Goede Vrienden,

“Gelukkig de mens die weigert te doen wat goddelozen hem raden…”.  Zo begint psalm 1. Het klinkt  als een bazuinstoot. Deze psalm is een waardige ouverture van het boek van de lofzangen. Hij handelt over de tegenstelling tussen de “rechtvaardige” en de “boze”. Hierbij wordt het beeld gebruikt van een boom, aan het water geplant, die overvloedig vruchten geeft. De “boom van het Leven” was een geliefd thema bij de eerste christenen. Deze boom zagen we al staan in het eerste Bijbelboek, Genesis (2, 9). God heeft de mens geschapen opdat hij in overvloed zou kunnen genieten van de boom van het Leven. Deze boom komt terug op het einde van de Schrift, in het laatste hoofdstuk van het boek van de Openbaring. Het “geboomte des levens” groeit aan beide kanten van de rivier met water, helder als kristal, dat midden door de Stad, het Nieuwe Jeruzalem vloeit en onvoorstelbaar vruchtbaar is: ”…en op haar oevers, aan weerszijden, stond het geboomte des levens, dat twaalfmaal vrucht draagt, elke maand eens; en zijn loof brengt de volken genezing” (22, 2  v).   

Vervolgens worden drie soorten  mensen aangeduid die in het leven niet zullen lukken. Vooreerst de “wettelozen”, zij die Gods Wet afschudden en allerlei onrecht bedrijven. Ze maken hun eigen wetten en leggen die anderen op. Door hun agressief, tegendraads manipuleren, denken zij  de heersers van de wereld te zijn. Vervolgens komen zij die dwaalwegen gaan. Met grote inspanningen en vernuftige plannen denken zij de wereld te overheersen en de mensen tot hun slaven te kunnen maken. Tenslotte komen de “spotters” die met allerlei kromme redeneringen de waarheid en het recht weten te verdraaien. Altijd leveren ze scherpe kritiek op wat goed en edel is, trouw en plicht. Leugens worden door hen tot de waarheid verheven en onschuldigen  worden als misdadigers gestraft.  Ze verheerlijken een wereld die wegzakt in steeds grotere perversiteiten. Gelukkig de man die deze drie manieren van leven onmiddellijk doorziet en zich ver houdt van dergelijke gedragingen.

Het tweede vers wijst dan op de positieve aanvulling met de man die vreugde vindt in
Gods Wet en deze dag en nacht overweegt. Hij beseft dat hij geschapen is voor het geluk van God zelf, dat hij met zijn eigen kracht niet kan maken of vinden. Nederig en blij wil hij de handleiding van God volgen om met Hem te leven. Daarom wil hij hartstochtelijk de vervulling van de Wil van God nastreven, ook al is die nog zo verschillend van de verzinsels van de mensen. Zo iemand is verzonken in de Wet van God en is deze steeds “murmelend” aan het overwegen. De vrome jood die aan de Klaagmuur van Jeruzalem bidt en rustig heen en weer beweegt, zoals een riet dat mee buigt  met de wind, kan hiervan een voorbeeld zijn.

Vers drie bevestigt hoe vruchtbaar het leven van zo iemand wel is. Hij is werkelijk als een boom langs het water. In schril contrast hiermee is het ijdele leven van de boosdoener  in verzen vier en vijf. Hij heeft geen bestendigheid maar  is als kaf dat wegwaait met de wind. Het slotvers plaatst de rechtvaardige en  de boze nogmaals tegenover elkaar.

Het eerste woord van deze eerste psalm luidt “Gelukkig!” (Hebreeuws: asjre). Het is een sleutelwoord voor gans de Schrift. De wortel van dit woord (a-sj-r) betekent: vooruitkomen, lukken. Zo spreken we over iemand die zijn beroep met hart en ziel uitoefent: dat is ’n echte…! Het is iemand die zich helemaal kan ontplooien in wat hij doet. We kunnen in dit woord in zekere zin een samenvatting zien van gans de Bijbel. De joden verdelen de psalmen in vijf “boeken” (I: (1 en 2 zijn als inleidingen) psalm 3 – 41; II. Psalm 42 tot psalm 72; III. Psalm 73 tot psalm 89; IV: Psalm 90 tot psalm 106; V. Psalm 107 tot psalm 145). Het eerste deel van de Schrift, de Torah of Wet,  wordt ook in “vijf boeken” ingedeeld (Genesis, Exodus, Leviticus, Numeri en Deuteronomium).

“… En dan is er nog de beslissing van minister Ben-Gvir om Palestijnse vlaggen te verbieden in Jeruzalem, de frustratie van vele christenen uit de Gazastrook die het recent verboden werd naar Jeruzalem te reizen om Kerstmis te vieren, het vermoorden in mei vorig jaar door Israëlische soldaten van de christelijke Palestijnse Al Jazeera-journaliste Shireen Abu Akleh, … Bij de laatste regeringsvorming heeft Netanyahu aan de Religieuze Zionistische Partij beloofd de volledige Westelijke Jordaanoever te willen annexeren. Maar terwijl Oekraïne van het westen wapens krijgt om zich te verdedigen tegen de Russische invasie, krijgen de Palestijnen in de Westelijke Jordaanoever echter geen wapens om zich te verdedigen tegen de Israëlische invasie, en wordt elk gewapend Palestijnse verzet tegen de bezetting omschreven als terrorisme…”

Lees: Egypte en Jordanië richten waarschuwingen aan Israël – Doorbraak.be

Recent verschenen:

Arabische volkeren niet akkoord met hun eigen regering | Golfbrekers

Goede Vrienden,

De mens wordt een ‘microkosmos’ genoemd, een universum in het klein. In het joods-christelijk geloof is de schepping een loflied aan de Schepper. Een statige eiken boom is de afstraling van Gods majesteit en een kleurige roos is de weergave van Gods oneindige schoonheid. Zo zijn alle schepselen samen als het ware een orkest dat lof brengt aan God. Maar een orkest heeft een dirigent nodig en dat is de mens.  Hij is het enige schepsel dat bewustzijn heeft. De rest van de schepping is onbewust en brengt eer aan God gewoon door te zijn wat het is. De mens is geroepen om dit alles in een welbewuste lofzang aan te bieden. Zo werd Adam geschapen, met de opdracht overvloedig te genieten en te eten van de boom van het Leven en van alle andere vruchtbomen maar in eerbied voor God, wiens beeld hij is. Van de boom van kennis van goed en kwaad – wat alleen God toekomt – mocht hij niet eten. En wat deed hij? In plaats van te genieten van alle vruchten en Gods afgevaardigde te zijn voor heel de schepping, wilde hij, door de duivel verleid, god zelf zijn, waaruit alle tragische gevolgen voortkwamen. Telkens zien we hoe God nieuwe mogelijkheden zoekt om de mens te redden. God heeft dan zijn oorspronkelijk plan aangepast en een verlossing voorzien opdat de mens terug zijn waardigheid en geluk zou krijgen. Zo wordt in het woord Ad’m reeds de opgaande lijn van de heilsgeschiedenis samengevat: a = Adam, d = David, m = Messias.

Een orkest kan maar een uitvoering geven met partituren die worden gespeeld. En zoals we reeds zeiden, alle schepselen voeren hun eigen partituur uit op onbewuste wijze, terwijl de mens geroepen is om deze lofzang als een welbewuste hulde aan God, Vader en Schepper  aan te bieden. Welnu, het boek van de psalmen is als een partituur van een prachtige lofzang, die wacht om uitgevoerd te worden.

Laat dit een ietwat lange inleiding zijn om aan te kondigen dat we de pracht van het boek van de psalmen willen tonen. De psalmen werden het hoofdbestanddeel van het officiële gebed van de Kerk, het getijdengebed. Uiteraard moeten we een aantal technische gegevens meedelen maar we willen ons niet verliezen in wetenschappelijke discussies. Onze hoofdbedoeling is het enthousiasme van het geloof van de christenen van alle eeuwen doorgeven. Waar dit vuur nog niet brandt, willen we het ontsteken en waar het reeds brandt, willen we het hoger doen oplaaien.

Het woord psalm komt van het Griekse woord “psalmos” en verwijst naar het doen trillen van de snaren van een muziekinstrument. En het werkwoord “psallein” betekent: het knijpen van de snaren of ook het trekken van de pees van een boog. Het Hebreeuwse woord “mismor” betekent “zang” en met “sefer tehilim” wordt het boek van de lofzangen of psalmboek bedoeld. Psalmen moeten dus gezongen worden. Ze zijn als partituren die door ieder van ons op eigen wijze worden uitgevoerd. En onze gezangen nu hier op aarde zijn een voorbereiding op de volmaakte symfonie bij de voltooiing in de nieuwe schepping.

De joodse Bijbel die wij als christenen hebben overgenomen en erkend als Woord Gods, wordt in drie delen ingedeeld en samengevat met het woord “Tanach”: T = Tora. N = neveiem (profeten) en ch = ketuviem (geschriften). Welnu, het belangrijkste van het derde deel, de “geschriften”, is het boek van de psalmen. Het is het meesterwerk van het gebed in het Oude Testament. En zoals Jezus, het mens geworden Woord van God, de volheid van de openbaring is, zo moeten we ook de psalmen lezen in het licht van Jezus’ leer en leven. In Hem komt de diepste betekenis van de psalmen tot uiting. In de Nederlandse uitgave van het Getijdenboek, Gebeden voor elke dag, (1990), staat boven iedere psalm de korte inhoud aangegeven, in het zwart gedrukt, en daaronder de christelijke betekenis, in het rood. Er is overigens een verrassing verbonden met de uitgave van de Nederlandse vertaling van het Getijdenboek. Het Tweede Vaticaans Concilie, dat in 1964 eindigde, had de hervorming van “het  breviergebed” voorgeschreven. In de verschillende wereldtalen verscheen de volgende jaren het herwerkt “brevier”. Het Nederlandse brevier is pas ruim 25 jaar later gedrukt. Waarom heeft dit zo lang geduurd? De Nederlandse taal bestrijkt maar een beperkt gebied. Bovendien waren inmiddels een groot aantal religieuzen en priesters uitgetreden. Wie gaat dan nog een brevier kopen? Tot ieders grote verrassing was het Nederlandse Getijdengebed toch een groot succes. Blijkbaar waren er vele gewone lekengelovigen die het kochten en gebruikten, wat we van harte willen aanraden. Als je daarbij even de inleiding leest, die in een afzonderlijk deeltje is uitgebracht, weet je hoe je dit brevier kunt gebruiken en begrijp je dat er voor ieder moment van de dag een aangepast gebed voorzien is.

De heilige Athanasius van Alexandrië (373) vat in een brief aan Marcellinus de betekenis van het psalmboek samen in vier eigenschappen:

1) Het is een Bijbel in het klein. Hierin vinden we alles wat we verder in gans de Schrift lezen; 2) Het drukt alle mogelijke menselijke ervaringen en gemoedsgesteltenissen uit zodat we in het psalmboek ons helemaal kunnen terugvinden; 3) Allen die in Christus geloven hebben doorheen de eeuwen de psalmen gebruikt voor hun persoonlijk én gemeenschappelijk gebed, het is het gebed van de “gemeenschap van de heiligen”; 4) Het psalmboek is een zuivere spiegel, waarin we onszelf zien, de schepping en God.

En ziehier wat de heilige Ambrosius (+ 397) schrijft als commentaar op de eerste psalm, wat eigenlijk een prachtige uitleg is over de psalmen in het algemeen: “De psalm is het loflied van het volk van God, de verheerlijking van de Heer, de lofzang van de gemeenschap, het roepen van de hele mensheid, de instemming van het heelal, de stem van de Kerk, de welluidende belijdenis van het geloof, de totale overgave aan de goddelijke macht, de zalige vrijheid, de roep van het geluk, de echo van de vreugde. De psalm verzacht de toorn, heft het verdriet op en verlicht de smart. ’s Nachts een wapen, overdag een leer. Schild in de vrees, feest in heiligheid. Evenbeeld van de stilte, waarborg voor vrede en eendracht. Aan het begin van de dag klinkt de psalm op, aan het eind van de dag weerklinkt hij opnieuw”.

Het boek van de psalmen is het meesterwerk van het gebed, zowel persoonlijk als gemeenschappelijk, in het Oude Testament. Het lijden en de moeilijkheden in het leven van afzonderlijke personen of van de gemeenschap hoeven hierbij geen beletsel te zijn. Hoe sterker de snaren van een harp of citer gespannen zijn, hoe zuiverder de klank die er uit voortkomt. De psalmen zijn  het gebed van heel de schepping en vooral van alle mensen van alle tijden. Ze zijn als de ademhaling van de afzonderlijke gelovige, van de Kerk en van de schepping.  (Volgende keer: psalm 1 en 2)                                                                       

P. Daniel, Mar Yakub, Qâra, Syrië, 20.1.23

Flitsen

Twee verlaten en verwaarloosde  kinderen, Ghadir en Angi (Angelina), 3 en 4,5 jaar, broer en zus uit Rableh, werden maandag bij ons gebracht door een diaken en een zuster. Ze waren voor kerstmis al bij ons geweest om kennis te maken. Nu zullen ze, als God het belieft, voorgoed blijven of zo lang het nodig is. Een merkwaardig verschil met andere kinderen. Wanneer kinderen zich kwetsen beginnen ze gewoonlijk hevig te huilen en roepen op hun mama.  Bij deze kinderen zie je wel tranen maar hoor je geen luid wenen en geen roepen om mama. Ze hebben in hun jong leven nooit een mama gekend die hen in nood ter hulp komt, daarom heeft roepen op mama geen zin. Iedereen in de gemeenschap zal meehelpen om hen de nodige aandacht te geven,  ook de andere kinderen. Met de diaken werd dan de byzantijnse Eucharistie gevierd, wat altijd plechtig is. In de oosterse kerk zijn diakens liturgisch erg goed gevormd. Deze diaken zal over ongeveer veertien dagen tot priester worden gewijd.

Goede Vrienden,

De voorbije 3 weken handelden we over de  mens,  Jezus Christus en de Kerk, volgens het inspirerende boek van G. K. Chesterton, De eeuwigen mens, 1925. De mens is niet zomaar een dier tussen alle andere dieren,  Christus is niet zomaar iemand tussen zovele andere groten op aarde en de Kerk is niet een van die puur aardse instellingen die opkomen en verdwijnen.  Chesterton stelt zich hierbij op als een willekeurige heiden die het christendom niet kent of zelfs bestrijdt. Daarbij toont hij op scherpzinnige en vaak humoristische wijze hoe dwaas zijn redeneringen kunnen zijn, om dan het unieke van het christelijk geloof,  Jezus Christus en de Kerk aan te tonen. We willen dit nu afronden met een eigen toelichting om zijn inzichten te bevestigen.

De mens is het enige schepsel in het universum, dat een ziel heeft, begiftigd met verstand en vrije wil. Alle materiele, chemische processen van het menselijk lichaam zijn in het heelal overal terug te vinden. Toch beschikt alleen de mens over iets unieks, dat nergens anders te vinden is, een zelfbewustzijn, een geweten, “de meest verborgen kern en het heiligdom van de mens” (Vaticanum II, Gaudium et spes, nr 16). Alleen de mens is “geschapen naar Gods Beeld”, zoals het boek Genesis (1, 27) ons verklaart. Hij is ook het enige wezen op aarde dat “om zichzelf geschapen is” en niet mag dienen als middel voor iets anders. En hij  kan alleen maar authentiek zichzelf  worden door zijn  goddelijke roeping te beleven, nl. “de gave van zichzelf” (ibidem nr. 24).

Dit is niet alleen de diepste betekenis van een gelukkig huwelijk of van een inspirerend religieus leven of priesterschap. Dit is het echte gelukkig makend geheim van ieder mens in ieder beroep. Daarvoor werden ons verstand en vrije wil gegeven als bijzondere gaven, waardoor we delen in het wezen van God zelf. En het is Christus die ons daartoe het voorbeeld en de mogelijkheid heeft gegeven. Hiermee kunnen we tenslotte delen in het diepste geheim van Christus, die zichzelf gaf door te sterven op het kruis, in vrijheid en liefde.

Neen, alles komt niet simpel voort uit materie, hoe aantrekkelijk de ideologie van een grootse evolutie ook kan zijn: een plant is dan een groeiende steen, een hond een blaffende plant en een mens een aap op twee benen. Het menselijk bewustzijn kan op geen enkele wijze herleid worden tot een materiele evolutie. De duur van enkele jaren of van miljoenen jaren maakt hierbij geen enkel verschil. Wanneer een gezaghebbend persoon of politicus zegt dat hij er geen enkele moeite mee heeft dat hij afstamt van een aap, zouden we – in de geest van Chesterton – kunnen antwoorden: “Wij ook niet, zolang je dit tenminste in uw gedrag maar niet laat zien!” Een baksteen, een plant en een dier zullen nooit evolueren tot menselijk bewustzijn. “Toen boetseerde God de mens uit stof, van de aarde genomen, en Hij blies hem de levensadem in de neus: zo werd de mens een levend wezen” (Genesis 2, 7). God heeft iets van zijn eigen goddelijkheid aan de mens meegedeeld. Dit is geen kwestie van evolutie maar van goddelijke schepping. “Door zijn innerlijkheid gaat hij immers alle natuurdingen te boven; hij komt tot zichzelf tot bij deze innerlijke diepte, wanneer hij zich inkeert in zijn hart, waar God op hem wacht…” (Gaudium et spes, nr.14). Daarom is er “voor alle mensen slechts één uiteindelijke roeping, nl. een goddelijke” (ibidem 22). Verstand en wil werden ons gegeven door God uit pure liefde, opdat wij uiteindelijk gelijkvormig zouden kunnen worden aan Christus en bewust kunnen intreden in het goddelijk leven van de Drie-eenheid. “Het vaderhuis” als eindbestemming van onze aardse pelgrimstocht is  ons uiteindelijke doel.

Dit is ook  de vervulling van de onuitputtelijke poëtische verzuchtingen van zovele schrijvers en zoekers doorheen de eeuwen. Wie eens iets anders wil horen dan een vroom christelijk sermoen, kan luisteren naar de Indische dichter en filosoof Rabindranath Tagore (+ 1941), “de Bengaalse nachtegaal” en een van de grootste dichters uit de geschiedenis van de mensheid: “In ene groet aan U, mijn God, mogen al mijn zinnen zich spreiden… Als een vlucht heemzuchtige kraanvogels, die nacht en dag doorvliegen tot hun nest in de bergen, zo moge heel mijn leven afreizen naar zijn eeuwig thuis, in ene groet aan U” ( R. TAGORE, Wij-zangen (Gitanjali), Ankh-Hermes bv-Deventer, 1973 7^e druk, vertaling Frederik van Eeden, blz. 68). Of nog: “Wanneer al de snaren van mijn leven gestemd zullen zijn, mijn Meester, dan zal bij elke van Uw aanrakingen, de muziek der liefde  weerklinken” ( blz. 81); “Laat dit mijn laatste woord zijn, dat ik geloof in Uw liefde” (Zwervende vogels, Wereldbibliotheek Amsterdam blz. 81 en 83).

Mogelijk werden  deze ‘eeuwige waarheden’ in vroegere tijden soms te zeer voorgesteld als ver verheven boven en los van het dagelijkse leven en daarom uiteindelijk afgewezen als vrome kletskoek. Toch zijn ze niet minder waar en wezenlijk. Ze zijn de noodzakelijke remedie voor de huidige existentiële leegte en depressie van zovele mensen die niet meer weten welke zin hun leven heeft. Velen weten warempel niet vanwaar ze komen, waar ze naartoe gaan en waarvoor ze leven. Anderen zoeken afleiding en zetten al hun krachten in voor zaken die wel enige kleur kunnen  geven maar nooit de diepste zin van hun leven kunnen worden. Ze gaan zich dan met al hun krachten inzetten voor het “dierenwelzijn” alsof de mens geschapen is voor de dieren.