Frank Furedi, emeritus professor sociologie aan de universiteit van Kent en van Hongaarse afkomst is directeur geworden van MCC Brussels een nieuwe denktank van het Hongaarse Mathias Corvinus Collegium. Met deze instelling probeert hij een tegengewicht te bieden aan het heel eenzijdig ideologisch beeld dat door de EU aan de Europese bevolking opgedrongen wordt.

Furedi is auteur van een 26 tal boeken. Vooral in de werken ‘Populism and the European culture wars’, ‘Democracy under siege’ en het meest recente ‘The road to Ukraine’ spaart hij zijn kritiek op het instituut EU niet. Ik probeer hieronder de algemene lijnen van zijn kritiek samen te vatten.
Hij gaat in tegen het geloof dat alleen de economie het doen en laten van mensen bepaalt. Tot in het midden van de jaren 70 van de vorige eeuw leefden de Europese leiders in de illusie dat de voordelen van economische samenwerking voor de Europese burger volstonden om zich politiek te vereenzelvigen met het federalistische project. Maar economische integratie leidt helemaal niet vanzelf tot politieke integratie. Markten kunnen de economische basis leggen voor welstand maar dit leidt niet tot politieke integratie.

Furedi stelt daarnaast de depolitisering van de politiek in Europa aan de kaak. Niet verkozen instellingen nemen beslissingen die een grote impact hebben op het leven van de Europese burger. Denken we bijv aan de invloed die NGO’s (Niet Gouvernementele Organisaties) spelen bij de politieke besluitvorming. Hij verwijst eveneens naar het Hof van de Rechten van de Mens die via haar juridische bevoegdheden de politiek probeert te sturen. En op economisch vlak worden beslissingen niet genomen door de regeringen van de nationale staten maar door een technocratisch instituut zoals de ECB (Europese Centrale Bank) met heel ingrijpende gevolgen op het leven van de burger terwijl die burger heel terughoudend staat tegenover technocraten en experten. De achterliggende gedachte is dat er slechts één oplossing kan zijn voor de problemen waar Europa voor staat – en dat is de EU natuurlijk: There Is No Alternative (TINA).

De geschiedenis toont echter aan dat de enige manier waarop democratische rechten en burgerschap mogelijk zijn, zich niet situeert in een abstract universum maar binnen een afgebakende ruimte waar de nationale soevereiniteit ten volle kan spelen. De meeste burgers ontlenen een groot deel van hun persoonlijkheid en identiteit aan hun behoren tot een natie. Het afbrokkelen van de nationale soevereiniteit leidt tot de vervreemding van het publieke leven. Het is de wereld van technocraten en NGO’s die beslissingen nemen boven de hoofden van de burger.

Furedi gelooft sterk in Europese samenwerking maar steekt de draak met de door de EU verbreide Europese waarden zoals daar zijn ‘diversiteit’ en ‘inclusie’. Furedi zegt dat diversiteit geen waarde is maar louter een beschrijving. Op zichzelf zegt veelheid niets of iets goed of slecht is. Het is eerder een weergeven van een hoeveelheid.

Van een instelling die diversiteit hoog in het vaandel voert zou men verwachten dat deze de verschillende nationale culturen zou waarderen. De diversiteit van nationale culturen is echter taboe verklaard. Nationale culturen worden voorgesteld als artificiële entiteiten die de heterogeniteit van het echte leven ontkennen. Meer zelfs, men ging vaak nog een stap verder: alles wat te maken heeft met nationale gevoelens, het behoren tot een natie, patriottisme wordt vandaag in verband gebracht met een gevaarlijk en destructief nationalisme. Het verwijt van xenofobie is nooit ver weg.

Dat is de reden waarom er een soort van cordon sanitaire gelegd wordt rond landen die totaal andere waarden delen zoals Polen en Hongarije. Deze landen zijn fier op hun culturele eigenheid en wensen die ook te behouden. Je mag in de EU echter niet anders denken dan dat wat door de Europese Commissie opgelegd wordt.
De diversiteit die door de EU nu gepromoot wordt, is deze van de verschillende identitaire groepen gebaseerd op huidskleur, seksuele gerichtheid, geslacht, enz… Furedi gaat regelrecht in tegen deze EU oekazes en breekt een lans voor een alternatieve interpretatie van de Europese waarden. Als Europeanen moeten we waarden zoals ‘vaderlandsliefde’, ‘tolerantie’ en het ‘vrije woord’ opnieuw herwaarderen omdat deze vandaag in gevaar zijn.

Jan Sergooris, in Knooppunt Delta, nieuwsbrief 175, dec. ’22