Het Pianoconcert in a mineur, op. 54 (ook bekend als Fantasie in a klein), is een beroemd romantisch pianoconcert van Robert Schumann, voltooid in 1845.
Schumann heeft – voordat dit concert ontstond – diverse pogingen gedaan een pianoconcert te componeren. In 1828 startte hij een concert in Es majeur, van 1829 tot 1831 werkte hij aan een concert in F majeur en in 1839 schreef hij een eerste deel van een concert in d mineur. Geen van deze werken werden door hem voltooid.
In 1841 schreef Schumann een Fantasie voor piano en orkest. Zijn vrouw Clara spoorde hem aan hier een volwaardig concert van te maken. In 1845 voegde hij er een intermezzo en finale aan toe om het werk af te ronden. het werd het enige pianoconcert dat Schumann voltooide.
Het concert ging in première in Leipzig op 1 januari 1846, waarbij Clara soleerde en Ferdinand Hiler (aan wie het werk was opgedragen) dirigeerde.
Dit concert heeft waarschijnlijk model gestaan voor het pianoconcert in a mineur dat Edvard Grieg schreef. Griegs concert begint net als Schumanns concert met een enkel krachtig akkoord, waarna de pianist gelijk invalt met een sterk en dalend motief.
Graf Clara en Robert Schumann in Bonn
Na voltooiing van dit concert schreef Schumann twee andere werken voor piano en orkest: Introductie & Allegro Appassionato in G majeur (Op. 92), en Introductie & Allegro Concertante in d mineur (Op. 134).
Het concert kent de volgende instrumentatie: 2 fluiten, 2 hobo’s, 2 klarinetten, 2 fagotten, 2 hoorns, 2 trompetten, pauken, strijkers en piano.
Het werk bestaat uit drie delen, waarvan deel 2 en 3 zonder onderbreking in elkaar overgaan:
- Allegro affettuoso (a mineur)
- Intermezzo: Andantino grazioso (F majeur)
- Allegro vivace (A majeur)