Oorlog-herdenkingsfontein in Speyer

Der gute Kamerad

In het vorige artikel van Freddy Van Gaever verwijst hij naar een lied dat wij steeds weer even aangrijpend vinden.  Het is bijna Allerheiligen / Allerzielen, traditiegetrouw de herdenkingsdagen van onze overledenen.  Oók van de Vlaamse Oostfronters.
Ter hunner ere en voor ieder van ons die even wil stilstaan bij een stukje “verboden” Vlaamse geschiedenis – én de repressie – bieden wij dit lied aan en geven enige toelichting over het ontstaan en gebruik.

“Ich hatt’ einen Kameraden” of  “Der gute Kamerad”, de officiële titel van het lied, is een traditionele klaagzang in het Duitse leger. De tekst werd in 1809 geschreven door de Duitse dichter Ludwig Uhland. In 1825 maakte de componist Friedrich Silcher de muziek.

“Der gute Kamerad” speelt een belangrijke ceremoniële rol bij het Duitse leger en is een integraal deel van een militaire begrafenis sinds 1870. Het lied is ook traditioneel geworden bij de begrafenissen van militairen in Oostenrijk, de Oostenrijkse brandweer en het zeer gepruisiseerde Chileense leger. Het wordt ook in zekere mate gebruikt in het Franse leger, met name in het Vreemdelingenlegioen. Wanneer het lied wordt afgespeeld salueren de soldaten, een eer die alleen eigenlijk aan nationale volksliederen is gegeven.

Af en toe wordt het lied gespeeld bij burgerlijke plechtigheden, meestal als de overledene aangesloten was bij het leger. Het wordt ook vaak gezongen bij de begrafenis van leden van een Studentenverbindung. Het lied wordt tenslotte ook gezongen op Volkstrauertag, de Duitse herdenkingsdag voor de gesneuvelden.
Het lied wordt ook gespeeld bij kransleggingen van buitenlandse staatshoofden en anderen bij het Duits nationaal oorlogsmonument in de Neue Wache in Berlijn. (Wikipedia)

Uhland-motief op een postkaart

Het lied ontstond in 1809 onder invloed van de Badische troepen onder Frans bevel tegen rebelse Tirolers.  De tekstdichter Uhland onderhield contacten met beide zijden.  Alhoewel het gedicht al op muziek gezet was, paste Friedrich Silcher een Zwitsers volkslied daarvoor aan en zo ontstond de huidige versie.
“Der gute Kamerad” werd vooral vanuit een politieke reactie op muziek gezet om de oorlogsslachtoffers te huldigen en de heldendood te idealiseren.  De betekenis van het gedicht zelf krijgt verschillende interpretaties.  Langs de ene kant wordt het solidariteitsgevoel n.a.v. een gedode soldaat naar voren geschoven, langs de andere kant stelt men dat het gedicht voor iedereen telt, zowel voor de eigen troepen als voor de vijand, die na de dood ook respect verdient en niet verketterd wordt.

Daarom is het lied niet geschikt als propaganda, als oproep tot de strijd, maar “slechts” als een uiting van droefheid, van rouw, omwille van de gevallen soldaat.

Het begrip “kameraadschap” wordt op alle fronten, bij alle legers, bij elke militaire inzet gebruikt.  Na de tweede wereldoorlog werd de “goede kameraad” een “boosaardige kameraadschap”.  Het werd een reden tot spot, haat, afrekening en politieke-correctheid.

Wij zouden perfect een beeldfragment van een recente begrafenis kunnen plaatsen, zoals bv. van gevallen soldaten in Afghanistan, waarbij tijdens de militaire ceremonie dit lied ten gehore gebracht werd.  Maar we doen dit niet.  Dwars zoals we zijn plaatsen we deze video, waarbij we aandacht vragen voor de bijhorende tekst van degene, die het filmpje op youtube geladen heeft; vertaling lijkt ons overbodig.

“Video dedicated to all the German soldiers who served in the Second World War.

This is one video in which I won’t allow negative comments towards the German soldiers or people. Negative comments will be removed and you will be blocked. Anyways, thanks for watching.”

 Florent Van Ertborn