De ontevredenheid van de Russische bevolking over de aanwezigheid van immigranten neemt van dag tot dag toe. Vooral in Moskou en in Sint Petersburg morren de inwoners over de toenemende criminaliteit en het besmettingsgevaar van besmettelijke ziektes door illegalen. Bij de jaarwisseling heeft president Poetin een nieuwe registratiepraktijk in kracht laten treden, waardoor bij misbruik niet slechts de bestraffing van immigranten maar ook van hun werkgevers en verhuurders van woningen voorzien wordt.
Ze huizen in vochtige kelders, voeden zich slecht en verblijven meestal illegaal in Moskou of andere Russische grootsteden: miljoenen mensen zijn de vorige jaren uit de structuurzwakke republieken van Centraal-Azië, Tadzjikistan, Oezbekistan en Kirgistan naar Rusland getrokken zijn om daar hun geluk te zoeken. Officieel gaat Moskou uit van tien tot twaalf miljoen buitenlandse migranten, waarvan slechts negen miljoen werk hebben. Hoe groot het aantal illegalen werkelijk is, laat zich niet vaststellen.
Sinds geruimde tijd probeert de regering de problemen van de illegale immigratie in haar greep te krijgen. Niet altijd handelen de veiligheidskrachten van de “Omon” (speciale politie-eenheid) met fluwelen handschoenen. Bij een razzia op 19 februari in Sint Petersburg namen ze 300 moslims vast – officieel heet het: een maatregel in het raam van terrorismebestrijding. Zes van hen moesten in de gevangenis blijven. De gearresteerden zijn bewoners van een getto in Sint Petersburg, dat zich rond “Apraskij Dwor”, een van de oudste Russische handelscentra, dichtbij het beroemde winkelcentrum “Gostinnyi Dwor” ontwikkeld heeft. Na het ineenstorten van de Sovjet-Unie ontstond daar een zwarte markt, drugs en wapenhandel vieren hoogtij. Een schandvlek midden in het centrum van Sint Petersburg, waarvoor er bij de politiek terug interesse opgedoken is daar er geen investeerders gevonden werden – of onderhandelingen afgesprongen zijn – om het historisch gebouw te restaureren.
Naast de veiligheidsdiensten van de overheid hebben nu ook zelfgenoemde ordehandhavers, zoals het burgercomité “Swetlaja Rus” de jacht geopend op illegale immigranten. Ze beschouwen zichzelf als ordehoeders en ze werken samen met de migratiedienst van de overheid (FSM). De bevolking, die schrik heeft van toenemende vreemde invloeden, en die zich op feestdagen, zoals bv. op oudjaar in Königsberg omwille van de gevreesde relletjes met buitenlanders niet meer buiten durft te wagen, ondersteunt de burgermilities ten volle.
De politiek ziet zich verplicht in te grijpen. Recent nog eiste Michael Prochorow, die kandidaat-president was, op een burgerforum om buiten de grootsteden kampen voor immigranten in te richten, waar ze dienen te verblijven tot alle opnameprocedures doorlopen zijn. Zo zouden buiten de officiële registratie ook de noodzakelijke medische onderzoeken kunnen uitgevoerd worden. Daarmee vertolkt Prochorow de gedachten van vele Russen. Want inderdaad, er worden door immigranten ziektes binnengebracht, die als uitgestorven beschouwd werden. Naast difterie zijn ziektes als tbc, geslachtsziektes, HIV, hepatitis en polio terug actief. De immigranten werden immers in hun thuislanden niet ingeënt. Een behandeling in Rusland kunnen ze zich niet veroorloven. Er worden ook voorvallen gemeld waarbij het moslims door hun leiders verboden wordt een Russische arts te consulteren. Daar immigranten niet slechts in de bouw, maar dikwijls in de slecht betalende dienstverlenende sector en in de handel werken, eisen artsen al lang een wettelijk voorgeschreven medisch onderzoek voor buitenlandse immigranten.
Het Kremlin heeft zich voorgenomen de migratieregels te herschrijven. In november ondertekende Poetin een wet, waarbij immigranten verplicht een taalexamen moeten afleggen. Zij moeten genoeg kennis van het Russisch kunnen bewijzen; een Russische notaris zal dit protocolleren. Daar bovenop moeten ze het bewijs kunnen leveren van een opleiding, die evenwaardig is aan het laagste niveau van een Russisch schooldiploma. Nieuw is dat de wet bij inbreuken niet slechts de bestraffing van de immigranten voorziet, maar ook van werkgevers, die illegaal personeel te werk stellen, en van verhuurders, die hen een onderkomen verschaffen.
Rusland wil ook de rechten van de immigranten beschermen: materiële zekerheid en medische verzorging zouden hen gegarandeerd worden. Illegalen, die betrapt worden, zullen in de toekomst voor een periode van vijf tot tien jaar de toegang tot het Russische grondgebied verboden worden. Hun Russische helpers zullen beloond worden met vijf jaar hechtenis.
Velen vinden de immigratiepolitiek te liberaal. Buitenlanders uit Centraal-Azië kunnen voor een periode van 90 dagen zonder visum naar Rusland reizen en daar werken. Daarom praktiseren de Centraal-Aziaten de jojo-reisbeweging: na drie maanden verblijf in Rusland steken ze de grens over naar hun thuisland om daarna voor een volgende periode van 90 dagen terug te keren naar Rusland. De nieuwe wet zal de mazen in het net niet kunnen dichten. In het Kasaner-station in Moskou worden valse documenten vlot verkocht. Volgens Karomat Scharipow, voorzitter van de vereniging “Arbeidsmigranten uit Tadzjikistan” bezit 90% van de immigranten vervalste documenten.
Het dilemma blijft: enerzijds heeft Rusland gekwalificeerde werkkrachten nodig, anderzijds komen immigranten overwegend uit landen met een laag scholings- en ontwikkelingsniveau.
Floriaan Terbeke
Bron: Preussische Allg. Zeitung