Goede Vrienden,

Paulus begint zijn brief aan de Romeinen met een duidelijke verkondiging van Jezus Christus, de Messias van Israël, de Zoon van God en de Redder van de wereld. Daarvan wil hij de apostel zijn opdat wij zouden beseffen dat Hij werkelijk van ons houdt. We zijn  echt “geliefden Gods”, geroepen om in gemeenschap te leven met Hem. Met twee andere zinnen zal Paulus dit verder toelichten. God, die niets anders dan liefde is, woont zelf in ons. De heerlijkheid van de hemel dragen wij nu reeds in het diepst van ons wezen mee. En voor wie in geloof met Hem verbonden blijft, is er geen enkele macht, kracht of catastrofe die hem/haar  kan verwijderen van deze liefde Gods.

Het belangrijke onderwerp van zijn brief kondigt hij nu aldus aan: “De gerechtigheid van God wordt in het Evangelie geopenbaard door het geloof voor het geloof (Grieks: ex  pisteos eis pistin), zoals er geschreven staat: de rechtvaardige zal door het geloof leven” (1, 17). Het lijkt allemaal zo gewoon en vertrouwd. Toch vraagt dit een grondige verandering van levensoriëntatie, wanneer we dit echt begrijpen en beleven.  Van nature denken we met een goed leven en vele goede werken “de hemel te verdienen” zoals het in een volkse uitdrukking nog steeds klinkt. Dit is echter een verkeerd vertrekpunt. Wij kunnen ons eigen heil niet verwerven of veroveren. Paulus maakt duidelijk dat we nooit iets kunnen verdienen, maar wel alles krijgen. Immers, Christus zelf heeft het voor ons al verdiend. Aan zijn heilswerk kunnen wij deelachtig worden. Hoe? Door onze geloofsovergave aan Hem. Het “werk” dat wij moeten “doen” is geloven in Jezus. Hij is het die mens werd,  onze zonden op zich nam en door te sterven op het kruis uitboette, waarmee Hij de macht van de zonde vernietigde. Door zijn verrijzenis heeft Hij ook de macht van de dood gebroken. Dit is het werk van rechtvaardiging en heiliging dat Hij verricht voor ons. Het is God zelf die dit heeft bewerkt. Ons werk is het om dit in geloof te aanvaarden. Als dit geloof oprecht is zal het zich ook uiten in onze daden, maar het zijn niet wij die onszelf  door goede daden rechtvaardigen, het is God die ons rechtvaardigt door ons geloof. Hierbij moeten we niet vertrekken van onszelf: hoe geraak ik gered? Het gaat er om te beseffen dat God het initiatief al genomen heeft en dat Hij het is die ons redt van onze zonden.  Dit wordt doorheen heel het Oude Testament al voorbereid.  God wil zijn geluk delen met ons. Wie zich tot Hem keert zal vergeving ontvangen en geheiligd worden om één te zijn met Hem: “de rechtvaardige zal leven door zijn geloof” (Habakuk 2, 4).

Commentaren op deze leer hebben de Kerk op haar grondvesten doen daveren. Maarten Luther (+ 1546), een Duitse Augustijner priester, vaardigde in Wittenberg in 1517 zijn 95 stellingen uit tegen misbruiken in de Kerk. Aanleiding was de grootscheepse aflatenverkoop om geld in te zamelen voor de bouw van de Sint Pieter te Rome. Uiteindelijk is zijn protest, vertrekkend van deze leer van Paulus, gericht tegen de fel verspreide vroomheidspraktijken waardoor gelovigen hun “hemel” wilden verdienen. En hierin had hij gelijk. Bij de beoordeling van geloof en goede werken moet inderdaad de prioriteit gegeven worden aan het geloof boven alle goede werken.

Het geloof moet echter in heel ons leven en onze daden gerealiseerd worden en daaraan wilde Luther geen aandacht schenken. Hij had geen gelijk door zijn standpunt steeds maar te verharden en de goede werken helemaal uit te schakelen. Daarom verwierp hij ook de brief van Jakobus, die leert dat het geloof zich in daden moet uiten (Jakobus 2, 22). Spottend schrijft Jakobus zelfs: “Gij gelooft dat er slechts één God is? Uitstekend, ook de boze geesten geloven dat en sidderen” (Jakobus 2, 19). Je kunt dus een geloof hebben dat nog minder is dan dat van duivels! We worden gered door het geloof dat zich uit in daden.

Luther ligt aan de basis van de protestantse hervorming, praktisch gegrond op de drie “sola’s (Latijn: alleen): sola fide, sola scriptura, sola gratia” (alleen door geloof, Schrift, genade). De goede leer ligt echter in het aanvaarden van de eenheid van het geloof én de goede daden, de Schrift én de Traditie, de genade Gods én de medewerking van ons. In de discussies werd Luther steeds harder en enger. Hij antwoordde dat we “alleen” door het geloof gerechtvaardigd worden. Dit is zelfs doorgedrongen tot in de katholieke Willibrord vertaling van 1975, die in de weergave van Romeinen 1, 17 nog spreekt van een rechtvaardiging “door het geloof alleen”!  Luther ging nog verder door te stellen dat alleen het gezag van de Schrift telt. Toch zijn Schrift en Traditie één. Waar was het Nieuwe Testament decennia na Jezus’ dood en verrijzenis? Om het oneerbiedig te zeggen: in de broekzak van Petrus! Mogelijk hadden de apostelen aanvankelijk voor hun prediking een schema, dat later als Evangelie werd opgesteld. In ieder geval is het de geloofs-gemeenschap waaruit de Schrift ontstaan is. De verharding van Luther kunnen we ons aldus voorstellen. Hij interpreteert de uitspraak van Paulus als rechtvaardiging door het geloof alleen. Hiermee verdedigt hij zich door te zeggen dat het niet zijn leer is maar die van Schrift. En tenslotte besluit hij dat de mens alleen door Gods genade gerechtvaardigd wordt.

Nvdr: we verwijzen in dit verband naar een interessant boek: The Facts about Luther – auteur: Patrick F. O’Hare – en naar onderstaande informatieve video:

We mogen hiermee de vele bijdragen van Luther op bijbels, theologisch, filosofisch, liturgisch, kerk muzikaal, kerkelijk en maatschappelijk gebied niet ontkennen, evenmin als  de vele positieve hervormingen en bijdragen vanuit het protestantisme.  Zij hebben terug de volle nadruk gelegd op de noodzaak van het geloof. Wat helpen de mooiste beschouwingen over kerkelijke gebruiken, gebouwen en sacramenten, wanneer ze niet gedragen worden door een diep geloof en overgave aan Jezus Christus? Is een kerkstoel heiliger dan een barkruk? Toch willen we even stil staan bij een menselijk aspect, nl. het feit dat uit een scherp inzicht in één bepaalde belangrijke waarheid ook dramatische scheuringen kunnen voortkomen. Een sprekend voorbeeld hiervan is Maarten Luther zelf en zijn belangrijkste biechtvader en geestelijke leider, Johann von Staupitz. Zelfs na zijn breuk met de Kerk in 1517 is Luther regelmatig blijven biechten. In een brief van 3.10.1519 schrijft hij aan zijn  biechtvader: “Vannacht heb ik van je gedroomd: dat jij van mij zou weggaan; ik schreide bitter en was bedroefd, maar jij wenkte met de hand dat ik rustig moest  zijn en dat jij terug zou komen…Maar vaarwel nu en bid voor mij, ongelukkige” (zie de volledig kritische uitgave Weimarer Ausgabe 1, 515). Uit de laatste ontroerende brief van von Staupitz aan Luther blijkt hoe schrijnend de verhoudingen geworden zijn: “Mijn liefde voor u is allervast…Maar neem mij niet kwalijk dat ik in mijn domheid uw zaken niet begrijp… Me dunkt dat je veel dingen veroordeelt die louter extern zijn en die met geloof en rechtvaardiging niets te maken hebben…Je moet de zaak zelf niet verwerpen omwille van een bijkomend kwaad…Ik bid en smeek je allerbeste vriend, denk aan de kleinen en verontrust de bange gewetens niet…Wij danken u Martien zoveel…De Heer Jezus geve de groei, dat wij eindelijk… het Evangelie gaan beleven… “ (W.A. 3, 263v).

Paulus toont in zijn Romeinenbrief nu de universele macht van de zonde over alle mensen opdat we daarna ook de universele verlossing zouden aanvaarden.

P. Daniel, Mar Yakub, Qâra, Syrië, 16.6.23

Flitsen

Vrijdag kwamen vier jongeren van S.O.S. Chrétiens d’Orient voor drie dagen meeleven. Terwijl Syrië opnieuw in het hart van de Arabische wereld wordt opgenomen, lanceren de westerse media, trouw aan de vernietigingspolitiek van de VS, nieuwe lastercampagnes tegen Syrië. Onze VRT heeft al eerder een moddercampagne gehouden tegen Syrië. In Frankrijk was de laster gericht tegen de S.O.S. Chrétiens d’Orient. Zij worden valselijk beschuldigd terroristen in Syrië te steunen.