Goede Vrienden,

Het synodale proces in de wereldkerk nodigt ons uit om vrijmoedig onze mening te uiten. Welnu, de westerse Kerk, zo menen we, wil zich te veel aanpassen aan de huidige algemeen gangbare meningen en praktijken. De Kerk moet leven vanuit het Evangelie om al wat er in de wereld is juist om te vormen in het Licht van Jezus Christus. Hij zendt ons om het zout der aarde te zijn en het licht van de wereld.

Een  invloedrijke ziekelijke modegril in onze tijd wil de rijkdom van de unieke eigenheid van ieder mens uitwissen. Hierdoor moet alles en iedereen genivelleerd en gelijkgeschakeld worden: jongens en meisjes, mannen en vrouwen, vaders en moeders. En zo moeten, zonder rekening te houden met de aanvullende rol van de geslachten,  alle beroepen toegankelijk zijn voor mannen  en vrouwen. Vandaar de sterke roep naar vrouwelijke priesters.  Sommige christelijke kerken zijn er ook toe overgegaan. En een bal die eenmaal begint te rollen, krijgt  een sneeuwbaleffect. Waarom geen vrouwelijke man of een mannelijke vrouw? Waarom geen vrouwelijke bisschoppen? Waarom geen vrouwelijke paus?

Deze vragen leefden al na het Tweede Vaticaans Concilie. Het was de tijd van de “golden  sixties”. De grootste economen vertelden dat ruim vóór het jaar 2000 alle ernstige problemen in de wereld opgelost zouden zijn! Als jonge priester celebreerde ik toen de Eucharistie op zaterdag en zondag in een groot provinciaal recreatiedomein voor een massa vakantiegangers, allemaal op een houtblok gezeten. De directeur stelde voor dat ik aan het provinciebestuur zou vragen om een kapel te bouwen voor polyvalent gebruik. Hij voegde er aan toe: het moet allemaal zo rijk en zo duur mogelijk voorgesteld worden, anders wordt het niet goedgekeurd! Dat was de geest van de tijd. Alles kon, alles mocht en er waren geen grenzen meer.

Zelf was ik toen geboeid door een zestiende-eeuwse Spaanse theoloog Gabriel Vasquez S.J. (+ 1604). Zijn confrater François Suarez S.J. (+ 1619) was op verschillende punten zijn theologische rivaal. Omdat deze laatste langer leefde en men de voorkeur gaf aan één officiële mening, werden de opvattingen van Suarez daarna ruimschoots verspreid en die van Vasquez kwamen niet aan bod.

En toch blijkt Gabriel Vasquez veel belangrijker te zijn. Sommigen noemden hem een tweede Thomas van Aquino. Als Spanjaard leefde hij mee met de ontdekking van de “nieuwe wereld” waardoor ook nieuwe vragen werden gesteld en de horizon geestelijk werd verruimd. Zo schreef hij uitvoerig over het priesterschap van de vrouw. Uiteindelijk ontwikkelt Vasquez drie argumenten om aan te tonen dat vrouwen geen priester kunnen worden: de natuur van de vrouw, de natuur van het sacrament van de wijding en de onafgebroken traditie van de Kerk. Dit laatste is voor hem het sterkste argument. Over de twee andere elementen kunnen we inderdaad van mening verschillen. We laten ze in deze korte bespreking ook terzijde. Laat me alleen opmerken dat hij tenminste nadenkt over “de aard” van het sacrament en “de aard” van de vrouw.

Over het priesterschap van de vrouw schrijft hij: “De ononderbroken en constante traditie van de Kerk heeft niet alleen nooit vrouwen tot de wijding van het priesterschap toegelaten maar ook verboden. Dit toont duidelijk aan hoezeer zij steeds overtuigd was dat vrouwen uitgesloten zijn vanwege goddelijk recht, zodat zij nooit dit sacrament kunnen ontvangen”. Een bevestiging hiervan vindt hij in het feit dat Jezus zijn Moeder, de heiligste en waardigste van alle schepselen, niet heeft opgenomen in het college van de apostelen, evenmin als Maria Magdalena, waaraan Hij het eerst  na zijn verrijzenis verschenen is[H1] . Hieraan voegt hij nog toe dat nooit vrouwen dienst deden aan  het altaar om offers op te dragen, niet alleen niet in het Oude Testament maar ook niet bij de heidense volkeren.

Zullen vrouwen voor altijd uitgesloten blijven van het priesterschap? Ziehier wat ik in het besluit van mijn studie van Vasquez ’n halve eeuw geleden schreef: “Op deze vraag kan,  naar onze mening, niemand een beslissend antwoord geven, behalve de Kerk, hetzij door een verklaring vanuit haar gezag, hetzij door daden” (D.H. Maes o. praem., La femme et le sacerdoce d’après G. Vasquez S.J. (1549-1604), Rome, 1973, blz. 81. Uittreksel uit Studia Moralia X,1972, 279-346).

Welnu, op Pinksteren 22 mei 1994 heeft paus Johannes Paulus II hierover een brief geschreven. Hierin herinnert hij vooreerst aan de constante traditie zowel in de oosterse als in de westerse Kerk. Vervolgens verwijst hij naar het standpunt van paus Paulus VI. Toen de Anglicaanse kerk met de wijding van vrouwen begon, herinnerde hij hen aan de principiële redenen. In het feit dat Christus uitdrukkelijk enkel mannen hiervoor heeft uitgekozen, heeft de Kerk steeds de wil van Christus zelf gezien. Paulus VI vroeg daarop aan de Congregatie voor de Geloofsleer om deze leer uit te werken, wat resulteerde in de verklaring “Inter insigniores” (15 oktober 1976). Deze  verklaring stelt dat de Kerk zich niet de volmacht kan toe-eigenen om vrouwen tot priester te wijden. De verklaring handelt verder o.m. over de eigen, noodzakelijke en onvervangbare  zending van vrouwen in de Kerk, wat duidelijk geïllustreerd wordt zowel in het Nieuwe Testament als in heel de geschiedenis van de Kerk. Christus’ beslissing om enkel mannen te wijden kan op geen enkele wijze tot louter sociologische of culturele motieven gereduceerd worden. Tenslotte blijft het hoogste charisma voor ieder de liefde. Johannes Paulus II eindigt zijn  brief door te verklaren dat “de Kerk geen enkele volmacht heeft, vrouwen de priesterwijding toe te dienen”. In de commentaren op deze brief spraken sommigen over een machtsgreep van de paus, terwijl het in werkelijkheid  een verklaring van zijn onmacht was. Christus heeft enkel mannen tot het priesterschap geroepen en in heel de geschiedenis van de Kerk heeft men dit steeds begrepen als  zijn  uitdrukkelijke wil.

Het besluit is nu duidelijk. Vrouwen zullen in de Kerk nooit tot priester gewijd kunnen  worden omdat de Kerk niet de macht heeft tegen de wil van Christus in te gaan. Het priesterschap uitsluitend voor mannen  is van goddelijk recht en geldt voor alle tijden en alle culturen. Christus heeft hiertoe alleen mannen uitgekozen en niet zijn Moeder die we terecht “de Koningin van de apostelen” noemen, evenmin als Maria Magdalena die de eretitel verdient van  “Apostel van de apostelen”. In de geschiedenis van de Kerk waren er ooit “diaconessen” en zelfs abdissen die meer macht hadden dan een bisschop, maar nooit werd welke vrouw ook toegelaten tot het priesterschap. Johannes Paulus II heeft uitdrukkelijk met pauselijk gezag het voor de hand liggende besluit genomen, duidelijk voor altijd: de Kerk heeft niet de macht om dit te veranderen.

En toch blijven de heftigste discussies doorgaan. Hierover een volgende keer.

 P. Daniel, Mar Yakub, Qâra, Syrië, 12.8.22

Flitsen

Het feest van de gedaanteverandering van Jezus, zaterdag 6 augustus, wordt in het oosten grootser gevierd dan in het westen. Vanaf nu begint hier ook de voorbereiding op het feest van de Kruisverheffing (14 september). Kruis en glorie horen samen. Jezus’ gedaanteverandering is een voorbereiding op zijn verrijzenis, op zijn wederkomst in heerlijkheid en op onze deelname daaraan. Hierbij kan ieder lijden een bouwsteen zijn van onze verrijzenis en anderzijds is er geen deelname aan Jezus verheerlijking mogelijk zonder lijden en sterven met Christus.