Vooraleer onderstaand filmverslag te bekijken, moet u eerst nog eens het leven van Solzjenitsyn doorlopen. Bejubeld, verguisd, bewierookt, verketterd, eerherstel. Niettemin blijft hij ondanks tegenslagen en levenswendingen steeds trouw aan zichzelf.

Het zal ons niet verbazen als onderstaande film ook plotseling gecensureerd wordt. De film geeft het Oekraïne-Rusland conflict weer door de ogen van Solzjenitsyn. We vertalen de ingesproken tekst.

“Ik schrijf dit omdat Oekraïne en Rusland in mijn bloed, in mijn hart en in mijn gedachten zitten.  Echter, diepgaande ervaring en vriendelijke contacten met Oekraïners in de kampen hebben me doen inzien hoe diep hun wrok zit.  Onze generatie zal er niet aan ontsnappen te betalen voor de fouten van onze vaderen.  Op iemands voet stampen en roepen “Dit is van mij!” is de gemakkelijkste manier.  (Beelden van straatbetogingen v h Bandera bataljon) Het is veel moeilijker te zeggen: leef zoals je wilt.

Het verrassing van velen is dat de Marxistische doctrine die stelde, dat nationalisme wel zou verdwijnen, is niet gebeurd.  Integendeel.  Het gedijde en bloeide in deze eeuw van kernonderzoek en cybernetics.”

Donbass 2015:

Het wordt zeer pijnlijk in en met Oekraïne.  Men moet echter de spanningen begrijpen die zij voelen.  Daar het sinds eeuwen onmogelijk bleek deze op te lossen is het nu aan ons om ons gezond verstand te tonen.

Laat ze gewoon doen, laat hen ondervinden hoe de zaken voor hen zich ontwikkelen. Ze zullen snel genoeg ondervinden dat niet alle problemen opgelost worden door een afscheiding. (Beelden van Oekraïners die Russen (of mensen uit de Russisch sprekende regio uitschelden)

Er zullen talrijke problemen ontstaan daar er in verschillende regio’s een verschillende verhouding is van degenen die zich Oekraïens of Russisch voelen, of die zich tot geen van beide rekenen. (Zie kaart op tijdlijn 2:44)

Misschien is het nodig een referendum te houden in elke regio en vervolgens met hen, die willen scheiden, voorzichtig om te gaan. (Beelden van kapot geschoten huizen, scholen, infrastructuur in de Donbass, door Oekraïense leger of privé milities – tijdlijn 3:05))

Niet heel Oekraïne binnen de huidige Sovjet grenzen is inderdaad Oekraïne. Sommige regio’s op de linker oever van de Djnepr leunen duidelijk meer over naar Rusland.  (Zie kaart tijdlijn 3:28) En wat betreft de Krim, Chroesjtsjovs beslissing dit aan Oekraïne te geven, was totaal eigenmachtig.

Uit: 1968, “Het Gulag Archipel”, deel 5 hoofdstuk 2.

“Ik vind deze erge onverdraagzaamheid in de discussie rond het Russisch-Oekraïens probleem (ten nadele van beide naties en alleen ten voordele van hun vijanden) vooral pijnlijk omdat ik zelf een gemengde Russisch-Oekraïense oorsprong heb.

Ik groeide op onder invloed van beide culturen.  Ik zag en zie nooit enige haat tussen hen; in mijn hart is er geen plaats voor een Russisch-Oekraïens conflict.

Uit: 1981, een brief aan de Toronto Conference over Russisch-Oekraïense relaties

Donbass 2015:

Vanaf 04:27:een vrouw stelt dat ze het allemaal niet meer weet; wat ze wel weet is dat er vrede moet komen. Brandende auto. Graven van burgers met een simpel houten kruis tegenover burgerwoningen.

Er zijn hele streken in Oekraïne met een overheersende Russische bevolking.  Hoeveel mensen vinden het moeilijk een keuze te maken tussen de twee nationaliteiten waartoe zij horen?  Hoeveel mensen hebben een gemengde afkomst?  En hoeveel gemengde huwelijken zijn er?   Trouwens, tot op heden heeft niemand hen als “gemengd” beschouwd.  Dit is alles zeer divers.  En slechts de lokale bevolking kan beslissen over het lot van hun woonplaats, of hun regio en met elke nieuw gevormde etnische minderheid op deze plaats moet zonder geweld omgegaan worden.

Uit: 1990, “Rebuilding Russia”:

05:10 Beelden van Jeltsin en tijdgenoten in de voormalige sovjetrepublieken. Rijen burgers die hun spullen willen verkopen om eten te kunnen kopen.

Jeltsins periode werd gekenmerkt door niets minder dan een onverantwoordelijk omgaan met mensenlevens, zij het op een andere manier.   In zijn haast om alles zo snel mogelijk te privatiseren gaf hij het startschot voor een multimiljarden uitverkoop van het nationale patrimonium.

Om de steun van regionale leiders te verzekeren, beloofde Jeltsin onmiddellijk separatisme en ondertekende wetten die de ineenstorting van de Russische staat aanwakkerden en mogelijk maakten.  Daardoor verloor Rusland haar historische rol, waarvoor het zich zo hard ingezet had, en tevens het respect van de internationale gemeenschap. Al dit kon rekenen op luid applaus uit het westen.

06:02: Ontmoeting Solzjenitsyn – Poetin:

Poetin erfde een leeggeroofd en verbijsterd land met een arm en ontmoedigd volk.  En hij begon eraan met hetgene dat mogelijk was: een traag en stapsgewijs herstel.  Deze inzet werd noch erkend, noch gewaardeerd. 

Beeldenstorm:

Toen ik in 1994 naar Rusland terugkeerde, werd de westerse wereld en diens staten zo goed als aanbeden.  Niet omwille van feiten of een bewuste keuze maar eerder omwille van een natuurlijke afkeer van het bolsjevisme en natuurlijk ook door de westerse propaganda.

1999 brandende gebouwen, brandweer, redding van slachtoffers:

De sfeer begon te veranderen n.a.v. de gruwelijke NAVO bombardementen op Servië.  Ik kan met de hand op het hart zeggen dat heel de Russische samenleving diep en onuitwisbaar geschokt was door deze bombardementen. 

De situatie werd vervolgens slechter toen de NAVO haar invloed verspreidde en de voormalige sovjetrepublieken in haar structuur opnam.  Dit vooral was bijzonder pijnlijk bij Oekraïne, een land wiens verwevenheid met Rusland gevormd wordt door letterlijk miljoenen familiebanden tussen onze volkeren, met familieleden wonend aan beide kanten van de nationale grens.

En plotseling, zomaar, zouden deze families uiteen gerukt worden door een nieuwe scheidingslijn, de grens van een militair blok.

07:25 Zelensky die verkondigt dat er oorlog is met het oosten (Oost-Oekraïne) en dat Oekraïne gaat voor NAVO-lidmaatschap. VSA is steeds aanwezig. Door oorlog vernielde gebouwen. Wapens voor Oekraïne.

Bijgevolg werd de heersende indruk over het westen als een quasi “democratieridder” vervangen door het ontgoocheling dat dikwijls cynisch en egoïstisch pragmatisme de basis is van westerse politiek. 

Voor menige Rus was een zware teleurstelling, een ineenstorting van idealen. 

Bedelende vrouwen en kinderen… Prostituerende jonge jongens en meisjes…

In deze context was het gemakkelijk aan het idee gewend te geraken dat Rusland quasi een derde wereldland geworden was en dit ook voor altijd zou blijven.

Toen Rusland enige kracht herwon als een economie, als een staat, was de – misschien onbewuste – westerse reactie,  gebaseerd op de vroegere angst, er een van paniek.

Is het geen luxe voor het westen Rusland nu terzijde te schuiven, vooral in het kader van nieuwe bedreigingen? 

Als we ver in de toekomst kijken, dan zullen we ergens in de 21^ste eeuw een moment zien waarin zowel Europa als de VSA Rusland als een bondgenoot nodig zullen hebben.

Beelden van zich omarmende ruimtevaarders, zowel westerse als Russische.

Uit: 2007. Vraaggesprek met Der Spiegel.