Wie al eens in Marokko aan de kust verbleven heeft, zoals bv. in Agadir, weet dat er ‘s morgens tot de middag behoorlijk veel mist kan hangen. Niet prettig voor vakantiegangers, maar eigenlijk een zeer welgekomen bron van watervoorziening. Ten minste als die mist opgevangen wordt vooraleer dat deze verdampt door de zon.
Mist is gewoon een laaghangende wolk die in contact komt met de aarde en als warme vochtige lucht afkoelt. Als dit gebeurt dan worden er miljoenen micro-druppeltjes water gevormd van 1 tot 40 micrometer (μm) doormeter. Dit noemt men condensatie.
Mist komt veel voor in kust- en bergachtige streken. Om mist te kunnen oogsten is de locatie van belang: een hooggelegen plateau nabij de kust is ideaal. De heuvels of bergen moeten hoog genoeg zijn om de wolken tegen te houden. En de afstand tussen beide is ook van belang: hoe kleiner de afstand, hoe minder kans op verspilling en verdamping.
En dan is er nog een factor die meespeelt: een liefst zo constant mogelijke stroom van wind. Liefst uit voornamelijk één richting, nl. de richting van de zee naar het binnenland. De wind drijft de mist in de verticaal opgerichte netten. De microdruppeltjes worden opgevangen en veranderen in grotere druppels die via een opvangsysteem onderaan met een pijpleiding naar een reservoir lopen.
De oogst van een mistdag is verschillend volgens de regio en het seizoen. In Marokko bv. wordt gemiddeld 22 liter per m2 net verzameld tijdens een mistdag. Eén mistverzamelaar van 24 m2 kan ca. 528 liter water per mistdag opvangen. De netten zijn ook goede regenverzamelaars omdat de regen altijd in een hoek op de netten valt.
Het Duitse Aqualonis heeft al heel wat dergelijke projecten ontwikkeld. Hun netten zouden zowel flexibel als zon- en windbestendig ((o( 120 km/u) zijn én – niet onbelangrijk – vergen geen onderhoud. In het filmpje ziet u hoe de netten ingezet werden op bepaalde plaatsen in de Sahara.
Maak kennis met één der Chinese zgn. wilde paardenrassen.. Zoals in IJsland worden ze in de winter naar huis, naar de stallen, naar voedsel gebracht, maar zodra de lente in aantocht is mogen ze opnieuw van hun vrijheid genieten.
In Vlaanderen zijn er begrazingsprojecten voor IJslandse paarden. Die mogen de eerste vier jaar van hun leven onbezorgd jong zijn en zonder prestatiedwang tot sterke volwassen paarden groeien. De merries en hengsten/ruinen staan apart. Pas na vier jaar worden ze opgeleid. IJslanders mogen winter en zomer buiten staan; ze hoeven eerder bescherming tegen de zon dan tegen de koude.
Foto uit het begin der jaren 1900. Plaats: Noord-Californië. De houthakkers hadden slechts hakbijlen en handzagen ter beschikking om deze gigantische mammoetbomen (sequoia’s) te doen vallen. Zij werden uit de bossen getrokken door paarden en ossen.
Voor de laatste grote uitbarsting van de Etna, konden wij een zonsondergang meemaken vanop de rand van de toenmalige hoogste kratertop. Intussen is op die hoogte alles ontoegankelijk, de kabelbaan, de berghut vernietigd. Midden in de zomer, beneden is het ca. 30°C, bovenop de Etna, die zo’n 3300 m hoog is, ijzig koud. Laarzen en anoraks kon men huren. Na de zonsondergang werd het plots donker, alles pikzwart, behalve de zaklampen van de gidsen. En dan een spectaculaire tocht naar beneden in een jeep, over de kronkelende sintelpaden, in het pikdonker met slechts de twee streepjes licht van de koplampen. Zeer indrukwekkend. Een onvergetelijke dag.
Telkens de Etna uitbarst denken we er even aan terug.
https://youtu.be/wF5rSiPZXbU
Deze filmpjes geven u een idee hoe onwezenlijk het daar boven uitziet. Eens de zon weg, zag men overal kleine rode lichtpuntjes, brandend lava, vergezeld van rookpluimen… Sinds jaren kan men niet meer naar dat punt, op die hoogte, gaan.
https://youtu.be/RZj9p-wthgg
In de chalet, na de teruggave van laarzen en anorak, een proevertje van de plaatselijke likeur Fuoco dell’Etna, het vuur van de Etna… inderdaad, een zeer terechte benaming met 70% alcoholgehalte. Men noemt dit een digestief… het lijkt wel of na het proeven van een vingerhoedje je maag in brand staat.
Het Rybinsk-stuwmeer hebben we achter ons gelaten. Volgende bestemming: Goritsy met een bezoek aan het Kirillo-Belosersky klooster, (ga naar de Russische versie via vlaggetje bovenaan voor doorschakelingen naar binneninrichting, collectie, boeken e.d. ) opgericht eind 14de eeuw. Het is gewijd aan de h. Cyril (Kirill van Beloosero ) die tijdens de Tijd der Troebelen een bijzondere rol gespeeld heeft als toevluchtsoord voor edelen na de dood van Ivan de Verschrikkelijke. Het is één van de oudste kloosters en vestingen in Rusland – met 7 kerken binnen de muren – tegenwoordig een museum voor iconografie én bedevaartsoord voor gelovigen. Der omvangrijke bibliotheek en religieuze schatten werden verhuisd naar Moskou en St. Petersburg, o.a. de Zadonshchina, een militair verslag uit de 14de eeuw.
Prachtige iconostase
Tijdens de Pools-Letse invasie was het klooster één van de weinige forten in het NO van Rusland dat weerstand kon bieden tegen de vijand. Getuige daarvan de versterkte muren, 7 m dik met een totale lengte van 732 m; tot 1616 bleef het klooster onder een constante dreiging van aanvallen. In de 17de eeuw werden de muren versterkt en nieuwe gebouwen opgericht.
https://youtu.be/q4O_jsO5s3g
Tijdens de rondleiding met gids vernemen we meer over de leefomstandigheden der monniken. Ze sliepen met twee in een kamer, zonder enige luxe, zonder verwarming, in een kist met een deksel, dat slechts hun gezicht – voor zuurstof – vrij liet. Ze sliepen in een kist om de warmte van hun lichaam te behouden; het vroor immers de stenen uit de grond in hun kamer. Keien werden in de keuken verwarmd en in hun kist gelegd om daar niet gedurende de nacht te bevriezen. Het klooster kon zelf in hun onderhoud voorzien en bleef gespaard van de sovjet-zuiveringsdrang.
Het Witte Meer of Belojemeer is miljoenen jaren oud, ca. 30 m diep, met kristalhelder (… koud!) water. Men gelooft dat aanraking met het water tot een gezegende ouderdom zal leiden. Onze gids, Elena, dompelt met een verontschuldigend scheef lachje haar handen in het water.
Vanuit Moskou varen we naar Uglich, één van de geliefde oorden der Gouden Ring, tevens een plaats vol van tragiek en drama. De afstand is 240 km. Stalin wilde Moskou toegang tot de Baltische Zee geven. Hij liet daarvoor het zgn. Moskoukanaal uitgraven. Het kanaal verbindt de Moskva met de Wolga. Enkele van de sluizen zijn dringend aan restauratiewerken toe. Het moet in die tijd een heus prestigewerk geweest zijn; getuige daarvan (verlichte) standbeelden bovenop de poortconstructies aan de sluizen. Bij Wikipedia kan u alle details vernemen, zowel over de korte bouwtijd als het hoog aantal slachtoffers. Een constante in de Russische geschiedenis. Staatsleiders zagen niet op een man min of meer bij het realiseren van hun droomprojecten. Staatsbelang, nietwaar?…
De Chicherin vaart ook ‘s nachts, zodat we een groot aantal van de sluizen niet zien. ‘s Ochtends verbazen we ons over het oneindige landschap. Hier is er plaats én water. Van droge zomers en/of watertekort geen spoor.
We worden we in de conferentiezaal gesommeerd om kennis te maken met de bemanning; in Moskou wil iedereen aan wal en is er geen tijd voor. Hoofdacteurs: kapitein, officieren, cruise verantwoordelijke, keukenchef, arts en de gidsen/tolken (Frans, Engels, Duits, Nederlands). Verplichte evacuatieoefening. Iedereen zwemvest aan. Een officier komt controleren of we wel in staat zijn een prehistorisch zwemvest aan te trekken. Geen overbodige luxe, blijkt. Sommigen verwisselen de hoofd- en armopeningen. De meereizende boordfotograaf legt talrijke hilarische momentopnames vast. Trouwens de tafelindeling in de restaurants gebeurt volgens taalgroep. Franstaligen zijn de grootste en opvallendste (luid-autoritair) groep. ‘s Avonds wordt een concert van een folkloregroep aangeboden (… concert… zo staat het aangekondigd in het programma… die blonde zangeres had zichzelf beter beperkt tot volksliedjes i.p.v. een aria uit een opera – we kunnen ons niet meer herinneren om welk stuk het ging – maar het klonk behoorlijk vals…), vervolgens dansavond.
We varen op een weidse watervlakte, het stuwmeer van Rybinsk. Hier werden immers door de bouw van een stuwdam 663 dorpen onder water gezet. 130.000 bewoners werden verplicht te verhuizen. Wie weigerde, moest de gevolgen – verdrinking – dragen. Een eenzame klokkentoren van het voormalige St. Nikolaasklooster in Kaljazin als getuige. Hij prijkt boven het waterniveau en garandeert een dramatische foto. En ook hier kostte dit project het leven van tienduizenden (… misschien wel enkele honderdduizenden) onvrijwillige burgers.
Beelden van de Kaljazintoren in de winter – wij hebben heel de witte ijsvlakte als een enorme wateroppervlakte gezien.
Mologa is één dezer verdwenen dorpen. In het eerste deel van onderstaande video maakt u kennis met een oude inwoner, die zijn huis als Lego-blokjes uit elkaar nam en naar drogere oorden verplaatste.
https://youtu.be/C2oAKrsKPpY
stadsblazoen Uglich
Uiteindelijk bereiken we Uglich via de sluis. Ons ontvangstcomité bestond uit een knappe jonge vrouw in klederdracht die snoepjes aanbood. En een plaatselijke gids, die de rondleiding verzorgde. Elena zorgde zoals steeds voor een vertaling naar het Nederlands. Uglich, ver van de drukte van Moskou. In het verleden verbanningsoord voor ongewenste familielieden aan het Hof, zoals bv. Maria Nagaya, de 7de vrouw van Ivan de Verschrikkelijke. Uglich, is echter ook de plaats waar de jonge tsjarewitsch Dmitri, jonge zoon van Ivan de Verschrikkelijke en de verbannen Maria Nagaya, vermoord werd. Volgens westerse geschiedenisschrijvers volgens instructies van zijn eigen vader, volgens Russische gidsen zijn er weliswaar verschillende versies, maar geen enkele vermeldt de mogelijkheid dat zijn vader hiervoor opdracht zou gegeven hebben. Lijkt ons logisch vermits hierdoor de bloedlijn via zijn tweede opvolger, die te jong was om een concurrentiegevaar voor zijn vader te vormen, onderbroken werd. Oudere zoon Feodor – naar verluidt een verstandelijk minder begaafde, bleef immers zonder nakomelingen en Boris Godunov, een boyar – een edele, tevens Feodors zwager – lag op de loer om de troon over te nemen. Desnoods met geweld. Tevens een constante in de Russische geschiedenis. Van een overdosis sentimentaliteit hadden ze daar geen last. De Kerk had als leidraad (nou ja… ) dat ‘slechts” drie huwelijken toelaatbaar waren en vermits Dmitri het product was van het 7de huwelijk kon de jongen niet als mogelijke troonopvolger erkend worden. Iets waarmee wel degelijk rekening gehouden werd, vermits hij uit de weg geruimd werd. Een nogal simplistische uitleg over Dmitri’s doodsoorzaak is dat hij zichzelf tijdens een epilepsie-aanval in de keel zou gestoken hebben… In elk geval kwam Boris Godunov na de dood van Feodor aan de macht. Zijn rijk werd geen lang leven beschoren (vermoord?)en hij werd opgevolgd door een valse Dmitri (… Valse troonopvolgers schoten als paddenstoelen uit de grond… Dmitri zou immers ontsnapt zijn en een andere jongen werd in zijn plaats vermoord – zo wou men Godunovs opvolging aan banden leggen), die op zijn beurt slechts een jaar van zijn troon kon genieten. Risicoberoep… Dmitri werd uiteindelijk in Moskou bijgezet bij zijn voorvaderen in de kathedraal van de aartsengel Michael en kreeg een heiligenstatus. Uglich vereeuwigde hem in het stadsblazoen.
We krijgen het centrum van Uglich pas te zien na een wandeling door een laan met links en rechts souvenirkraampjes – iets wat we nog enkele keren mogen ervaren. De verkopers hebben rekenmachientjes bij de hand om de prijs in roebels in euro’s om te zetten. Talenkennis overbodig. Je tikt gewoon het bedrag in dat je aan een snuisterij wil uitgeven nadat je duidelijk gemaakt hebt dat het gevraagde te hoog is. Na het einde van onze reis realiseren we ons dat Uglich de goedkoopste aanbiedingen had. We bezoeken het Kremlin (fort, vesting), de Kerk der Verrijzenis (met onderstaand koor) en de St Dimitrius Bloedkerk, gebouwd op de plaats waar Dmitri door messteken om het leven werd gebracht. Telkens een kerk vereerd wordt met de naam “Bloedkerk” is dit letterlijk op te vatten. Russisch bloed was goedkoop…
Op een kleine afstand staat zijn standbeeld met aan zijn voeten het moordwapen, de dolk, resp. mes. Je kan eventueel als enthousiaste toerist even de kledij uit de 16de eeuw aantrekken voor een momentopname; de boordfotograaf staat gereed, ook voor een groepsfoto. Tegen betaling. Uiteraard. Niets is gratis, ook niet in Rusland. Vooral niet in Rusland. De vrije markteconomie heeft toegeslagen. We herkennen in de video voorwaar de zangeres in klederdracht (2’20”). Drinkgeld = welkom.
https://youtu.be/DusBQBm4giw
We werden vergast op dit prachtige a capella mannenkoor Kovcheg. Een verademing na het quasi dagelijkse Kalinka… Kalinka… Kalinka… Trop is ook in het Russisch té veel.
Vervolgens vrije tijd. Eventueel om te winkelen… er is een supermarkt met normale prijzen. We slaan een voorraad water in (aan boord nogal prijzig). Uglich, een mooie herinnering.
Morgen komt Yaroslavl aan bod. Of toch niet? Spelbreker?
Tussen het Onega en het Ladoga meer stroomt de Svir. Een dag die voorbehouden wordt om van de natuur te genieten, het dorp Mandroga met pittoreske bont-gekleurde huisjes te bezoeken of wodka te proeven in het wodka-museum. Poetin heeft er zelfs mee geholpen bij het matroetsjka’s-schilderen.
