oostmalle-Wechelderzande-Zoersel… en ja hoor, Sint Antonius, komt heeft beslist ooit eens in het gehucht Zalfen (Salphen) meegevierd: de mis in de kapel, de verkoop met opbod van varkenskoppen en-poten, de zegening der dieren, de wijding der kaarsen, de aanmoedigende preek van de burgemeester, het Sint Antoniusvuur, de optredens, de fanfare, de harmonie, de koren, de eetkramen met pensen, soep, mosselen…, de bittere kou of de modder, de honderd-, wat-zeg-ik duizendkoppige menigte, ‘s avonds de boerenbals (… met gummi laarzen op de houten dansvloer!) en de dag nadien de houten koppen…
Corona heeft ook dit kapot gemaakt. Hopelijk wordt er het volgend jaar januari weer aangesloten met de traditie. We hebben ons vroeger niet gerealiseerd hoe erg we deze volksdevotie en simpel -vermaak zouden missen…
Oude beelden: