Zo zot als een deur

Afbeeldingsresultaat voor achterdeur
Dit is de achterdeur. De voordeur bevindt zich aan de achterkant.

Onze redactie gebruikt nogal eens de uitdrukking “zo zot als een deur” om onze verbijstering, resp. wanhoop, weer te geven bij de hedendaagse samenlevingsvormen.

Waar komt de uitdrukking vandaan? Kan een deur zot, resp. gek, zijn?

Als van iemand wordt gezegd dat hij zo zot, resp.gek als een deur is, betekent dit dat hij knettergek is.

Afbeeldingsresultaat voor der Tor

Het woord deur in deze uitdrukking is een oud woord voor ‘nar, zot’; het is verwant met duizelen, en bijvoorbeeld ook met het Engelse dizzy en het Duitse der Tor (‘de dwaas’). Het is dus een heel ander woord dan de deur die open en dicht kan; dit deur is verwant met het Gotische dauro.

Het Middelnederlandse dore was al een homoniem (een woord dat meer betekenissen kan hebben): het betekende ‘deur’ én ‘dwaas’. Deur is in feite nog steeds een homoniem, al komt de betekenis ‘dwaas’ alleen nog voor in de zegswijze zo zot, resp.gek, als een deur. Het Woordenboek der Nederlandsche Taal vermeldt bij deur in de betekenis ‘dwaas’ ook nog zo dronken zijn als een deur (‘stomdronken zijn’) en een figuur slaan als een deur (‘een raar figuur slaan’).

Dat deur in zo gek als en deur ‘dwaas’ betekent, is allang niet meer bekend. Doordat men uitging van de bekende deur, konden uitgebreide versies ontstaan als zo gek als een looien deur, zo gek als een klapdeur, zo gek als een wc-deur, zo gek als een voordeur en zo gek als een schuurdeur.

In zo link als een looien deur (‘sluw, niet te vertrouwen’) zit eigenlijk ook deur in de betekenis ‘dwaas’.

Bron: Onze Taal

Contradictio in terminis

Afbeeldingsresultaat voor matrimonium

Huwelijk. In het Engels: matrimony. Van het Latijnse “matrimonium”. Waarin u het woord “mater”, moeder, herkent. Waarin vervat het moederschap.

Kan er mij eens iemand uitleggen hoe dan een huwelijk tussen twee mannen te verklaren valt? Zelfs met een moderne aanpassing, lees: geslachtsverandering, is daar geen lievemoederen aan…

Onbekend Middelnederlands fragment keert terug naar Vlaanderen

Middelnederlands fragment

Een Amerikaanse verzamelaar schenkt de Universiteit Antwerpen een fragment van een veertiende-eeuws handschrift in middeleeuws Nederlands. De perkamenten strook bevat verzen van een tot nu toe onbekend verhaal over Alexander de Grote. “Ik viel van mijn stoel toen ik foto’s zag”, zegt prof. Remco Sleiderink.

Farley P. Katz is een succesvol advocaat in San Antonio, Texas. Belastingwetgeving is zijn specialisatie, maar zijn echte passie is het verzamelen van handgeschreven boeken uit de middeleeuwen. Handschriften en fragmenten die hij op de kop kan tikken, probeert hij eerst zo goed mogelijk te onderzoeken. Vervolgens schenken hij en zijn vrouw Carolyn Fuentes deze middeleeuwse bronnen aan bibliotheken waar ze nader bestudeerd kunnen worden. Lees verder…

Ondertiteling en vertaling via icoontjes onderaan.

“Wat is er mis met mijn taal?”

Gerelateerde afbeelding

“Ik laat me niet in een hoek duwen. Het Nederlands heeft twee woorden die met elkaar verwant zijn, ‘blank’ en ‘wit’. Ineens is er een multiculturele elite die ons wil opleggen dat we een van de twee woorden niet meer mogen gebruiken. Wat is er mis met ‘blank’? Wat is er mis met mijn taal? Ik ben een schrijver: blijf van mijn woorden af.

Die zogenaamde progressieven zijn, zonder het zelf te beseffen, slaafs onderworpen aan de Angelsaksische culturele hegemonie. Ze weten niet dat er ook andere tradities bestaan. Dat bijvoorbeeld in de tijd van de dekolonisatie de leiders van jonge Afrikaanse naties prat gingen op hun négritude: ze vonden dat een bevrijdend, emancipatorisch begrip. Een aantal nieuwe progressieven bekijkt alles door een Noord-Amerikaanse bril: in de Verenigde Staten heeft ‘ negro’ inderdaad een negatieve bijklank. En zelfs die insteek is van recente datum: tot in de jaren 1970 zong een zwarte zangeres als Mahalia Jackson negrospirituals, en ze was er trots op ook. Een bepaalde soort progressieven heeft aan die nuance geen boodschap. Die onderwerpt zich gemakshalve aan de Engelse taal en de Amerikaanse cultuur, twee instrumenten van het meest agressieve, neoliberale kapitalisme dat er bestaat, en de grootste vijand van wie, waar ook ter wereld, opkomt voor meer solidariteit.”

Geert van Istendael: ‘De socialisten en de christendemocraten hebben hun ziel verkocht’

Hoelang zal het overigens duren voor iemand ontdekt dat bij “wit” óók positieve connotaties “gevoeld” kunnen worden: maagdelijk wit, een witte bruidsjurk, zuiverheid en “wit geld” tegenover “zwart geld”. Onlangs diende iemand bij mij een klacht in omdat hij vond dat VRT NWS niet mocht spreken van een “witte sneeuwlaag”. Dat vond hij te confronterend voor zwarte mensen. Tja, wat moet je dan nog zeggen? (Tim Pauwels…)

PVV-Kamerlid Martin Bosma heeft elf Kamervragen ingediend over de keuze van de NOS om ‘wit’ te gebruiken in plaats van ‘blank’. De omroep berichtte gisteren over “witte boeren” (zie bijvoorbeeld dit bericht), wat tot een hoop reacties op Twitter leidde van mensen die zich afvroegen waarom de NOS niet sprak van ‘blanke boeren’. Aanleiding voor de PVV om een serie vragen naar Arie Slob te sturen, de minister van media. (GeenStijl)

Marcel Gelauff, de hoofdredacteur van NOS Nieuws, reageerde op de website én vanochtend tijdens het Radio 1-journaal uitgebreid op de kwestie. Dit soort taalkeuzes worden door de omroep weloverwogen gemaakt, zo legt hij uit. “Blank roept associaties op met rein en schoon en zwart is dat dan blijkbaar niet. Die gedachte ligt erachter”, aldus Gelauff. (NOS) (…Vertalers over ‘wit’ en ‘blank’)

Onze redactie vraagt zich af welke kleur een schijterd heeft…

https://youtu.be/2h-UQclTFJM

Achterbaks

Afbeeldingsresultaat voor nederlandse taal

Van de EU naar het woord “achterbaks“… Een kleine stap in de geschiedenis van het Nederlands.

Waar komt de uitdrukking vandaan? U herkent het Engelse “back”, rug, dat op zijn beurt uit het Middelnederlandse “bac” afkomstig is. Iets heimelijk, stiekem – in het geniep – doen, achter de rug (bac) dus, onzichtbaar. Het woord komt sinds ca. 1450 in onze taal voor. Achterbaks betekende vroeger niet alleen dat men iets heimelijk deed, maar ook letterlijk als men bv. in de handel waren achter de rug hield, niet leverde, maar wel aanrekende. Niet verkozen politici die toch de burgers hun wil oplegden werden “achterbaks” of “achterbanks” (niet zetelend) genoemd.

Het woord bakboord heeft dezelfde oorsprong. Ook hier betekent “bak” rug. Schepen met een puntig achtersteven hadden hun roer aan de rechter zijde (stuurboord). De stuurman stond dus met zijn rug naar de linkerboord, vandaar “bakboord”.

Een vreemde eend in de bijt

Afbeeldingsresultaat voor een vreemde eend in de bijt cartoon

Oud gezegde, nog steeds actueel. Als iemand niet in de groep past, dan zegt men dat de persoon in kwestie “een vreemde eend in de bijt” is.

Met ‘bijt’ wordt in deze uitdrukking een gat in het ijs bedoeld dat gemaakt is. Bijvoorbeeld om te vissen. Bij strenge vorst is open water voor watervogels soms een zeldzaamheid, waardoor men in een bijt vaak veel verschillende dieren bij elkaar ziet op zoek naar open water. En door hun aanwezigheid blijft het gat ook langer open.

Meestal ziet men in een bijt veelvoorkomende watervogels maar soms treft men er ook exoten in aan. En dan spreekt men dus van “een vreemde eend in de bijt”.