Op 11 november 2024 was het 41.000 inwoners tellende Finse stadje Kirkkonummi opeens in het wereldnieuws. Op die dag bracht de krant Helsingin Sanomat namelijk het bericht naar buiten dat de leiding van een plaatselijke school had besloten een schoolconcert van het wereldvermaarde Finnish Baroque Orchestra en het Helsinki Chamber Choir op het laatste moment te annuleren.[1] De reden: tijdens het schoolconcert zouden hoogtepunten uit het oratorium Messiah van Georg Friedrich Händel (1685-1759) worden uitgevoerd. Het libretto van dit in 1741 voor het eerst uitgevoerde oratorium werd door literator Charles Jennens (1700-1773) volledig samengesteld uit tekstgedeelten uit het Oude en het Nieuwe Testament.
Toen de schoolleiding hoorde dat het om een christelijk-religieus werk ging, besloot zij in te grijpen op basis van de in 2022 ingevoerde richtlijnen van het EDUFI, het Fins Nationaal Agentschap voor Onderwijs.
Eerst op vrijwillige basis, nu worden schietlessen in het lager onderwijs verplicht. Zo wil Polen zich kunnen verdedigen tegen een mogelijke Russische aanval. Naar verluidt vinden de kinderen het plezant en de ouders zijn trots. Is het dit wat Rutte voor ogen had?
We gaan ervan uit dat U de Simpsons kent. Dit is een aflevering waarbij Lisa – eindelijk – erin slaagt uit haar meisjesschool te ontsnappen en probeert in te breken in een jongensschool. Ze wil immers wiskundelessen krijgen. U weet meteen wat “feministisch” onderwijs inhoudt. Helemaal volgens de tijdgeest…
Diversiteit, inclusiviteit en hete momenten… Maak kennis met de struikelblokken van het personeel van de Univ. Antwerpen:
Bij de start van het academiejaar 2024-2025 mocht het personeel van de Universiteit Antwerpen weer een uitnodiging ontvangen om een opleiding ‘Inclusief denken en handelen’ te volgen. ‘Diversiteit is een evidentie. Ermee omgaan of eraan tegemoetkomen, is dat niet altijd. In de opleiding ‘Inclusief denken en handelen’ leer je de samenleving van vandaag te lezen en waarde hechten aan ieders stem.’…
… Kort na de uitnodiging voor de workshop ‘Inclusief denken en handelen’ volgde nog een uitnodiging voor een workshop over hoe om te gaan met ‘hot moments’ tijdens de les. ‘Hot moments’ zijn kwetsende uitspraken, felle discussies of oplopende spanningen...
Een lerares krijgt een draai rond haar oren van een leerlinge omdat de lerares haar verzocht haar hoofddoek pas buiten te dragen en niet binnen het schoolgebouw.
Waarom déjà vu? De directeur van de middelbare school Maurice Ravel besliste vervroegd op pensioen te gaan omwille van de aantijgingen, resp. bedreigingen op sociale media.
Vanzelfsprekend vinden zowel de schooldirecties als de media het geweld, zij het verbaal, fysisch of via het internet, verwerpelijk. Vanzelfsprekend richten de leerlingen een steuncommissie op. Vanzelfsprekend spelen bepaalde partijen met het verwijt “islamofobie” en stellen dat de wet van 2004, waardoor alle uiterlijke tekenen van een godsdienst op school verboden zijn, niets anders is dan een islamofobe, racistische wet. Er waren twee slachtoffers nodig, Samuel Paty en Dominique Bernard, om eindelijk de leraren te beschermen tegen leerlingen, resp. ouders en/of hun entourage.
Kortom: “We verliezen de culturele strijd. We kunnen de jongere generatie niet meer uitleggen waarom ze geen religieuze tekenen binnen de schoolmuren mogen tonen.”
In onderstaande documentaire kan U vernemen waarom een Deense school terug grijpt naar oude lesmiddelen: boeken en pennen. Inderdaad, de leerlingen moeten zoals vroeger schrijven met een pen, wat niet bepaald van een leien dakje loopt.
Naar verluidt zouden Deense kinderen de meeste tijd voor een scherm zitten met alle gevolgen van dien. Ook psychische problemen zoals angst, depressie en eenzaamheid zouden door een overdosis schermtijd (computer, gsm… ) veroorzaakt worden.
Of Denemarken koploper is, kunnen wij niet beoordelen. Het valt ons echter op dat de maatschappij verziekt is door de schermafhankelijkheid. Laatst moesten we hard remmen omdat een vrouw, die zowel een hond aan de leiband had, met de andere hand een kinderwagen voortduwde, het toch nog klaarspeelde in de leibandhand een gsm vast te houden waarop ze ingespannen tuurde en bijna onder de wielen van onze auto liep. Ook zijn schoolgaande kinderen op de fiets met een gsm in de aanslag geen uitzondering. En dan hebben we het nog niet gehad over de stilte aan de tafeltje in een restaurant waarbij zowel ouders als kinderen zelfs niet weten wat ze eten omdat ze heel de tijd intensief op hun gsm turen en tippen. Gezellig is anders…
De ene ‘eenvormige kledij’ is blijkbaar de andere niet…
Neen, noem het vooral geen uniform! Nochtans is het één van de nieuwigheden van het nieuwe schooljaar bij onze zuiderburen. Sinds maandag 2 september experimenteren een 100-tal scholen in Frankrijk met het dragen van “een eenvormige kledij” voor leerlingen. Het woord ‘uniform’ is te beladen en dus werd het “eenvormige kledij”. Bij positieve resultaten wordt deze “eenvormige kledij”, een maatregel van voormalig en ontslagnemend Eerste Minister Gabriël Attal, veralgemeend vanaf 2026.
Deze maatregel werd genomen na een ruime peiling in 2023 bij het Franse publiek. YouGov berekende het aantal voorstanders van deze maatregel op 68 procent. Veel burgers zagen hierin een kans om bepaalde “economische ongelijkheden” uit te gommen. Maar sommige progressieve politici, zoals de nationaal bekende ecologiste Sandrine Rousseau, stelden al onmiddellijk: “Wat een triestheid is deze uniformisering toch”.
Islamitische ‘eenvormige kledij’ wordt door Rousseau wel met enthousiasme begroet, zo blijkt
De maatregel van Attal, die op een ruime goedkeuring mocht rekenen van de politieke rechterzijde (al vindt die dat er best wat méér maatregelen mogen worden genomen om de kwaliteit van het Franse onderwijs op te krikken), wordt momenteel uitgeprobeerd in 90 scholen. Maar neen dus, het kan op geen begrip rekenen van de ecologiste – die ook in het verleden al opviel door onsamenhangende opmerkingen.
Want mevrouw Sandrine Rousseau liet zich in een vorig leven al kennen met haar lofbetuigingen aan die andere ‘eenvormige kledij’, de islamitische sluier met naam. Daar was opeens geen sprake van uniformisering of triestige standaardisering, neen, toen verklaarde ze: “Er zijn allerlei motiveringen om een sluier te dragen, en er zijn vrouwen die de sluier dragen omdat ze er zo mooi mee staan”. Het zal de Iraanse vrouwen, die hun leven waagden om toch maar de sluier af te zetten, een hart onder de riem zijn geweest.
Ook het Franse verbod van nog een andere islamitische ‘eenvormige kledij’ – de abaya – kon op geen begrip van ecologisten rekenen. Manuel Bompard omschreef het verbod als “gevaarlijk” en “wreed”. Cyrielle Chatelain had het over een “logica van uitsluiting en stigmatisering”. Ook Sandrine Rousseau haalde het nieuws met haar opmerking dat dit verbod een bijkomende “sociale controle op het lichaam van vrouwen en jonge meisjes betekende” – we schrijven september 2022.
Een eenvormige kledij is triestig, maar de islamitische eenvormige kledij is dat niet. Kan u nog volgen?
De titel van de video kunnen we uitbreiden naar de meeste grote steden in West-Europa. De val van Wenen is niets anders dan de val van onze Avondlanden.
Antwerpen is absoluut geen uitzondering. Ook in Wenen zijn gezinnen met Duits als omgangstaal in de minderheid geraakt. Schoolkinderen die thuis Duits praten zijn een minderheid. Met alle bekende gevolgen: onderwijs dat de lat steeds lager legt, slechte schoolresultaten, arbeidsmogelijkheden, criminaliteit, vervreemding… kortom: niet meer thuis in eigen land!
In de video verneemt U de toestand is in de Weense districten. Bij 70% der schoolgaande kinderen (en meer) is Duits niet de omgangstaal in het gezin der leerlingen.
Wie een uurtje Arabisch op school verdedigt, heeft geen kaas gegeten van taalonderwijs. En heeft heel andere motieven dan de intellectuele uitdaging.
Staat u me toe even terug te gaan in de tijd. We schrijven begin jaren negentig. Ik sleet toen mijn broek op de verweerde banken van de Gentse universiteit, waar ik me vol enthousiasme op de opleiding toegepaste taalkunde Frans-Spaans had gestort. In de eerste kandidatuur – vandaag de eerste bachelor – zat het lessenrooster niet enkel eivol, het oogde ook relatief overzichtelijk. Wekelijks acht uur Frans, acht uur Spaans, vier uur Nederlands en dan nog een handvol zogenaamde algemene vakken.
Een vergelijkbaar scenario de daaropvolgende bachelor- en masterjaren: zes tot acht uur vreemde talen, enkele uren Nederlands en nog één of twee algemene vakken. Toen ik na vier jaar afstudeerde met een masterdiploma toegepaste taalkunde op zak, was mijn kennis van de grammaticale en andere finesses van het Nederlands er met sprongen op vooruit gegaan. En ik sprak en schreef zeer behoorlijk Frans en Spaans, maar van een perfecte beheersing van die talen was er – zelfs na vier jaar zéér intensieve studie op universitair niveau, goed voor in totaal zowat 30 uur per week – nog geen sprake.
In het Leuvense Heilige-Drievuldigheidscollege gaat het allemaal net iets sneller. Leerlingen in het zesde jaar moderne talen worden daar voortaan verplicht om wekelijks ook één uur Arabisch te volgen. Naast – gaat u rustig even zitten – ook nog wat Frans, Engels, Duits en Spaans. De bedoeling daarvan? ‘Om de leerlingen intellectueel uit te dagen.’ Jawel.
Tapas
Nu kan ik als taalkundige uiteraard enkel maar bijzonder enthousiast zijn over een herwaardering van het taalonderwijs, maar dit slaat helemaal nergens op. Al zeker niet vanuit didactisch oogpunt, maar al evenmin vanuit een maatschappelijke of filosofisch-intellectuele optiek. Welgeteld één uurtje per week, en dat voor een taal die geen deel uitmaakt van onze eigen Indo-Europese taalfamilie en dus mijlenver afstaat van alle talen waar de meeste leerlingen mee in contact komen? Je kan hen net zo goed een uurtje per week nucleaire geneeskunde voorschotelen.
“ Het resultaat zal tien maanden later exact hetzelfde zijn: nihil.
Het resultaat zal tien maanden later exact hetzelfde zijn: nihil. Ook maatschappelijk valt deze keuze niet te verantwoorden: op een moment dat almaar meer achttienjarigen in Vlaanderen zich amper nog kunnen uitdrukken in de tweede landstaal is dit een onbegrijpelijke keuze. Een extra uurtje Frans of zelfs Engels zal maatschappelijk én economisch in oneindig meer toegevoegde waarde resulteren.
Blijft de intellectuele uitdaging: die is er ongetwijfeld, maar die is er vandaag met vier andere vreemde talen zeker ook al. Meer zelfs: voor het Spaans geldt – hoewel die taal op wereldvlak véél belangrijker is – net hetzelfde als voor het Arabisch. Met één of twee uurtjes op middelbare schoolniveau kan je in Spanje of Argentinië met moeite een bordje tapas bestellen. Het is dus verloren lestijd, die zinvoller kan worden ingevuld.
Horizon openbreken
En dus is de vraag: waarom neemt een school dit initiatief, en pakt ze er bovendien ook nog eens gretig mee uit in de media? ‘Een groep leerlingen heeft het Arabisch als moedertaal. Het zou een enorme meerwaarde zijn, mochten we een leerkracht met Arabische roots in huis halen. Die kan dan als rolmodel dienen voor die leerlingen’, stelt directeur Frank Baeyens in De Standaard.
Wacht even: gaan we nu lessen Arabisch invoeren voor de leerlingen die die taal niet beheersen en daar in de toekomst ook helemaal niets mee zullen doen, de overgrote meerderheid dus? Of gaan we dat doen voor een kleine minderheid die nood heeft aan ‘een rolmodel’? En is een leerkracht Arabisch met die moedertaal dan echt het soort rolmodel waar leerlingen met migratieroots anno 2024 in dit land nood aan hebben?
Of moeten we daarvoor toch eerder op zoek gaan naar een Arabischtalige die Nederlands geeft, en zich zo heeft ingepast in de logica van dit land? Waar Nederlands de officiële voertaal is, en waar die taal in een multi-etnische gemeenschap de enige lingua franca kan zijn? Beide scenario’s lopen mank, en dus lijkt dit Leuvense initiatief verdacht veel op een goedkope PR-stunt. Want laat ons wel wezen: er is helemaal niets mis met het ‘openbreken van de horizon van Nederlandstalige leerlingen’, zoals de schooldirecteur nog argumenteert. Maar iets zegt me dat de maatschappelijke urgentie om de horizon van Arabischtalige leerlingen hier open te breken vaak nog net iets groter is.
■
Filip Michiels is zelfstandig journalist/auteur en schrijft voor diverse Belgische kranten, weekbladen en websites. Hij won tweemaal de Citi Persprijs voor economische journalistiek en was eenmaal genomineerd voor de Belfius Persprijs. In 2022 publiceerde hij de biografie van Bessel Kok: “Chaos & Charisma”.
