Goede Vrienden,

De eenheid van de Kerk, het Lichaam van Christus ontstaat uiteindelijk uit de menselijke mislukking van Jezus, wat de totale gave van zichzelf werd. Zijn diepste verlangen was: “… dat zij allen één mogen zijn, zoals U, Vader in Mij bent en Ik in U…” (Johannes 17, 21). Jezus werd ter dood veroordeeld en stierf op het Kruis. Deze “menselijke mislukking” was echter de totale gave van zichzelf uit liefde, waardoor Hij de Verrezen Heer werd, het Hoofd van het Lichaam dat de Kerk is, die alle gelovigen in eenheid verenigt met de Vader.

De eerste kerk ontstond in Jeruzalem met de eerste uitstorting van de heilige Geest over gelovigen uit het joodse volk, uit vele landen en streken samengekomen (Handelingen 2). In Antiochië groeide een kerk van gelovigen uit de heidenvolken, tegelijk met de kerk van joodse gelovigen. Samen vormden zij een eenheid in verscheidenheid. Na de verwoesting van Jeruzalem (in het jaar 70 na Christus), verdwijnen de joodse gelovigen steeds meer uit de kerk, totdat er enkel nog een kerk van heidenvolken overblijft. Dit is de grote eerste scheuring in het Lichaam van Christus en de moeder van alle schisma’s.

De primitieve kerk van Antiochië wist de eenheid van geloof te bewaren onder de vele verschillende groepen, volken en rassen die daar samen stroomden. Na het vierde oecumenisch concilie te Chalcedon in 451 aanvaarde ze de leer van de ene Persoon en de twee naturen (goddelijke en menselijke) in Christus. De keizer (Arabisch malik = koning) aanvaardde de conciliebesluiten en zij die hierbij aansloten werden beschouwd als gelovigen die aan de kant van de keizer stonden. Vandaar de naam van  de Grieks-Melchitische kerk van Antiochië. In 1724 koos deze kerk resoluut voor het behoud van de band met Rome en werd zo de Grieks-Melchitische katholieke kerk van Antiochië.

Tijdens het eerste Vaticaans concilie hebben de concilievaders van de Grieks-Melchitische kerk de pijn verwoord van de oosterse katholieken bij de ontactische afkondiging van het dogma van de onfeilbaarheid van de paus. Zij misten de geest van het eerste millennium. Petrus was, zoals zijn opvolgers, een “primus inter pares” (eerste onder gelijken) en niet degene die absolute jurisdictie macht bezat. Zo kon Paulus in het openbaar Petrus terechtwijzen, die dit blijkbaar ook aanvaardt heeft. Petrus eet de ene keer als jood gewoon mee met heidenen die in Jezus geloven, maar de andere keer trekt hij zich terug en wil als “besnedene” geen omgang hebben met “onbesneden heidenen”, ondanks het feit dat het christenen zijn.  Paulus roept Petrus in het openbaar tot de orde (Cf. Galaten 2, 11-14). Wegens de absolute macht die nu aan de paus van Rome gegeven wordt, is dit niet meer mogelijk en dat is jammer. Verschillende kardinalen die met paus Franciscus graag van gedachten wilden wisselen over enkele van zijn onvoorzichtige of onjuiste verklaringen, werden door hem uitdrukkelijk geweigerd, terwijl kardinalen zijn eerste raadgevers zijn en  bij wijze van spreken binnen  moeten kunnen lopen zonder bellen.  Patriarchen van de oosterse kerk zullen zeker nog minder invloed op hem kunnen uitoefenen. Priesters, bisschoppen en kardinalen die trouw blijven aan de kerkelijke leer  afzetten  en tevens pauselijke instellingen omvormen om profane, politieke agenda’s te steunen in plaats van het Evangelie van Jezus Christus, is een ernstig misbruik van pauselijke macht, dat de hele Kerk grote schade kan toebrengen.

Om te groeien in eenheid onder het primaatschap van de bisschop van Rome als opvolger van Petrus, moet men een hart hebben voor elkaar, nl. een oprechte belangstelling en een  bepaalde kennis. De theologie en de liturgie van oost en west vieren hetzelfde Christusmysterie van onze verlossing, maar elk op een eigen wijze. Een westerse viering is meestal soberder en rationeler. Ze heeft iets van de indrukwekkende ingetogenheid van de Romaanse kerken. En de Middeleeuwse kathedralen tonen hoe alles geordend is naar het altaar en het Kruis, als uitdrukking van Gods verlossingswerk in Christus. De priester geeft duidelijk het begin en het einde van de dienst aan. Een oosterse viering is eerder opgevat als een gezamenlijke deelname aan de hemelse liturgie, die al lang bezig was voordat de aardse begon en ook verder gaat wanneer de aardse viering eindigt. Daarom zijn de muren en het plafond van oosterse kerken ook vol geschilderd met afbeeldingen van Christus, de heiligen en de engelen. Ze tonen dat de hemel aanwezig is.

Oosterse diensten bevatten ook vele litanieën,  bewierokingen en  processies, die het goddelijk mysterie onderlijnen. Vooraan is er een iconostase, die het heiligdom van het schip van de kerk scheidt, met iconen van Christus, Maria, St. Jan de Doper en de apostelen. En wanneer oosterse christenen een kerk betreden buigen ze doorgaans driemaal en maken telkens een kruisteken voor het altaar en tabernakel, voor Christus en voor Maria. Dikwijls knielen ze met beide knieën en buigen met het hoofd tot op de grond, een gebruik dat moslims van de oosterse monniken zagen en overnamen. Kortom, westerse en de oosterse liturgie hebben hun eigen schoonheid en rijkdom. Oosterse vieringen drukken echter overvloediger en explicieter de goddelijke mysteries uit.