Onderwijsrevolutie (5)

6.    Ongekwalificeerde uitstroom

De ongekwalificeerde uitstroom is voor vele voorstanders hét argument bij uitstek voor een verregaande hervorming. Er wordt daaromtrent veel drama gemaakt. Raf Feys (Onderwijskrant) stelt in zijn kritiek op het masterplan terecht dat daarbij nog nauwelijks vragen worden gesteld. Nochtans zijn de cijfers sterk te relativeren.

Ons secundair onderwijs levert nu bijna 90 % leerlingen met een einddiploma. We hebben zo’n  10 % leerlingen zonder einddiploma – waarvan de helft leerlingen uit het buso. Dat is minder dan in de andere Europese landen, en minder dan het Europees streefcijfer van 15%. Een drastische daling onder de 10% zit er niet meer in.

Wij hebben altijd gezegd dat het probleem van de ongekwalificeerde uitstroom juist moet ontleed en benoemd worden. Een groot deel van het probleem is een stedelijk, mannelijk én allochtoon/anderstalig fenomeen. Dat betekent dat fors moet ingezet worden op taalverwerving en het wegwerken van taalachterstand. Het masterplan somt daartoe wel enkele maatregelen op, maar die waren eigenlijk al verworven en zitten vervat in OD XXIII. Taalbadklassen in het lager onderwijs tot een volledig schooljaar werden overigens al jaren geleden door ons voorgesteld. Weer is veel tijd verloren gegaan…

Het is bovendien een fabeltje dat ongekwalificeerde uitstromers reddeloos verloren zouden zijn. Velen stoppen hun studies omdat ze werk gevonden hebben en niet tot hun 20 jaar naar school willen. Voor een deel van die leerlingen lijkt een leerplicht tot 18 jaar ons overigens niet aangewezen.

7.    Draagvlak

Steeds weer wordt er door de beleidsmakers op gehamerd dat er ‘binnen het onderwijsveld’ een groot draagvlak bestaat voor een hervorming zoals het masterplan nu voorstelt. De beleidsmakers luisteren echter enkel naar zichzelf en naar de mening van de vele vrijgestelden binnen de onderwijskoepels en binnen het brede vernieuwingsestablishment. Die koepels vertolken niet wat er leefde bij hun achterban, ook niet de ouderverenigingen.

Onafhankelijk onderzoek van de VUB toont aan dat de leerkrachten alvast niet zitten te wachten op grote hervormingen. De bevraging ging weliswaar over de oriëntatienota van Smet, maar aangezien het masterplan daar lustig op voortbouwt, blijven de resultaten relevant. 72,7% van de ondervraagde leerkrachten gaven te kennen dat ze tegenstander is van een hervorming op basis van de oriëntatienota van Smet. Slechts 6,6% is voorstander, de rest (zo’n 20%) is onbeslist. Drie kwart gelooft niet dat het afschaffen van de huidige onderwijsvormen iets zal veranderen aan de onderwaardering van TSO en BSO. Een meerderheid gelooft niet dat met de hervorming de schooluitval zal dalen. Bijna driekwart verwacht een verhoogde werkdruk.

Ook de petitie van de Onderwijskrant tegen de hervorming, heeft al 13.000 handtekeningen. Van een draagvlak bij de basis is dus geen sprake. Maar men maakt zich sterk dat al deze mensen ‘overtuigd’ kunnen worden van de heilzame werking van het masterplan. Democratie à la DDR…

8.    Financiële gevolgen

Het is ronduit bizar dat het masterplan niet vergezeld is van een degelijke kosten-batenanalyse. Maar blijkbaar wil niemand zich daaraan wagen. En dat verwondert ons niet:
ook al zijn er nog geen precieze berekeningen en schattingen gemaakt, toch is nu al duidelijk dat de hervorming en de nieuwe structuur tot een flink verhoogd kostenplaatje zal leiden. Significant in dat verband was de opmerking van de netten dat ze (indien er geen akkoord zou zijn) desgevallend zelf een hervorming zouden doorvoeren, maar daarbij meteen meer financiering eisten.

Toen het VSO zich in de jaren ’70 en ’80 moest meten met het Type II, bleek al gauw dat het een pak duurder was én bovendien minder efficiënt. Uit die wetenschap werden absoluut geen lessen getrokken.

De vermelding in het masterplan dat de hervorming ‘budgetneutraal’ zal zijn, staat dus mijlenver van de realiteit.

Wim Van Dijck, lid commissie onderwijs

 Onderwijsrevolutie  (4)

4.   Attestering

Hoewel daar vorig jaar nog veel over te doen was, schaft het masterplan het B-attest zo goed als af en wordt het C-attest aan zeer strenge voorwaarden gebonden. Enkel in het eerste jaar zou nog een B-attest kunnen worden uitgereikt. In de context van een ‘echte’ brede graad, valt zoiets nog te begrijpen. Maar aangezien die toch niet consequent wordt ingevoerd, blijft een zeer nuttig oriënteringsinstrument als het B-attest broodnodig.

De gevolgen van de de facto afschaffing van de attesten laten zich raden. Ofwel zal zittenblijven meer voorkomen (maar dat wil men juist vermijden), ofwel leidt dit tot een devaluatie van het diploma (een trend die overigens al jaren is ingezet).

5.    Gevolgen voor het lager onderwijs

De gevolgen van het masterplan voor het lager onderwijs zijn ook niet min. Het feit dat maar liefst 3 vakken door vakleraars (‘bijzondere leermeesters’) zullen kunnen worden gegeven (techniek en wetenschappen, muzische vorming, Frans), is een ondoordachte ingreep.

Er bestaan geen leerkrachten die opgeleid zijn voor de drie aangeduide domeinen in het lager onderwijs. Daar simpelweg regenten of zelfs masters voor inzetten is niet aangewezen. Het zou anderzijds nog jaren duren vooraleer we over vakleerkrachten beschikken met een specifieke opleiding voor die domeinen. Dergelijke leerkrachten zouden ook een groot aantal lagere scholen moeten bedienen, zich voortdurend moeten verplaatsen en heel veel personeels- en evaluatievergaderingen moeten volgen.

Bovendien perkt de inzet van vakleerkrachten de tijd in van de klasonderwijzer om met zijn leerlingen bezig te zijn en hen te evalueren. En het introduceren van techniek zal hoe dan ook ten nadele zijn van uren taal en wiskunde. We dreigen straks leerlingen lager onderwijs te hebben met te lage competenties voor die vakken.

Wordt vervolgd.

Onderwijsrevolutie (3)

3.    Brede eerste graad

Een vorm van brede eerste graad is in feite al ingevoerd toen het eenheidstype deze noviteit uit het VSO moest redden. Aan de basis lag en ligt de overtuiging van een aantal onderwijsmensen en beleidsmakers dat een late studiekeuze bevorderlijk is voor de leerresultaten en dat differentiëring binnen de klas beter is dan differentiëring in studierichtingen.

Verschillende onderzoekers (bijv. Wouter Duyck, UGent) herhalen keer op keer dat voor die stelling geen wetenschappelijk bewijs bestaat. Voor het omgekeerde daarentegen wél. Het toont aan dat voornamelijk ideologische en geen onderwijskundige overwegingen spelen bij het doordrukken van deze vorm van comprehensief onderwijs.

Het masterplan verandert op het eerste zicht niet zoveel aan de bestaande toestand. Maar er zijn twee dingen die opvallen. Ten eerste lijkt het erop dat er juist iets minder gemeenschappelijkheid zal zijn door een vermeerdering van het aantal vakken en het feit een uurtje meer optioneel kan worden gekozen. Maar vermeerdering van vakken, betekent het afgeven van uren door andere vakken. De mikmak die de eerste graad thans al is, zal nog onoverzichtelijker worden. Ten tweede zal zeker de heterogeniteit (van leerlingen) binnen de klassen toenemen, doordat de B-stroom nog enkel voor kinderen zonder getuigschrift basisonderwijs wordt voorbehouden.

Het wordt duidelijk dat van leerkrachten voortaan het uiterste zal worden gevergd. Zij krijgen er een groep erg zwakke leerlingen bij, maar moeten tegelijkertijd voor meer uitdagingen en verdieping voor de sterkere leerlingen zorgen. Dat is nu al schier onmogelijk. De effecten van schoolmoeheid, al van bij de aanvang van het middelbaar onderwijs, dreigen zeer groot te worden.

Wij kiezen doelbewust voor een vroege tracking, die eventueel al van in het laatste jaar basisonderwijs kan worden ingezet. In zo’n concept vervalt uiteraard de brede eerste graad en wordt teruggekeerd naar TYPE-II-onderwijs zoals dat bestond voor 1989.

Wordt vervolgd.