Het Sovjet thuisland voor joden

In de Joodse Autonome Oblast (Jjidische ojtonome gegnt) met hoofdstad Birobidzhan in de meest oostelijke uithoek van de Sovjet-Unie, 6000 km verwijderd van Moskou, aan de grens met China, zou quasi hetzelfde klimaat heersen als in Odessa.

Joden vanuit heel de Sovjet-Unie trokken er in de late jaren ’20 van de vorige eeuw naartoe, aangemoedigd door de autoriteiten om een dam te werpen tegen China.   Uit het niets bouwden ze er nederzettingen en hun hoofdstad Birobidzhan. Over Birobidzhan werden er veel geruchten verspreid.  Langs de ene kant zouden hoofdzakelijk ‘rechtlijnige’ joodse communisten zich in de regio gevestigd hebben; anderen beweren dat de joden in feite gedeporteerd werden.

Oude houten synagoge

Van die dam blijft niet veel meer over.  In 1989 telde men nog 9000 joden; vandaag zouden er slechts nog 2000 wonen in een regio met ca. 200.000 inwoners.  Men vindt er zelfs geen kosjer winkels meer. De Chinese  invloed ziet men in het straatbeeld, al worden de joodse symbolen, die verwijzen naar de oorsprong, gekoesterd.

Er zouden quasi geen autochtone Jiddisch-sprekende bewoners meer zijn.  Cursussen worden ingericht om de taal aan een volgende generatie door te geven.  Voor de kinderen is er de zondagsschool met lessen over hun religie, geschiedenis en tradities.  Leraars – vrijwilligers – en kinderen zijn heel gemotiveerd, graag bereid een deel van hun vrije tijd tijdens het  weekeinde op te offeren om hun cultuur in eer te houden.

Er wordt nog steeds een joodse krant, de Birobidshaner Shtern. uitgegeven in het Russisch en het Jiddisch en op vrijdag wordt ook  een joods programma op de  regionale tv aangeboden.
Tijdens de Sovjet heerschappij werd het geloof noodgedwongen amper gepraktiseerd.  Nu keert de aandacht en toepassing terug. Naar aanleiding van de 70ste verjaardag van de Joodse Autonome Regio werd in 2004 een nieuwe synagoge geopend.

Na de val van het communisme trokken vele joden uit  Birobidzhan naar Israël.  De meesten bleven er; anderen kwamen terug naar hun thuisland aan de andere kant van de wereld.   Degenen die verkozen in Israël te blijven – zo’n 15.000 – hebben nog steeds een band met hun ander thuisland.  Een pianiste, afkomstig uit Birobidzhan, zegt dat ze zich een ‘dubbele jood’ voelt.  Anderen verkozen naar de VSA of Duitsland te trekken.

Voor wie graag meer wil vernemen over de Jiddische taal: klik op ‘Jiddisch, Geschichte und Kulter einer Weltsprache’

en hier over het ‘rode Palestina’.

Onze dank voor de inspiratie aan Anna Bijns, een encyclopedie op twee benen.  De video in het Jiddisch, waar zij naar refereerde, hebben we uiteindelijk toch gevonden.

Wij wensen u veel kijk- en leesgenot!