Onvatbare schoonheid van het noorderlicht
Ontstaan: Het noorderlicht is een natuurkundig fenomeen dat ontstaat als elektrisch geladen deeltjes van de zon in de richting van de aarde worden geslingerd. Het licht ontstaat als de deeltjes in de dampkring van de aarde in botsing komen met gasatomen. Dit fenomeen kan alleen worden waargenomen bij de magnetische polen. Het poollicht op het noordelijk halfrond wordt ”aurora borealis” – noorderlicht genoemd. De naam van het poollicht op het zuidelijk halfrond is ”aurora australis” – zuiderlicht.
Mythen en sagen: Vroeger was het noorderlicht omgeven door mystiek en een bron van talloze mythen. Sommigen zagen in het noorderlicht een waarschuwing voor oorlog of pest, anderen schreven het licht toe aan overleden oude maagden. Het werd afgeraden om met witte lappen te zwaaien naar het noorderlicht, dan zou het licht boos kunnen worden en je van de aarde kunnen halen. Anderen geloofden juist dat het noorderlicht terug wuifde als je met een witte doek zwaaide. De Samen waren overtuigd van de bovennatuurlijke krachten van het noorderlicht en gebruikten de symbolen van het noorderlicht op de trommels van de sjamanen.
Geschiedenis: Van oudsher heeft het noorderlicht mensen gefascineerd en onder andere Aristoteles heeft het in zijn geschriften al beschreven. Ook Chinese geschriften uit 2000 v. Chr. getuigen al van verschijnselen die kunnen duiden op noorderlicht. Deze oude beschrijvingen versterkten de mythen en mystiek rond het noorderlicht, en het duurde tot de 17e eeuw voordat men het fenomeen systematisch en wetenschappelijk ging onderzoeken. Na verloop van tijd ontdekte men een verband tussen het noorderlicht en storingen in het aardmagnetisme en de relatie hiervan met zonneactiviteit.
In 1886 formuleerde de Noorse natuurkundige Kristian Birkeland de eerste volledige noorderlicht-theorie, gebaseerd op deze eerdere ontdekkingen. Birkeland verruimde en onderbouwde zijn theorie en legde hiermee de basis voor het moderne poollichtonderzoek. Dit onderzoek gaat nog steeds door en levert ons voortdurend nieuwe informatie over de zon, de atmosfeer rond de aarde en het nabije heelal.
Het kleurenspectrum: Het noorderlicht kan veel verschillende kleuren vertonen. De kleur wordt bepaald door de soort atomen waarop de van de zon afkomstige deeltjes botsen; de hoogte waarop de botsing plaatsvindt, bepaalt welke atomen dit zijn. Het zichtbare noorderlicht bevindt zich op een hoogte van 90 tot 150 kilometer boven het aardoppervlak. De kleuren zijn als volgt in te delen: hoger dan 150 km rood licht, 120 / 150 km geelgroen en lager dan 120 km blauwpaars licht.
