MACHTELD ALLAN

De islam is een juridisch-politiek systeem, of, om de oude Arabist Joseph Schacht te parafraseren: de islam als godsdienst vindt haar ultieme uitdrukking niet in de theologie of in de mystiek, maar in het recht.1 De sharia, de godgegeven wet, beslaat alle aspecten van het leven, dus ook die aspecten die wij als publiekrechtelijk zouden aanmerken. In het Westen is dat het terrein van de staat, niet van de godsdienst.

De sharia is niet alleen een verzameling concrete geboden en verboden voor moslims, maar ook een ambitie, een nog te verwezenlijken ideaal. Wat het publieke recht betreft, betekent dat dat de sharia niet alleen regels geeft voor het feitelijk bestaande, moslimse gezag, maar ook een visioen is van een gewenste politieke orde. In dat visioen leeft de hele mensheid in onderwerping aan Gods Wil, die volgens moslims perfect en definitief duidelijk is gemaakt aan de Mekkaan Mohammed ibn Abdallah al-Qurayshi (571-632), die het weer aan zijn volgelingen, de moslims, heeft doorgegeven.

Dit visioen leeft in de islam onverminderd voort, ondanks dat door de opheffing van het laatste kalifaat, het Ottomaanse Rijk, de officiële ‘drager’ en springplank van de sharia is verdwenen. Staten met een moslimmeerderheid hebben de taak na 1923 niet overgenomen, met het gevolg dat de verwezenlijking van het visioen is toegevallen aan niet-gouvernementele organisaties als Al Qaida, Hizb al-Tahrir, Hamas, Hezbollah en de Moslimbroederschap. De leden van zulke organisaties moeten niet als dolle fanatici
gezien worden. Zij zien zichzelf als de legers van de oemma, de moslimse natie. Jihad is geen psychopathologische hang naar geweld, en helaas is het ook geen aberratie van de islam. Jihad voeren tegen de ongelovigen is een islamitische plicht, die echter nooit door elk lid van de oemma daadwerkelijk hoefde te worden uitgevoerd. Het is een fard al-kifaya, een ‘gemeenschapsplicht’, wat betekent dat het volstaat wanneer een groep de plicht op zich neemt voor de grotere gemeenschap. Vergelijk het met het monnikenbestaan in het christendom: we hoeven niet allemaal monniken te worden. Dat de meeste moslims niet deelnemen aan de jihad, betekent nog niet dat ze de jihad principieel afwijzen.

Wie ontkent dat jihad substantieel onderdeel uitmaakt van het moslimse geloof, ontkent het bestaan van het islamitische visioen van de door God gewilde maatschappij, en ontkent daarmee ook wat moslims eeuwenlang ten diepste heeft bewogen en nog altijd beweegt. Het onderscheid tussen politieke islam en ‘gewone’ islam wordt in de islam niet gemaakt. ‘Politieke islam’ is een pleonasme. De islam is een politieke religie: zijn Koninkrijk is van deze wereld.