De Standaard gaat resoluut voor pulp

Een reconstructie via krantenknipsels

 Laten we het nog eens over de Standaard hebben, waar men het onverwachte mag verwachten: zelden was de krant zo voorspelbaar als de laatste zes maanden. Alleen al de overmatige aandacht voor Bart De Pauw en Tom Lenaerts, en heel het gebeuren rond zender Vier, is zoals het te voorzien en te verwachten was: mediabedrijf Corelio, uitgever van de Standaard, bezit ook voor 1/3 de holding De Vijver, waarin zenders Vier en Vijf zijn ondergebracht. Daar hoeft verder geen tekeningetje bij.

Er komt dus wat kunst- en vliegwerk aan te pas, de focus moet op de juiste dingen gericht worden, want hét nieuws bestaat niet, je maakt het gewoon.

 De krant als BV-forum

 “Een journalist moet de waarheid niet gaan zoeken, hij moet hem construeren”, zo orakelde Bart Sturtewagen op het legendarische mediadebat van Res Publica (29/2/2012). Ik zag toen nogal wat toehoorders het hoofd schudden: begraaft onze DS-hoofdredacteur hier de onderzoeksjournalistiek? Is het op zoek gaan naar de waarheid, en desnoods elke steen daartoe opheffen, niet dé missie van de kwaliteitspers? Pas recent bleek waar het de hoofdredacteur van de Standaard om te doen is: de krant moet de spreekbuis worden van meningen,- vooral dan de meningen uiteraard van de diegenen die redactioneel het mooi weer maken, zoals Bart Sturtewagen, naast pennenridders die ietwat lager in de pikorde staan, genre Joël De Ceulaer en Tom Heremans. Hun meningen zijn niet zomaar meningen, ze worden zelf nieuws. Aangevuld met vaste “opiniemakers” zoals Luckas van der Taelen en Dave Sinardet, wordt de krant dan meer een soort permanent BV-forum, met de redacteurs zelf in de glansrol. Uiteraard zullen zij ook de honneurs waarnemen op de televisie-talkshows, waardoor het Orwellinaanse devies “nieuws creëert nieuws” compleet wordt.  Who cares about the truth?

De aap kwam uit de mouw naar aanleiding van de interviewreeks in die krant met de Vlaamse partijvoorzitters, in de loop van de voorbije maand. De Ceulaer mocht met de dame plus heren in gesprek gaan, maar bij het interview met Gerolf Annemans liep het al fout, en vond Bart Sturtewagen het nodig om in zijn editoriaal van 28/1 de VB-voorzitter publiek te kapittelen (“Annemans vergist zich”). Journalistiek een vreemde werkwijze: naar het gedachtengoed peilen van een politicus, en hem in dezelfde krant op dezelfde dag afbranden. Zoiets doe je gewoon niet, het slaat elke illusie omtrent objectiviteit aan diggelen. Gerolf Annemans mag/moet als politicus een mening hebben, maar van een journalist verwacht je eigenlijk vooral een correcte weergave daarvan, geen verzuurd tegen-opiniestuk om zich in te dekken tegen de kritiek van mensen die vinden dat een VB-politicus geen forummag krijgen..

Vreemd genoeg kwam er geen reactie van Annemans of van het Vlaams Belang op dit partijtje natrappen. Maar Sturtewagen was helemaal op dreef geraakt, en toen hij na het interview met Bart De Wever op zaterdag 2/2 wéér commentaar gaf, en bovendien de uitspraak van de N-VA-voorzitter over de homo-T-shirts tot groot voorpaginanieuws verhief, (en zo een nieuw rondje De Wever-bashen inzette) was de maat vol. Want die partij reageerde wel, terecht overigens: als alles netjes in zijn context staat op een interview van vier bladzijden, laat de lezer dan zelf oordelen, en doe niet aan sensatiejournalistiek.

Het werd zelfs de ombudsman van de Standaard, Tom Naegels, te gortig. In zijn column van 6/2 heft hij een vermanende vinger op tegen de hoofdredacteur, en oppert dat zijn krant meer bezig is met gespin dan met serieuze berichtgeving. Een daad van journalistieke kamikaze, zo lijkt. Zijn besluit:

“Mogelijk ga ik mijn rol als ombudsman hiermee te buiten, maar ik denk dat dit niet goed is voor ons, voor onze samenleving, voor de journalistiek, en voor de politiek. De permanente verontwaardiging put ons uit. De natuur van het nieuws is om aandacht te besteden aan wat de aandacht trekt, dat weet ik. En nieuws creëert nieuws. Maar het zou zo’n deugd doen als er eens iemand heel hard op de rem ging staan. “

Een uitgebreid relaas van de manier hoe de tendentieuze koppen op pagina 1 van DS voor een self-fulfilling prophecy zorgen: zie de webstek “Nieuw Pierke-Forum voor Democratie”.

License to kill

Tommetje mag inderdaad wel opletten, want het is uiteraard niet de bedoeling dat de huiscriticus naar de kern van de zaak gaat en de krant existentieel in vraag stelt.

Die DS-ombudsman hebben we altijd een surrealistisch bedenksel gevonden: om de echte, externe mediakritiek het gras voor de voeten te maaien, moet iemand binnenshuis het gemor bij de lezers kanaliseren en neutraliseren. Het idee ontstond onmiddellijk na de publicatie van het boek “Media en Journalistiek in Vlaanderen” (uitgegeven door Frank Thevissen en ondergetekende), waar De Standaard en de toenmalige hoofdredacteur Peter Vandermeersch stevig werden aangepakt. De krant zweeg, commercieel-strategisch zeer consequent, het boek dood, maar liet anderzijds in een reeks kerstessays een andere “mediacriticus” opdraven, namelijk Geert Buelens,- die achteraf overigens op Apache toegaf dat hij in deze wellicht gebruikt werd.

De evolutie die in vermeld boek beschreven wordt, namelijk de verpulping van de Vlaamse media, schijnt zich ondertussen in een stroomversnelling te bevinden, met De Standaard als marktleider. Naast de bestaande onzindelijke commerciële combine Corelio/De Vijver is er nu immers een journalistieke klasse in DS opgestaan, die resoluut het kwalitatieve gat met Het Laatste Nieuws en Dag Allemaal wil dichtrijden.

Daartoe moeten objectieve informatie en duiding wijken voor de gepersonaliseerde kijk van zich tot BV-promoverende redacteurs. Sturtewagen zegt het met zoveel woorden: “Dat de krant nu een opiniërend hoofdredacteur krijgt, spreekt voor het grote belang dat De Standaard hecht aan zijn rol in het publieke debat”, zo lezen we in de weekendeditie van 9/2. Inderdaad, dankzij een “herschikking” krijgt de krant een “opiniërend hoofdredacteur” die, zoals iedereen weet, uit een Vlaams-nationalistisch nest komt, en net daardoor dubbel zijn best doet om de andere zijde te bedienen. Compensatiegedrag dat meer voorkomt in de Vlaamse mediawereld. Maar of de lezer daar iets aan heeft?

Bart Sturtewagen mag zich nu voltijds aan zijn uit de hand gelopen hobby wijden: het verwarren van journalistieke duiding met een mening geven. En niet op een eigen blogje, zoals de vijf miljoen Vlamingen, maar euh.. ja, dus in een zelfverklaarde kwaliteitskrant. Het verdwijnen van de tussenschotten tussen informatie, opinie en entertainment, -hét kenmerk van pulpjournalistiek-, wordt zo steeds meer het handelsmerk van De Standaard. De license to kill, die mensen als Sturtewagen zich toeëigenen, de permissie dus om in het rond te schieten en zelf het nieuws te sturen, doet de krant in de richting drijven van PowNews, de Nederlandse schandaalzender die het adagium van Sturtewagen, geciteerd aan het begin van dit stukje, onverkort toepast: maak zelf het nieuws, dan heb je altijd de primeur.

Een integere maar ietwat naïeve redacteur als Tom Naegels – bijlange niet corrupt genoeg om te aarden in DS-, moet het dan uiteraard ontgelden. Op 9 februari publiceert het duo Sturtewagen/Verhoeven een rechtzetting (“De Standaard is niet ‘men’ ”) waarin de ombudsman wordt teruggefloten.

Het loont werkelijk de moeite om de aangehaalde krantenknipsels als een puzzel ineen te passen:  het leest als een afrekening met elke vorm van mediakritiek (zelfs de interne), en de installatie van een soapachtige opiniejournalistiek die alle andere redactionele maatstaven doet ondersneeuwen. De nieuwe opmaak is daartoe speciaal berekend: De Standaard wordt steeds meer een bundel columns en cursiefjes, met daartussen wat kortnieuws en geleuter over seks en aanverwanten, hoofdzakelijk geschreven door bijklussende huisvrouwen.

Laten we een kat een kat noemen: we hebben in Vlaanderen geen kwaliteitskrant, die naam waardig. Opiniematig (als we het dan toch daar moeten over hebben) is er daarenboven een enorme mismatch tussen de Vlaams-conservatieve grondstroom, die om historische redenen nog steeds op DS is geabonneerd, en de linkse meningencultuur die ook in die krant domineert. Dat is gewoon een vaststelling. Voorlopig compenseert een deel van die grondstroom (vooral het oudere publiek) die kloof door zich af en toe aan lachwekkende druksels zoals Pallieterke te vergrijpen, maar dat kan niet blijven duren. Het Vlaamse publiek snakt naar iets anders, iets kwalitatief en minder regimegetrouw, maar dat is beslist niet wat de marketeers van Corelio in gedachten hebben.

Johan Sanctorum