Donald Trump wil geen nieuwe olie op het vuur van het Syrië-conflict gieten. Deze beslissing is minder door edelmoedigheid dan door binnenlandse politieke redenen gemotiveerd. Zodra een VSA president zich in militaire kwesties gematigd opstelt, is dit voer voor weerstand – zowel in eigen land als in de EU, waar enkele landen de voorkeur geven aan de geliefde interventiepolitiek. Toegeven dat Rusland en Iran in Syrië gewonnen hebben is hoogst ongepast. Of vrede in de zwaar gehavende regio mogelijk is hangt nu af van het gezond verstand en het onderhandelingstalent van de betrokkenen.

De VSA president Trump doet wat hij aangekondigd had: hij trekt de VSA soldaten uit Syrië terug. Volgens regeringsmiddens kan de terugtrekking tot 100 dagen duren. Dan moeten “anderen de zaak” maar regelen. Het is volgens het Witte Huis onduidelijk hoe de “nieuwe fase”, die eraan zit te komen, eruit zal zien.

Al in maart 2018 had Trump aangekondigd dat hij de VSA soldaten uit Syrië “naar huis” wou halen. Bij het min. van buitenlandse zaken, in het Pentagon en bij de geheime dienst had men andere plannen.
De enen wilden een deel van Syrië als onderpand voor de Genève-onderhandelingen om de Syrische president Assad tot ontslag te dwingen. De anderen wilden de nog resterende I..S.-groepen bestrijden, nog anderen wilden gewoon winst maken via de handel in wapens en huurlingen. Als officiële VSA strategie werd door allen drie doeleinden vooropgesteld: ten eerste moest I.S. voor altijd van de kaart geveegd worden, ten tweede moest de invloed van Iran in de regio aan banden gelegd worden en ten derde moest de “burgermaatschappij” (Nvdr:… ter verduidelijking voor de niet-ingewijden: de zgn. oppositie buiten het parlement, m.a.w. de door het Westen geknuffelde terroristen, de zgn. “gematigde rebellen”) ondersteund en aangemoedigd worden eigen structuren uit te bouwen om na de val van Assad het land te kunnen regeren. (Nvdr:… in die zin wil de VN de nieuwe grondwetscommissie gestalte geven, m.a.w. Assad moet 2/3 van zijn macht uit handen geven).

In ca. 20 militaire steunposten ten oosten van de Eufraat en in de militaire basis Al-Tanf in de drielanden-driehoek Syrië-Irak-Jordanië bevonden zich toen ‘officieel’ 2000 VSA elitesoldaten en ongeveer hetzelfde aantal huurlingen van privé veiligheidsbedrijven gestationeerd. Het VSA buitenministerie stuurde via het VSA agentschap voor hulp en ontwikkeling, de US-AID, een groot aantal experten voor het ruimen van mijnen, het leggen van stroom- en telefoonkabels, straten- en woningenbouw én adequate bestuursleiders in die gebieden. Daarbij ook agenten van de geheime diensten met speciale opdrachten.

Brett McGurk, de VSA speciale afgevaardigde, co-ordinator van de internationale anti-I.S. coalitie, (Nvdr: intussen ontslagnemend) en William Roebuck, VSA hoofdraadgever van b.g. anti-IS-coalitie, reden over en weer door de gebieden ten oosten van de Eufraat om plaatselijke commandanten, politici en burgers met raad en daad bij te staan. De door de VSA geleide “Kleine Syriëgroep” plande in januari 2018 het ontstaan van een eigen provincie “Oost-Eufraat-Regio”, die bij de onderhandelingen in Genève ook mee aan tafel zouden mogen aanschuiven met stem- en beslissingsrecht. De “Kleine Syriëgroep” bestond toen uit de VSA, G.B., Frankrijk, Jordanië en Saoedi-Arabië. Intussen aangevuld met Duitsland en Egypte.

President Trump bleek echter niet laaiend enthousiast voor de door het buitenministerie en Pentagon uitgedokterde plannen en weigerde een verlenging van de VSA-inzet in Syrië voor de volgende twee jaar. Einde 2018 moesten de VSA-troepen uit Syrië wegtrekken en dat is wat er nu gebeurt.

Het ingediende ontslag door defensieminister Mattis (… “pensionering”), na de aankondiging van de terugtrekking, toont aan dat Mattis de beslissing niet steunt en geen kans meer ziet – zoals in de lente nog – Trump op andere gedachten te brengen.
De kritiek van gedeeltelijk zijn eigen partij, van de Democraten en van de media stoort Trump niet. Zijn beslissing heeft een binnenlandse politieke reden: hij wil zijn kiezers overtuigen en de VSA soldaten “naar huis” brengen. Duizenden VSA veteranen zijn ziek, gehandicapt, depressief, arbeidsloos en/of -onbekwaam. Hun miserie is een last voor hun gezinnen en de VSA maatschappij. Buitenlandse politiek is voor Trump “zaken doen”. Slechts als hij en de VSA er beter van worden is hij bereid erin te investeren. Indien niet, dan mogen anderen het werk opknappen of de prijs voor de door de VSA geleverde diensten betalen.

De Europese partners van de VSA interventiepolitiek in Syrië én de poco media zijn verontwaardigd. G.B., Frankrijk en Duitsland zullen hun “inzet” tegen I.S. voortzetten. (Nvdr: Reuters meldt dat Duitsland vanaf okt. ’19 hun vluchten boven Syrië/Irak zullen stoppen.) Frankrijk is sinds 2016 met elitesoldaten in Syrië aanwezig – waarschijnlijk intussen met zo’n 2000. Hun aanwezigheid “ter ondersteuning van de door de Syrische Koerden geleide SDF, Syrian Democratis Forces” werd weliswaar door Parijs nooit bevestigd, maar wel door de intussen ontslagnemende/pensioengerechtigde defensieminister Mattis. De Fransen zouden – samen met andere protagonisten – het commando van de VSA militaire bases overnemen – hun afbraak is onwaarschijnlijk. De Franse betrokkenheid is voor Syrië bijzonder provocerend omdat Frankrijk als mandaatsmacht de onafhankelijkheid van Syrië gedurende lange tijd verhinderd en bloedig onderdrukt heeft.

Ze zullen waarschijnlijk door de Britten gesteund worden; ook zij hebben speciale eenheden in Syrië geplaatst. In de gebieden ten oosten van de Eufraat en op de militaire basis Al-Tanf worden Britse elitesoldaten voor de opleiding van ondersteuning van lokale strijders ingezet. Bovendien – hun aantal is onbekend – zijn er ook Britten, vermoedelijk zonder uniform, in Idlib en andere gebieden onder de heerschappij van de “gematigde oppositie” actief. (Nvdr: onze redactie heeft hierover meermaals bericht.)
Zij zullen nu samen met Duitsland, Nederland, Noorwegen, België en andere EU-landen moeten beslissen of ze de VSA beslissing zullen volgen of zich ergens in een buurland zullen terugtrekken. De opleiding van het revolutionaire commandoleger„Maghawir al-Thawra“, een heruitgevonden versie van het mislukte “Nieuwe Syrische Leger” zou bv. in Jordanië kunnen voortgezet worden.
De terugtrekking wèg van de Syrisch-Iraakse grens zou voor de Europese soldaten in Syrië voor de hand liggen als Turkije en hun accolieten (Nvdr:… het verzameld amalgaam van “gematigde rebellen” dat gesteund wordt door Turkije) de Syrische Koerden ten oosten van de Eufraat aanvallen. In dat geval zouden de Koerden en SDF-strijders, die nu ten oosten van Deir Ezzor, Hajin en Abu Kamal, de Syrisch-Iraakse grensovergang, strijden, naar het noorden trekken om daar tegen Turkije te vechten.

Het is sowieso waarschijnlijk dat het militaire vacuüm, dat na de terugtrekking van de VSA troepen in Oost-Syrië zal ontstaan, snel door de Syrisch-Russisch-Iraanse militaire coalitie zal ingevuld worden. De Syrische president Assad heeft aangekondigd “elke centimeter” van het land terug te veroveren. De gebieden ten oosten van de Eufraat zijn niet slechts strategisch van belang, maar ook omwille van de belangrijke olie- en gasvoorraden, van katoen- en graanvelden, en van het beschikbare water.

De Koerden zoeken nieuwe bondgenoten
De Koerden, die sinds 2014/2015, n.a.v. de brutale aanval door I.S.-strijders op Ain al Arab/Kobani onder de speciale bescherming van het VSA leger staan, kregen een bijzonder bittere ontgoocheling te verwerken. Trump hecht geen belang aan een beloofd partnerschap. Voor Trump zijn noch coalitiepartners, noch geostrategische belangen doorslaggevend; hij geeft de voorkeur aan een ‘deal’ met de Turkse president Erdogan. Inbegrepen de niet-uitlevering van Gülen aan Turkije én een militair verkoopcontract ter waarde van 3.5 miljard. Patriot raketten boven een gegeven woord.
Vrijdag trokken Ilham Ahmad en Riad Darar, de twee voorzitters van de zgn. Syrische Democratische Raad van de zgn. Democratische Federatie Noord-Syrië, naar het Elysée in Parijs om te pleiten voor Franse militaire steun tegen de door Erdogan aangekondigde aanval.
Aldar Khalil, de buitenpolitieke verantwoordelijke van de “Beweging voor een democratische maatschappij”, TEV-DEM, verklaarde dat ze “nooit de hoop op buitenlandse machten gezet hadden”. Moesten de VSA toch blijven, dan zullen zij verder voor maatschappelijke vooruitgang strijden. Zo niet, dan “is de enige beslissende vraag de verzetsbereidheid van de bevolking”.
Vermoedelijk zullen de verantwoordelijken van de Syrische Koerden ook in Damascus een gesprek met de Syrische regering aangaan. De communicatiedraad was – mede door Russische bemiddeling – nooit onderbroken – al waren de successen van de ontmoetingen eerder gering. Moesten de Syrische Koerden ermee akkoord gaan dat het Syrische leger – samen met Rusland – de Syrische en Russische vlag aan de Turkse grens hijst, dan zou een invasie door Turkije verhinderd kunnen worden. (Nvdr: we weten niet hoe we dit moeten interpreteren. De VSA coalitie bombardeert de brug over de Eufraat in de Deir Ezzor regio, die de beide beleidsregio’s – Syrische overheid en SDF – met elkaar verbindt. Olie op het uitdovende vuur gieten? Verhinderen dat de Syrische regering met de Koerden tot een akkoord komt?)

Turkije en Israël willen het vacuüm vullen dat door de terugtrekking der VSA troepen ten oosten van de Eufraat zal ontstaan. Israël heeft “volgens afspraak met de VSA” versterkte militaire operaties tegen Iran in Syrië aangekondigd. Turkije wil het project van de Democratische Federatie vernietigen. Daarvoor mobiliseert Turkije niet alleen strijdersgroepen, afkomstig uit Idlib (Nvdr: een amalgaam “gematigde rebellen”), kleedt ze in nieuwe uniformen om ze dan via Turkije naar het N-O van Syrië terug te sturen, maar blaast bovendien de oude samenwerking en nog resterende I.S.-eenheden nieuw leven in om tegen de Koerden te strijden.

Rusland en Iran hebben in Syrië gewonnen. Ze hebben de Syrische president Assad ondersteund en erbij geholpen dat ca. 70% van Syrië opnieuw onder de controle van de regering valt. Rusland beschikt bovendien over een verdrag met de Syrische regering dat het gebruik van twee militaire bases – in Hmeimin (Latakia) und Tartous – bevestigt en werkt eng met het Syrische leger samen. De stationering van het moderne S-300 luchtafweersysteem werd bijna overal in het land voltooid, opdat Israëls luchtaanvallen beperkt zouden blijven.

Bij de onderhandelingen over een grondwetscommissie, die in Genève onder de VN-vleugels de Syrische nieuwe grondwet moet gestalte geven – volgens afspraak met de Astana-groep (Syrië, Rusland, Iran, Turkije) – werd een compromisvoorstel op tafel gelegd die begin januari 2019 tot een eerste vergadering van de commissie zou kunnen leiden. (Nvdr:… wij hebben nog steeds onze twijfels… De eisen van de VN aan de Syrische regering – 2/3 van haar macht afstaan om plaats te maken aan het b.g. amalgaam dat zich nu in Idlib en in de diaspora bevindt – zijn niet realistisch.) Rusland heeft bovendien haar politieke en economische relaties in heel de Arabische wereld duidelijk uitgebreid en gestabiliseerd, en geldt daar als de nieuwe ordemacht.

Indien actieve diplomatie nieuwe strijdtonelen in de regio kan verhinderen, dan zou Syrië in het nieuwe jaar erin kunnen slagen veiligheid en economische stabilisering te bereiken. Een broodnodige basis voor verzoening en een politieke nieuwe start.

Auteur: Karin Leukefeld, onafhankelijke journaliste geaccrediteerd in Damascus. Beeldmateriaal, vertaling en verduidelijking tussen haakjes: redactie Golfbrekers
.