Derde dag in Sint Petersburg. Na het ontbijt gaan we het barokke zomerpaleis van Katharina de Grote in Tsarskoje Selo of Poeshkin, op een goede 30 km afstand, bezoeken. Tijdens de rit maakt Elena , zoals gebruikelijk, van de gelegenheid gebruik om ons meer over haar land te berichten.

In de tuinen van het Peterhof hadden we voor het eerst een Indische reisgroep ontmoet. Op de vraag of er veel Indiërs komen, zegt ze dat het aantal toeneemt, maar dat ze hen liever zien vertrekken dan komen. Niks dan last, zegt ze, nooit is er iets goed (genoeg). Ambrasmakers. Ze willen aan boord van een cruiseschip niet in de buurt van elkaar zitten, willen niet in dezelfde bus rijden… het kastesysteem, nietwaar!

We vernemen dat Moskovieten in Sint Petersburg niet geliefd zijn – de neo-kapitalisten- bedoelt Elena “ze kopen alles op”.

Op onze vraag hoe het dan verloopt als Russen naar het buitenland willen – als toerist of voor zaken, niet als “vluchteling”,- stelt zich naar verluidt geen probleem. Er rijdt een bus regelmatig van Sint Petersburg naar de eerste grensstad in Finland; daar kunnen ze een visum voor de EU aanvragen. In een uurtje geflikt. Ook rijdt er elke dag een bus heen en weer om er te gaan winkelen. Dit in tegenstelling tot de strikte procedure hier om een Russisch visum te bekomen, die 120 euro kost. Gelukkig heeft ons reisbureau dit allemaal geregeld. Of men niet ook in Rusland, via de juiste bemiddelingskanalen, op een gemakkelijker manier aan een visum kan geraken? We brengen Elena liever niet in verlegenheid…

In het Katharinapaleis is het ook aanschuiven. En dat begint al aan de poort. Men wordt per groep met gids binnen gelaten. Om de sfeer draaglijk te maken staat er een mini-fanfare te spelen. Een wals van Strauss. Het gedrang is er mogelijk nog erger dan in de Hermitage. Alle jassen, tassen afgeven aan de vestiaire. De vestiairemadame is een dragonder uit USSR-tijden. Op een gegeven moment ging ze in staking, vond het te druk, ging demonstratief op een stoel zitten. Een veiligheidsagent was verplicht haar tot de orde te roepen eer ze bereid was – tergend traag – onze kleding aan te nemen. Over onze schoenen moesten we een wegwerpomhulsel trekken om de prachtige parketvloeren te sparen. Elena deelt ons mee dat we als ganzen achter haar dienen te lopen, niet treuzelen, en in groep van de ene kamer naar de andere voortbewegen. Vooral niet blijven stilstaan om de inrichting een beetje beter te bewonderen. U vindt alle informatie over dit paleis op de eigen webstek http://www.saint-petersburg.com/pushkin/catherine-palace/

Van de beroemde – geherstructureerde – barnstenen kamer hadden wij – persoonlijk – meer verwacht. Onterecht. Misschien zijn we verzadigd, kan er nog weinig ons een bewonderende appelflauwte bezorgen. De muren zijn met 6 ton fijngeslepen barnsteen ingelegd. Nog steeds weet men niet waar de barnstenen bekleding en inrichting gebleven, verstopt werd, nadat deze door de Duitse troepen in 1941 binnen de 36 uur uitgebroken, geroofd en verscheept werd naar Königsberg. Daar liep het spoor dood. (3) Na jarenlang zoeken zonder succes herbegon de reconstructie van de barnstenen kamer in 1982; deze zou 20 jaar duren en kostte meer dan 12 miljoen dollar. Zij werd plechtig geopend in 2003 door president Poetin en de Duitse kanselier Gerhard Schröder.

In video (3) worden enkele theorieën uitgelegd.

‘s Middags eten we aan boord. Vervolgens worden we naar de binnenstad gebracht waar we de rest van de dag naar eigen goeddunken kunnen doorbrengen. Er zijn tal van mogelijkheden al is het moeilijk te beslissen. De afstand tussen bezienswaardigheden lijkt op het stadsplan niet onoverbrugbaar maar valt in werkelijkheid dik tegen. Wat bv. in een stad als Brugge een straatbreedte is van 15 m, is in Sint Petersburg het tienvoudige. Er moeten keuzes gemaakt worden: de Sint Isaac-kathedraal, het Fabergémuseum, het Yusupovpaleis, de Bloedkerk… We hebben nog dààagen nodig om alles te zien wat er eigenlijk op ons verlanglijstje stond. En dat lukt niet. Bovendien willen we gewoon de sfeer van de stad opsnuiven… Een wandeling door de tuinen van de Admiraliteit, langs de Bronzen Ruiter, nog een blik op het Paleisplein, vervolgens de Nevsky Prospekt… we zien wel waar we uitkomen. Voor Sint Isaac is de tijd te kort; er staat een lange rij te wachten. En we willen ons eigenlijk niet weer ergeren aan een zichtbelemmerende massa toeristen.

Op de Nevsky Prospekt bevinden zich ook kerken. We lopen we de lutheriaans-protestantse kerk van Sint Pieter en Paulus binnen, waar we niet verder dan het portaal komen wegens “respect voor gelovigen”. Tijdens USSR tijden werd er minder respect getoond: de kerk werd omgevormd tot een schaatsbaan en later tot een binnenzwembad (foto’s)

De R.K. Sint Catarinakerk (links) daarentegen is gastvrij: er is net een eredienst aan de gang – de priester nog met zijn rug naar de gelovigen, er klinken Gregoriaanse liederen. Restauratiewerken zijn nog steeds niet voltooid – de kerk overleefde twee branden en de USSR. Geen enkele toerist – van eender welke makelij – te bespeuren. Even rusten. Niet te verwarren met de Armeense Sint Catarinakerk een beetje verder op de Nevsky Prospekt, verborgen tussen de huizen (onderaan). Oorspronkelijk stonden hier stallen van tsarin Elisabeth. Catharina de Grote schonk de gronden aan de Armeense inwoners van Sint Petersburg… de keuze van de h. Catharina als patroonheilige is niet toevallig. De sovjets sloten de kerk in 1930; tijdens WOII: hoofdkwartier van de luchtdefensie. In 1993 teruggave aan de Armeense kerk. (eigen webstek)

En dan heb je nog deze mastodont: de Kazan kathedraal, gebaseerd op het ontwerp van de Sint Pietersbasiliek in Rome.

Het is beginnen regenen. Waarmee we tot een raar stedenkundig fenomeen komen. Bij ons lopen dakgoten over in verticale regenpijpen die het water ergens onder de grond, al dan niet via een putje met rooster, in het rioleringssysteem laten afvloeien. In Sint Petersburg ziet het er enigszins anders uit. De regenpijpen hebben een doormeter van ca. 20 – 25 cm; in sommige is een elektrische kabel te zien, die in de winter de pijp moet verwarmen zodat ingesloten sneeuw en ijs kunnen smelten. De regenpijpen eindigen, soms met een kleine knik, net boven het voetpad. Bij regen… moeten we er tekening bij maken?… stroomt het water in je schoenen. Zo krijg je het gekke beeld van voetgangers die een extra grote stap of een sprongetje maken over een waterstraal die vanaf de regenpijp – over het voetpad – naar de straat, naar een riooldeksel (roosters zijn eerder zeldzaam) loopt. Elena – berustend – “wij zijn dat gewend”. En dit is dan het resultaat in de winter:

Een winkelcentrum met galerijen is een juwelenhemel voor liefhebbers. Kaviaar is duur. Verder kan men zowat alles kopen zoals bij ons. In een bekende patisserie worden gebakjes volgens gewicht verkocht.

En verder heb je quasi overal een bijna opdringerig souveniraanbod. De beschilderde poppetjes in alle maten, kwaliteiten, prijzen (matroesjka’s) met bv. gezichten van Merkel, Trump, Macron, Poetin… , gelakte beschilderde doosjes in alle vormen en afmetingen, nep-Fabergé-eieren, waterverfschilderijtjes, nepiconen, aardewerk, messen, houtsnijwerk, barnsteenjuwelen, kleding met opschriften/afbeeldingen, (… Poetin met ontblote bast op een paard, Poetin met een beer, Poetin als onvervaarde ridder met harnas en zwaard, Poetin aan schietstand, met kalasjnikov, Poetins gezicht geplakt op een Peter de Grote-afbeelding, Poetin in smoking, Poetin op de dansvloer… je kan het zo gek niet verzinnen of Poetin werd door de souvenirbranche gecommercialiseerd), pelsen mutsen, jassen, stola’s…(hier geen stigma voor pelsenjasmadammen), handschoenen, dikke wollen sokken en truien, vilten pantoffels en hoeden, nep-legerattributen zoals petten, helmen, insignes, vesten, dolken… en chocolade, waarop ze ongelooflijk trots zijn. Dat dit bij ons geen weerklank vindt, schijnen ze niet goed te begrijpen.

We worden ‘s avonds door Elena en de bus opgepikt op het afgesproken uur om terug te keren naar de Chicherin voor het – laatste – avondmaal. Onderweg zetten we een aantal deelnemers van onze groep af bij een theater voor een facultatieve folkloreshow van Bagatitsa.

En dan moeten de koffers gepakt, in de bar een laatste cocktail gedronken… morgen vroeg is de Wolgacruise ten einde. Terugvlucht naar huis, overstap in Moskou. Onze pessimistische vrees dat onze bagage niet zal in Zaventem zal aankomen, wordt niet bevestigd.

We zijn een onvergetelijke reiservaring rijker. Onze koffers gepakt met herinneringen. Van Sint Petersburg wisten we ongeveer wat te verwachten, maar Moskou ontpopte zich voor ons als de grootste verrassing. Van vooroordelen is nog niemand wijzer geworden.

Elena heeft kaarten voor het Hermitage, het voormalige Winterpaleis, besteld. De collectie – omvang en cultuur-historische waarde – is met geen woorden te beschrijven. Om een beeld te geven van de omvang geeft Elena ons deze tijdinvulling: als je voor het bekijken van elk kunstobject 1 minuut zou uittrekken dan heb je in een vijfdaagse werkweek meer dan 8 jaar nodig… Het is er druk. Langer dan een halve dag is niet doenbaar. Grootste stoorzenders: de Chinese mieren, die alles en iedereen verdringen die hun zicht én selfiemoment belemmeren. Met de blik op het volgende doelwit van hun camera/gsm delen ze links en rechts, vooruit en achteruit, een duw of een trek uit. Kijken niemand in de ogen. Bangelijk. We moeten aan het beroemde terracottaleger denken.

Na de gegidste rondleiding van Elena, mogen we zelf op eigen houtje rondlopen (in het Hermitage of in de stad) en in retrospectief, zijn we nu trots dat wij de kans gehad hebben daar op de marmeren trappen, in de troonzaal…even te mogen verblijven. We hebben van de Chicherin een lunchpakket meegekregen, die we in het Hermitage, in een restaurant- en drankgelegenheid, bij de vestiaire en wc’s, dichtbij de Egyptische en oudheid-collectie, kunnen opeten. Afspraak in de latere namiddag met Elena: op het Paleisplein aan de Alexanderzuil. (video 3)

In de namiddag heeft Elena een boottocht – alleen voor ons gezelschap – georganiseerd op de Neva, op de andere samenvloeiende rivieren en de kanalen. Ontspannend. Even rustig zitten en haar vakkundige uitleg bij het verleden van de stad, bij de talrijke paleizen, het uitgraven van de kanalen, de pantserkruiser Aurora e.d. beluisteren. Te veel informatie om ons te herinneren en hier neer te pennen. Het beeldmateriaal zegt meer dan woorden. Lange passagiers krijgen de waarschuwing niet recht te gaan staan… sommige bruggen zijn zo laag…

‘s Avonds keren we met de metro terug naar de aanlegplaats van de Chicherin. We moeten uitstappen aan de Proletarskaya (een voormalige arbeidersbuurt), waar een shuttlebus van de rederij om de dertig minuten stopt om ons terug naar de boot te brengen. De Sint Petersburg-metro, op het diepste punt 140 m onder de oppervlakte, is een van de diepstgelegen metrowerken ter wereld. Als toegang koop je een muntje, waarmee je onbeperkt mag rondrijden. Ook deze metro is – zoals deze in Moskou – opmerkelijk. En toegankelijker voor westerse toeristen dan de Moskovietse collega vermits niet uitsluitend het Russisch gebruikt wordt. Ook in de trein zelf Engelstalige bekendmaking van heel de lijn, verbindingsmogelijkheden en de volgende halte met tijdaanduiding. Uitermate efficiënt. Een nieuwere lijn is bijzonder veilig en rijdt als op luchtkussens. Daar kan men niet op de sporen vallen, resp. geduwd worden, vermits het perron dicht gebouwd is met op regelmatige afstand stalen deuren. Die deuren worden automatisch geopend samen met de deuren van de trein die aan die halte reizigers laat op- en uitstappen. Opmerkelijk ook: talrijke reizigers op de roltrappen die schaken op hun gsm. Schaken… geen videospelletjes. We zijn in Rusland… logisch.

Op de metro webstek (ook in het Engels) kan je alles nalezen: geschiedenis, foto’s, tarieven… zelfs een interactieve kaart.

Wie geïnteresseerd is en nog genoeg vakantiebudget heeft kan ‘s avonds Het Zwanenmeer gaan bekijken. Er zijn niet veel gegadigden… Voor die prijs kan je het met een gerust gemoed laten…

Morgen is er weer een dag met méér Sint Petersburg.

Eindbestemming én orgelpunt. Sint Petersburg. De verwachtingen zijn hooggespannen. Quasi iedereen heeft zich voorbereid, heeft een gids (boek), een stads- en metroplan. Elena is hier in haar element als geboren en getogen enthousiaste Sint-Peterburgenaar. We beginnen met een stadstoer, waarbij zij ons langs de belangrijkste bezienswaardigheden loodst en tijdens de busrit een onstuitbare stroom grote en kleine weetjes vertelt. Zij werd zelf opgevoed pal in het centrum in een woning met zicht op de Neva. Ergo: we hebben geen andere – plaatselijke – stadsgids nodig. Opvallend: zo gedisciplineerd het verkeer in Moskou liep, zo chaotisch rijden de auto’s hier. Ritsen is quasi een zelfmoordpoging. Tot als je met de motorkap quasi tegen een betonnen omrastering botst, denkt er niemand aan je ertussen te laten. Parkeren is te vergelijken met de rijpraktijken van onze gewaardeerde zuiderse landgenoten op de Turnhoutsebaan in Borgerocco. Parkeermeters zijn (nog) onbestaande. Of ze er ooit komen? Elena reageert gelaten…

Ze vertelt ons over haar opvoeding, schooltijd, verplichte buitenschoolse activiteiten. Muziek of een andere culturele, kunstzinnige invulling van de vrije tijd is absoluut verplicht. Sport idem dito. 6 jaar piano heeft ze achter de rug én zanglessen. Iets zegt ons dat ze niet uit een onbemiddeld gezin komt. Slechts bijzonder uitstekende studenten krijgen een studiebeurs. De doorsnee hoge school/universitaire opleiding moet de familie en/of student zelf betalen. En dat is met hun lage lonen niet goedkoop. Zij woont in een appartement van 100 m2, heeft drie kinderen, die studeren. Zoonlief studeert Spaans. Een echtgenoot wordt niet vernoemd. Zij werkt tijdens de zomermaanden als Nederlandstalige gids. Gedurende de andere maanden geeft zij Nederlandse en Engelse les en een spoedcursus “inburgering” voor Russen die naar Nederland willen verhuizen. Die moeten niet alleen een minimum taalbeheersing van het Nederlands kunnen bewijzen, maar ook voldoende weten over geschiedenis, politiek, staatsstructuur, samenleving, enz. Vooraleer ze naar Nederland mogen komen, moeten ze verplicht een examen afleggen op de Nederlandse ambassade in Moskou. En neen, ergens anders – in een consulaat of diplomatische vertegenwoordiging… Rusland is tenslotte enorm groot – is het niet toegelaten. Zelfs iemand uit Siberië moet zich naar Moskou begeven voor het examen. Elena stelt dat ze het belgisch beleid dienaangaande niet snapt: iedereen mag zomaar proberen ons te komen verrijken, zonder voorafgaande test of de persoon in kwestie de taal kent en voldoende geïntegreerd is vooraleer hij/zij op het vliegtuig stapt naar ons land. Dat examen… ach ja… dat volgt dan wel ergens later… later… schijnt het.

Kinderen. Ze vertelt dat ze haar ogen uitkeek toen ze voor het eerst in onze contreien kwam. Moest een Russische moeder haar kindje zoals wij aankleden, ze werd gearresteerd voor kinderverwaarlozing of -kwelling. Want baby’s, peuters, kleuters, kleine kinderen mogen pas buiten komen – eender hoe warm het is – als ze warm ingeduffeld zijn met dekentje, muts, wollen sokken, handschoenen, sjaal, jas… Anders worden ze ziek…gelooft men vast. Een kinderwagen lekker in het zonnetje, onder een parasol, of spelen aan zee, in een zwembroek of in z’n blootje, in een speeltuin met kort broekje en minuscuul hemdje… Kan niet! De aanbieding van een zomerlijn in kinderkledingzaken is hier duidelijk geen goede investering.

We hebben tijdens de reis talrijke kerken en (voormalige) kloosters bezocht. Op de vraag hoe het dan met de beleving van de religie staat in Rusland, krijgen we volgende cijfers: 10% was gelovig tijdens het sovjettijdperk, vandaag 15-20% waarvan 2% praktiserend.

We trekken eerst naar de Petrus en Paulusvesting (1703), waar alles begon, en waar we onmiddellijk in filmopnames belanden. Mét een schavot en onthoofding zelfs. We moeten erom heen lopen zodat we hen niet te storen. De bolsjevieken gebruikten de vesting als gevangenis en executieplaats. Elke middag wordt een kanon afgeschoten.

Bijna alle tsaren/tsarina’s werden er na de regeerperiode van Peter de Grote begraven. Ook heel het gezin van de laatste vermoorde Romanov, tsaar Nicolaas II en hun personeel.

Onderstaande video werd in het Koreaans gesproken maar geeft vakkundig filmmateriaal. (ondertiteling en vertaling via icoontjes onderaan.

Peter De Grote is alom tegenwoordig. Dit standbeeld dat in 1991 werd onthuld zorgde voor heel wat ophef. Quasi een karikatuur van de grote man. Hij was inderdaad groot, zo’n 2 m, stak letterlijk boven alle andere leiders uit, maar had een klein hoofd, kleine handen en kleine voetjes (maat 39). Vandaar dat hij tijdens de eredienst in de kerk – er staan banken noch stoelen – waarbij men rechtstaat, wel af en toe mocht gaan zitten op een speciaal voor hem voorziene zitplaats, daar zijn voetjes niet genoeg evenwicht, resp. draagkracht aan zijn groot lichaam gaven. Nog dit: zo’n dienst duurde minimum 2, meestal 4 uur of langer bij speciale gelegenheden.

Men vindt zijn standbeelden o.a. ook in Antwerpen, Kloosterstraat (1) en Zaandam (2 hetzelfde staat ook in Sint Petersburg bij de Admiraliteit. Het origineel stond in Sint Petersburg, Zaandam kreeg een copy, het origineel in Sint Petersburg werd zwaar beschadigd en Zaandam schonk vervolgens een copy van hun copy aan Sint Petersburg) zijn een pak flatterender. Het imposante beeld met zeilschip (3) in de Moskva rivier te Moskou is omstreden, maar stond er begin deze maand toch nog altijd, hoewel het al jaren geleden – na de burgemeesterswisseling – dreigde verplaatst te worden (3):

‘s Middags eten we in een restaurant van het hotel “Moskva”: een zelfbedieningsbuffet met een behoorlijke keuze en kwaliteit. Ook daar trouwens wordt Douwe Egberts koffie geschonken.

En nadien staat het Peterhof – het Russische Versailles – op het programma, op een goede 60 km van Sint Petersburg, waar we gezegend met een stralende zon van alle pracht en praal genieten (ongeveer zoals bij video 1 hieronder). Het is oppassen geblazen voor “verrassingsstenen”. Als je erop trapt krijg je een douche over je heen. Kinderen gaan steevast druipend nat naar huis… Vanop de dijk, met het standbeeld dat Peter De Grote zelf zou geboetseerd hebben (… het heeft één been korter dan het andere) hebben we een weids uitzicht over de Finse Golf. En opnieuw komt bij al het moois, waarvan we behoorlijk onder de indruk zijn, de bedenking dat de revolutie niet zomaar uit het niets kwam.

Wie zin heeft kan nog deelnemen aan een bijkomende excursie “Sint Petersburg by night”. Er zijn niet veel gegadigden: ten eerste omdat die pas rond 02u30 ‘s nachts aan boord terugkeert (… morgen is er weer een vermoeiende dag) en ten tweede omwille van de prijs. Men moet nu eenmaal kiezen welke facultatieve excursie je interesse opwekt én de bijkomende aanval op je bankrekening verrechtvaardigt. Morgen volgt nog meer over Sint Petersburg.

Dit hebben we dus niet gezien en ook niet gemist. De boottocht door de kanalen en op de Neva gaan we overdag ondernemen.