Open brief van de West-Vlaamse professor Marketing, Rudy Moenaert, aan onze politici. Vermits het een open brief is, kunnen wij deze integraal plaatsen zonder rekening te moeten houden met het auteursrecht.

“De huidige ravage in de woonzorgcentra (…) krijgt niemand nog uitgelegd”, schrijft Rudy Moenaert. “België combineert extreme belastingen met extreme sterftecijfers.”

J’en ai marre.

Op Pasen heb ik een essentiële verplaatsing gemaakt naar het woonzorgcentrum waar mijn vader verbleef. Hij is vandaag (zondag, red.) gestorven, één van de vele anonieme nummers in de dagelijkse coronatol. Ik zou het als een geluk bij een ongeluk kunnen beschouwen – mijn vader was al meer dan vier jaar vegetatief. Alzheimer werkt grondig. Het leven van mijn vader was al jaren voltooid, maar nu is er een sterfdatum.

Onlangs las ik dat de vrouw van Wouter Beke, de Vlaamse minister van Welzijn en Volksgezondheid, haar man verdedigde. Ik twijfel er niet aan dat hij een goed mens is. Onze samenleving betaalt Wouter Beke evenwel niet om een goed mens te zijn, wel om een goede minister te zijn, een ‘dienaar’ in de echte etymologische betekenis van het woord. Mag ik me zorgen maken? Ook mijn ma verblijft in dat rusthuis, gelegen in centraal West-Vlaanderen. In die brede zone wordt in geen enkel woonzorg-centrum getest op CoViD-19.

Voor alle duidelijkheid, een rondvraag bij medische specialisten overtuigt me dat de huidige ravage in de woonzorgcentra het falen van één politicus overschrijdt. Wat erger is, dit falen krijgt niemand nog uitgelegd. België combineert extreme belastingen met extreme sterftecijfers. Oudere mensen moeten naar een zorgcentrum gaan om verder te leven, niet om er te sterven. Een opname in een zorgcentrum hoort nooit de doodswandeling uit “De Ballade van Narayama” (1983) te zijn.

Vele politici zullen opmerken dat de cijfers internationaal niet vergelijkbaar zijn. Dit is een zwak argument. Het merendeel van onze politici heeft een methodologische basiskennis die dicht aanleunt bij de analyse van Forrest Gump: “Het leven is zoals een pralinedoos. Je weet nooit wat je mag verwachten.” Ze handelen er ook naar. Politici moeten worden afgerekend op de kwaliteit van hun beslissingen vooraf, niet op hun uitleg achteraf. Mondmaskers worden al tien jaar niet meer aangevuld.

Les excuses sont faites pour s’en servir. Politici wijzen er dus ook graag op dat deze catastrofe niet te voorzien was. Dat is larie. Onze eigen Peter Piot, een wereldautoriteit terzake, pleitte net als Bill Gates, George Bush Jr. en Obama, al jaren geleden voor ‘epidemische paraatheid’. De politiek heeft dit altijd genegeerd. Het doet denken aan de onderzoeker in het Britse Ministerie van Buitenlands Beleid die tussen 1903 en 1950 ieder jaar ongeruste zielen hoorde zeuren over de mogelijke uitbraak van een oorlog. “Ik heb het altijd ontkend. En ik was slechts tweemaal fout.” Honderd jaar later gaat deze zorgenvrije immuniteit nog steeds op voor onze politici.

Onze politici besteden ons geld aan hun foute keuzes. Het overheidsbeslag bedraagt momenteel bijna 45 procent. De diverse regeringen hebben ruim boven de hun toegemeten stand geleefd, en ver onder het verwachte verstand gepresteerd. Het subsidiëren van konijnenfluisteraars en mobiscores zijn slechts anekdotes van een overheidsbeleid dat iedereen terwille wil zijn, en faalt op de belangrijke momenten. Waarom is er zo weinig geïnvesteerd in de medische opleiding van en de materialen voor de vele verzorgers in de rusthuizen?

Het slechte nieuws – onze overheid zal nog meer vragen. Je denkt dat de aanstelling van een expertpanel (GEES) tot verstandiger keuzes zal leiden? Dat betwijfel ik, om drie redenen:

Inzake de bestaansreden. Hebben onze politici bewust gekozen voor een functie aan de zijlijn, of hebben ze het risico van foute beslissingen uitbesteed? In deze paasdagen van handen wassen mag je van onze politieke elite wel een Pontius Pilatushandeling verwachten.

Inzake de doelstelling. Het mensbeeld van deze oplossing betreft een instrumentele benadering waarbij mensen niet horen ziek te worden opdat de economie weer kan worden opgestart. Politici weten dat je welvaart kunt belasten, welzijn niet.

Inzake de werking. De GEES-expertengroep is, hoe verdienstelijk de leden elk afzonderlijk ook zijn, onvoldoende divers om met de complexiteit van CoViD-19 te kunnen omgaan. Waar zijn de sociologen, gedragswetenschappers en communicatiespecialisten?

Er zal veel geld nodig zijn voor de heropbouw. Dit is geen medische crisis, dit is een maatschappelijke crisis met economische gevolgen. In de scherpte van een dergelijke crisis toont zich de juiste leider. Hebt u het ook gemerkt – het is stil op het Europese front. Laat ons niet langer de tekorten van de Verhofstadts en de Van Brempten vergoelijken, want dat verzekert ons de voortzetting ervan.

Voor alle duidelijkheid, ook een succesvolle strategie impliceert fouten. Vanuit de loopgraven van een andere oorlog, WO I, schreef de jonge Churchill aan zijn geliefde Clementine: “Ik had niets bereikt indien ik geen fouten had gemaakt.” Ook in de oorlog tegen COVID-19 zullen fouten worden gemaakt. Er is een triage van mensen, er is een triage van beslissingen. Maar hoe snel leren onze politici? Om de onvergetelijke lichtheid van Mathot te parafraseren – deze politieke onbekwaamheid is er niet vanzelf gekomen, ze zal ook niet vanzelf verdwijnen.

Mag ik een praktisch advies bieden? Als marketinghoogleraar huldig ik het principe dat je dicht bij de klant moet staan. Mag ik voorstellen dat onze uitstekend betaalde politici in Brussel én Straatsburg in de schoenen van de klant stappen, en het parlementaire overleg het komende jaar plaatsvindt in een zorgcentrum? Dan kan het begrip starten, en misschien het verstandigere beleid.

De vraag die de Belgische burger zich ondertussen moet stellen is eenvoudig – hoe straf mag beleid blijven falen? Ik vergeet dit alvast niet. En diep vanbinnen weet ik, dit vergeef ik de huidige generatie van politici nooit meer. Ook tijdens Pasen mag je vrijdenken. Onze politici houden meer van hun ideologie dan van hun medemens. Dat maakt me boos. J’en ai marre.

HLN