Racisme in Vlaanderen? Waar?

Misschien zat Halloween er wel voor iets tussen? De Standaard trok dit najaar ijverig op spokenjacht. De krant pikte een universitaire studie op en pakte uit met een lijvig dossier: ‘Racisme in Vlaanderen’. Die ronkende titel bekt lekker en klinkt spectaculair, maar eigenlijk stelde het niet veel voor.

“Je valt ook in een weldenkend gezelschap niet meer uit de toon wanneer je oppert dat je dat allochtonengejammer moe bent,” zuchte journalist Karel Verhoeven ter inleiding. Waarna de krant fluks alle registers opentrok voor nog méér allochtonengejammer. Een hele week lang stonden allochtonen, daartoe flink aangemoedigd, aan de klaagmuur. De modale Vlaming is onverdraagzaam, bekrompen, racistisch, zo luidde het vonnis. “Ze zijn hier geboren en getogen, en toch voelt de 2de generatie van Turkse en Marokkaanse origine zich oneerlijk behandeld. Opmerkelijk: geïntegreerde allochtonen die studeren en de krant lezen worden het vaakst gediscrimineerd,” klonk het boven deel 1 van de reportage. En daar ging het hele onderzoek al de mist in. Het is immers niet omdat Turken of Marokkanen zich vaak gediscrimineerd voelen, dat ze ook daadwerkelijk gediscrimineerd worden. Maar laten we de getuigen zelf aan het woord.

Rekbaar begrip

Discriminatie blijkt een heel rekbaar begrip. Layla Önlen deed mee aan de gemeenteraadsverkiezingen en kreeg vaak een complimentje voor haar Nederlands. Goedbedoeld, maar eigenlijk vindt ze dat een belediging. Sahil is al een tijd op zoek naar werk en verstuurde zijn CV naar verschillende bedrijven. Daarop kreeg hij geen reactie, of – in het beste geval – een afwijzing. Volgens Sahil wordt hij gediscrimineerd, maar hoeveel Vlaamse werklozen zullen u net hetzelfde verhaal kunnen vertellen? Mohammed kreeg op zijn werk een negatieve evaluatie omdat hij zich tijdens de werkuren twee keer per dag afzonderde voor het gebed en moet nu op zoek naar een andere baan. Discriminatie! Hanane draagt een hoofddoek en studeert rechten. Ze vermoedt dat die hoofddoek voor veel werkgevers een hinderpaal zal zijn. Discriminatie? “Oude dametjes klemmen hun handtas tegen zich aan, als ik in Antwerpen op straat loop of op de bus stap,” zucht Adamou. Dat kan voor de man in kwestie best choquerend en confronterend zijn, maar discriminatie kan je dat toch moeilijk noemen. Handtasdiefstallen zijn nu eenmaal niet vaak het werk van goed geïntegreerde Zwitsers in dit land…

School

Dat allochtone leerlingen het vaak slecht doen op school is bekend. “Van de meisjes van Marokkaanse origine verlaat 44 procent het middelbaar zonder diploma, bij de jongens is dat 54 procent. Ook meer dan de helft van de jongeren van Turkse origine behaalt geen diploma,” meldt De Standaard. Dat is, zo beweert de krant, vooral de schuld van de leerkrachten, en niet van een gebrek aan motivatie, inzet of taalkennis. ‘De vooroordelen van het lesgevend personeel belemmeren allochtonen in hun school- en of latere beroepscarrière’. Maar hoe verklaar je dan dat andere allochtonen het doorgaans veel beter doen dan hun Marokkaanse en Turkse klasgenoten? En hoe verklaar je dat er ook Marokkanen en Turken zijn die er wél geraken en die het wél ver schoppen? Zou het dan toch iets met cultuur of religie te maken hebben, met de opvoeding en de betrokkenheid van de ouders, met het persoonlijke karakter en de inzet van de studenten zélf? Het onderzoek biedt geen antwoord op al die fundamentele vragen. De schuldige is al gevonden: de leraar.

Werk

Ook de werkgevers moeten er aan geloven. Van de burgers die buiten de EU geboren zijn, was vorig jaar amper twee derde actief op de arbeidsmarkt. In geen enkel ander land in Europa zijn zo weinig allochtonen aan het werk. Ook dát moet wel een gevolg zijn van het ‘racisme in Vlaanderen’, vermoedt De Standaard. “In geen enkel ander Europees land zijn (of worden) werknemers van buitenlandse afkomst zo sterk benadeeld, ” klinkt het. Een voorbarige conclusie. Er zijn heel wat andere redenen voor de lage arbeidsparticipatie van allochtonen. Eén ervan is een gebrekkige taalkennis, een laag profiel is een andere. Heel wat immigranten kwamen naar hier om in de industrie te werken, maar die sector verdwijnt stilaan. En dus is er steeds minder werk voor laaggeschoolden. Wat dat betreft zitten Vlaamse werkzoekenden in hetzelfde schuitje.

Bovendien wijzen werkgevers vaak op een gebrekkige werkattitude bij allochtonen. Stiptheid, communicatie, het naleven van afspraken, inzet en verantwoordelijkheidsgevoel vormen niet zelden een probleem. Vele jongeren krijgen ook een slecht voorbeeld thuis, als ze hun ouders nooit hebben weten werken en vader een hele dag in het theesalon aan de waterpijp zit te lurken. En dan is er natuurlijk nog de comfortabele hangmat van allerhande uitkeringen. Waarom zouden we gaan werken? Vadertje staat betaalt wel. Waarom zich uit de naad werken van negen tot vijf, als er met drughandel en louche zaakjes veel gemakkelijker en meer geld te rapen valt? Verklaringen zat, maar onderzoekers en journalisten fietsen er in een wijde boog omheen. En uiteindelijk moet heel Vlaanderen aan de schandpaal.

Fout

Als kers op de zure taart, signaleert De Standaard dat de meerderheid van de Vlamingen er foute ideeën op nahoudt. Zo blijkt dat één op twee Vlamingen liever in een autochtone buurt woont dan in een veelkleurige multiculturele. Op het platteland loopt dit zelfs op tot zeven op tien. “Velen koppelen allochtonen in een wijk aan criminaliteit en sociale achterstelling,” luidt de veroordeling. Dat allochtonen zelf liever ook gezellig onder elkaar wonen, blijft onvermeld. Net zoals het feit dat Vlamingen die de stad zijn ontvlucht voor verpaupering en onveiligheid dag in dag uit naar de stad trekken om hun boterham te verdienen en dus heel goed weten wat er gebeurt. Dat de criminaliteitscijfers en de (politie-)mensen op het terrein vertellen dat het aandeel van allochtone jongeren in de criminaliteit verontrustend is, blijkt ook al een kleine vergetelheid. Maar ja, ook dat zal wel een gevolg van discriminatie zijn. En zo is de bizarre cirkel – of noem het kronkel – rond.

Eeuwig slachtoffer

‘Verhelderend’, ‘ontluisterend’, ‘gedurfd’, met die gevleide woorden bejubelde De Standaard zijn eigen onderzoek. ‘Afgezaagd’, ‘voorspelbaar’ en ‘eenzijdig’ lijken eerder op zijn plaats. “Een hoog Calimero-gehalte”, aldus Peter De Roover (Doorbraak). Het liet zich raden dat allochtone woordvoerders zich gretig in de allochtone slachtofferrol zouden wentelen nadat De Standaard voor hen de rode loper had uitgerold. Als je het ons vraagt, zit Thierry Willemarck (voorzitter van de Brusselse ondernemersorganisatie Beci) dichter bij de waarheid. In een reactie op de schrikbarend hoge werkloosheidscijfers onder allochtone jongeren in Brussel, gaf hij hen de wijze raad eens goed in de spiegel te kijken, want de excuses zijn op. Willemarck zegt dat tweede-generatie-jongeren “een schop onder de kont” verdienen om de handen uit de mouwen te steken. De Standaard wou alleen maar de Vlamingen een geweten schoppen. Gemakkelijk en goedkoop. Maar daar schieten nóch de allochtonen, nóch de integratie en nóch de samenleving wat mee op.

Ludo Leen