In de Volkskrant verscheen dit opiniestuk:                                       ‘De EU als waakhond voor democratie is een gotspe‘ door Alfred Pijpers, oud-docent politieke wetenschappen aan de Universiteit Leiden.
.
“Grijp de eurocrisis niet aan om onze democratie door Brussel te laten uithollen”, schrijft Alfred Pijpers.

Minister Timmermans van Buitenlandse Zaken wil een EU-waakhond voor de democratie, bericht correspondent Marc Peeperkorn in deze krant (Buitenland, 24 april). Samen met zijn Deense, Duitse en Finse collega’s heeft hij de Europese Commissie gevraagd dit plan uit te werken. Een Hongaarse premier die de grondwet aan zijn laars lapt wordt dan verleden tijd. We hebben wel EU-toezicht op visquota of zwemwater, zo redeneert Timmermans, maar niet op de kwaliteit van rechterlijke macht, politie, of persvrijheid.

Dat valt trouwens wel een beetje mee, want de grondrechten zijn in de EU stevig verankerd, met volop rechterlijk toezicht. En tegen een land dat zich schuldig maakt aan een voortdurende en ernstige schending van die grondrechten kunnen ook sancties worden ingesteld, hoewel het niet uit de EU kan worden gezet.

Maar inderdaad, een apart EU-toezicht op de kwaliteit van onze nationale democratie bestaat niet. En gelukkig maar, want een dergelijk extern toezicht is volkomen misplaatst. Een volwassen parlementaire democratie heeft namelijk per definitie een groot zelfreinigend vermogen, en is op eigen kracht in staat om ontsporingen tegen te gaan. Dat garanderen periodieke verkiezingen, de scheiding van wetgevende, uitvoerende en rechterlijke macht, eerbied voor de wet, de vrijheid van pers en meningsuiting, en vrije politieke partijen. Als deze eigenschappen geheel of gedeeltelijk afwezig zijn is er überhaupt geen sprake van een democratie. Een permanente EU-waakhond op dit gebied zou een erkenning zijn van structurele politieke zwakte in sommige lidstaten, en van falende toetredingsprocedures. Alleen stabiele Europese democratieën mogen immers lid worden van de EU.

Controle
Indien er in Brussel een reguliere toezichthouder voor de democratie zou worden aangesteld, komen automatisch ook de sterke democratische landen onder periodieke controle te staan. ‘Een democratisch tekort moet net als een begrotingstekort ieder jaar reden tot actie zijn’, zo meent minister Timmermans. Voor Nederland zou dat bijzonder onheus zijn. Ons parlementaire stelsel behoort namelijk tot de beste ter wereld, zoals The Economist dat bijvoorbeeld gemeten heeft voor 165 landen, aan de hand van kiesstelsel en pluriformiteit, burgerrechten, functioneren van de regering, politieke participatie en bestuur. Na Finland zijn wij de hoogst gekwalificeerde democratie van de eurozone.

Volgens het World Justice Project in Washington behoort ook de Nederlandse rechtsstaat tot de wereldtop, met een terughoudende overheidsbemoeienis, afwezigheid van corruptie, een grote mate van orde en veiligheid, en hoge scores voor openbaarheid van bestuur, wetshandhaving, kwaliteit van civiel recht en strafrecht, en rechtszekerheid. Mensenrechtenorganisaties als Human Rights Watch komen tot soortgelijke conclusies. Ook met de persvrijheid is het in Nederland uitstekend gesteld. Ons land bekleedt in de World Press Freedom Index voor 2013 van ‘Reporters without Borders’ de tweede plaats op een wereldranglijst van 179 landen. Dus misschien kan eurocommissaris Neelie Kroes, die een Brusselse code voor de media wil opzetten, hier haar licht eens komen opsteken.

Niet-gekozen ambtenaren
En wat gaat de EU-waakhond doen? Krijgen wij bij de jaarlijkse inspectie, aanwijzingen voor gedoogconstructies, het ceremoniële koningschap of de positie van de Eerste Kamer? Het is de omgekeerde wereld om, zoals Timmermans wil ‘wezenlijke nationale bevoegdheden aan de Europese Commissie over te dragen’. Want dat gezelschap bestaat uit niet-gekozen ambtenaren die alleen onder controle staan van het Europees Parlement, dat alom te boek staat als de zwakste volksvertegenwoordiging van West-Europa. In plaats van een algemeen toezicht te creëren, kun je veel beter (desnoods via een verdragswijziging) proberen om een land dat zich hopeloos misdraagt ad hoc uit de Unie te knikkeren.

De eurocrisis wordt door overijverige politici en eurocommissarissen aangegrepen om, naar analogie van het steeds sterker wordende Europese begrotingstoezicht, allerlei nationale instanties (zoals politieke partijen) onder Brusselse controle te krijgen. Een Nederlands minister moet hiervan afstand nemen, en beseffen dat hij een eeuwenoud systeem vertegenwoordigt dat qua democratische openheid, legitimiteit en effectiviteit heel wat beter presteert dan het peperdure en omslachtige vergadercircuit in Brussel en Straatsburg.

http://www.volkskrant.nl/vk/nl/3184/opinie/article/detail/3436806/2013/05/06/De-EU-als-waakhond-voor-democratie-is-een-gotspe.dhtml