Zaporizja. Het schuim stond op de lippen van alle persmuskieten. Hoe durft-ie het, een kerncentrale met raketten aan te vallen, is de teneur. Onverantwoordelijk, waanzinnig…, is de minst kwalijke beschrijving die Poetin ten deel valt. Volgens de kranten werd de kerncentrale in de nacht van 3 op 4 maart veroverd. Heeft een postduif dit nieuws overgevlogen? Dat je de nieuwsberichten van de media met een dikke korrel zout moet nemen, onder een vergrootglas bestuderen en proberen of je via andere bronnen de zgz. neutrale nieuwsduiding kan verifiëren, weet u allicht al veel langer.
Zaporizja werd volgens het journaal op vesti.ru op 28 februari door Russische para’s veroverd en wordt door hen bewaakt. Het is dan toch hoogst eigenaardig dat ze drie dagen later de kerncentrale onder vuur nemen. Rare kwieten, die Russen, ze schieten blijkbaar op elkaar… We willen hier toch ook nog in herinnering brengen hoe ze snel en zonder bloed vergieten de beruchte Tsjernobyl-centrale, aan de noordelijke grens, onder controle gebracht hebben. Rusland meldt dat Oekraïense provocateurs, al dan niet privé bataljons, geprobeerd hebben op het terrein van de kerncentrale te geraken – en dat niet de kerncentrale gebrand heeft, dat heeft u intussen wel al mogen vernemen, maar wel een opleidingsgebouw op enkele honderden meters van de kerncentrale. U vindt foto’s van de schade op Telegram.
En deze beelden binnenin de centrale zouden naar verluidt gedraaid zijn tijdens de b.g. aanval.
In de afgelopen jaren kreeg de omschakeling van Russische naar Amerikaanse brandstof gestalte. Nu de centrale in Russische handen is, zal er meer aan het licht komen. Amerikaanse atoomwetenschappers volgen de ontwikkelingen in Oekraïne op de voet. Oekraïne heeft nu vier kerncentrales en 15 kernreactoren. Bijna allemaal werden in de Sovjetunie voor eigen brandstofcellen gebouwd. Tijdens recente jaren werden echter 7 daarvan op de brandstof van Westinghouse Electric omgeschakeld. Dat heeft menigeen verrast. In het verleden werd dit ook geprobeerd door Tsjechische energiespecialisten: zij vervingen in een kerncentrale Russische staven door Westinghouse-brandstof… en beleefden een fiasco.
"Tijdens een crisistijd in Oekraïne brengt de Westinghouse-familie, zoals vele collega's, hun steun aan de mensen in Oekraïne tot uiting. Wij veroordelen met klem de Russische invasie.", luidt Westinghouse boodschap op sociale media.
“Het gebruik der brandelementen moest onderbroken worden omdat de Westinghouse-elementen tegelijkertijd druk-, verbuiging- en torsievervormingen toonden. De Tsjechen hebben – voor het eerst in het energietijdperk – het brandstofcontract opgezegd en zijn teruggekeerd naar de akkoorden met Rosatom.”, zegt Boris Martsinkevich, chef-redacteur van het analytisch tijdschrift over mondiale energie Geoenergetics.
De meeste kernreactoren in Oekraïne worden aangedreven door WWER–reactoren. Hun brandelementen zijn dunne, maar zeer lange – ca. 4 m – zirkoniumbuizen die met uranium en plutonium gevuld zijn. Deze buizen werden tot brandelementen uit 312 stuks samengesteld. Zij worden door TVEL en Westinghouse geleverd. Maar ze zijn niet hetzelfde. Zelfs niet in de fundamentele parameters: massa en grootte.
Het mag dan ook niet verbazen dat de eerste poging Westinghouse in de Oekraïense Zaporizja “in te bouwen” leidde tot een mislukking en een verlies van 175 miljoen dollar. Sindsdien werden er meerdere ongevallen met Amerikaanse brandstof gemeld.
Simpel verklaard: als men een kogel, geschikt voor een Kalasjnikov, probeert in een M-16 te steken dan zal er geen schot afgevuurd worden. Toen de VSA meenden dat er Amerikaanse brandstofstaven moesten gekocht worden, kwam het technisch probleem op de proppen: nl. hoe men de temperatuurregeling kan aanpassen. Op de een of andere manier slaagde men erin. Hoe betrouwbaar is de technische oplossing? Dat Rusland dit graag wil te weten komen ligt voor de hand. En ook waarom Oekraïne hiertoe besliste. Wat was het overtuigende argument? Westinghouse Electric, een der grootste Amerikaanse producenten van kernbrandstof, is zo goed als failliet. Alle recente projecten in de VSA en China gingen de mist in. De Chinezen eisen voor de rechtbank meerdere miljarden dollar schadevergoeding. De Oost-Europese markt was de enigste kans op overleven voor Westinghouse. En de gebeurtenissen in Oekraïne trekken nu een streep door de rekening. Het is technisch mogelijk alles weer in de oorspronkelijke staat, met Russische staven, om te bouwen. Of dit ook zal gebeuren zonder gevaar, is een andere vraag.