Goede Vrienden,
De eigenheid van onze gemeenschap Mar Yakub is verbonden met de plaats van Antiochië. Rond het jaar 300 vóór Jezus Christus, werd Antiochië gesticht door Seleucus Nicanor, een van de generaals van Alexander de Grote, aan de rivier Orontes, 11 km van de Syrische kust van de Middellandse Zee. Antiochië vormde de hoofdstad van het Seleucidische Rijk en werd vlug een druk centrum van internationale handel. Hier hadden de karavaanroutes van Mesopotamië toegang tot de Middellandse Zee. Ook wanneer de Romeinen in 63 na Christus de stad veroveren zal ze haar belang bewaren. Ze wordt de hoofdstad van de provincie van Syrië, waar de gouverneur zetelt en zal na Rome en Alexandrië de derde belangrijkste stad zijn van het Romeinse Rijk. Na W.O.II eisten de Turken het gebied op, het werd hen zonder meer gegeven en heet nu Antakia (Z.W. van Turkije). Van het voormalige Antiochië is er nagenoeg niets meer over.
De “kerk van Antiochië” zal het eerste centrum worden van het niet-joodse christendom. Met het verslag van Lucas in de Handelingen van de Apostelen, hoofdstuk 11, kunnen we ons hiervan een beeld vormen. Na de steniging van Stephanus worden de joden, die in Jezus geloven, hard aangepakt en vervolgd. Ze vluchten naar Fenicië, Cyprus en Antiochië. Ze zijn echte missionarissen, maar verkondigen het geloof in Jezus enkel aan joden. Toch zijn er enkelen die zich nu ook tot heidenen richten. Hun prediking heeft zulk een groot succes dat Barnabas en de pas bekeerde Paulus zich voor hen een jaar lang gaan inzetten. Hier worden deze gelovigen uit de heidenvolken voor het eerst “christenen” [1] genoemd. Gelovigen uit de joden (ecclesia ex judaeis) en gelovigen uit de heidenvolken (ecclesia ex gentibus) vormden de oorspronkelijke Kerk van Jezus Christus, een eenheid in verscheidenheid.
De eerste kerkvergadering van de apostelen te Jeruzalem (Handelingen 15, 1), besliste resoluut dat heidenen niet eerst jood moeten worden om in Jezus te geloven. Allen kunnen gered worden door het geloof in Christus. Paulus zal deze vrijheid later openlijk verdedigen in een vinnige discussie met Petrus. Petrus eet eerst gewoon met de heidengelovigen mee. Daarna kwamen fanatieke joden waardoor Petrus en anderen met hem zich terug trekken en niet meer met “onbesnedenen” samen durven te eten. Paulus ziet dat hierdoor de eenheid van gelovigen in Christus ernstig geschonden wordt. Hij schrijft het zelf zo: “Maar toen ik zag dat zij niet recht op de waarheid van het Evangelie afgingen, zei ik tegen Kefas (Petrus) waar ze allemaal bij waren: ‘Als jij een geboren jood leeft als een heiden en niet als een jood, hoe kun je dan de heidenen dwingen om te leven als joden?” (Galaten 2, 14).
Ziedaar de broze en kwetsbare eenheid van deze oorspronkelijke Kerk. Wat Paulus schrijft over “de nieuwe mens” in Efeziërs 2 is nog niet overal doorgedrongen. Hij legt uit dat de heidenen aanvankelijk uitgesloten waren van de beloften en verbonden van het heil “zonder hoop en zonder God in de wereld” (v. 12). Christus heeft echter de twee werelden van joden en heidenen één gemaakt door zijn sterven op het Kruis. Hij heeft ”de scheidsmuur neergehaald door in zijn vlees de vijandschap, de wet met haar geboden en verordeningen te vernietigen. Hij heeft vrede gesticht door in zijn persoon uit die twee één nieuwe mens te scheppen en beiden in één lichaam met God te verzoenen door het kruis…” (v. 14-16). Allen hebben nu toegang tot de Vader door éénzelfde Geest. Zo zijn de heidengelovigen volkomen gelijkwaardige medeburgers en “huisgenoten van God” geworden. Door Jezus’ kruisdood zijn allen als één lichaam met God verzoend. Het hoofd van het lichaam en de sluitsteen van het hele bouwwerk is Christus. “In Hem groeit het uit tot een heilige tempel…” (v.21).
Dit levenwekkend ideaal van “eenheid in verscheidenheid” waar ieder op zijn eigen wijze in gemeenschap leeft met Christus en de anderen, wordt echter vlug verbroken. De Kerk wordt steeds meer een kerk van heidengelovigen en steeds minder een kerk van joodse gelovigen, die tenslotte helemaal verdwijnen. De verwoesting van de tempel heeft hierbij een grote rol gespeeld. De eerste tempel, in 960 (vóór Christus), door koning Salomon gebouwd en in 586 door de Babyloniërs onder koning Nabuchodonosor verwoest, betekende al een diep trauma voor het joodse volk. Dank zij de Perzische koning Cyrus mogen de joodse ballingen terugkeren en de tempel herbouwen, die in 515 (vóór Christus) wordt ingewijd. Koning Herodes zal er een prachtig gebouw van maken. In 70 na Christus werd Jeruzalem met deze tweede tempel door de Romeinse generaal Titus verwoest. Voor de joden was dit een schok die een zware identiteitscrisis veroorzaakte. Volgens de rabbijnen was deze verwoesting te wijten aan het feit dat de joden ontrouw waren aan de Wet van Mozes. Uiteraard kregen joden die in Jezus geloofden zware verwijten van hun joodse broeders. Vele christenen uit het heidendom daarentegen zagen in deze verwoesting een soort straf van God omdat het joodse volk zijn Messias in Jezus had verworpen. Inmiddels geraakten Joodse gelovigen in Christus steeds meer vervreemd én van hun hun eigen volk én van de christenen.
Jeruzalem, het centrum van het joodse geloof én van het christelijk geloof is niet meer. Antiochië wordt de geestelijke erfgenaam van Jeruzalem. Volgens de kerkhistoricus Eusebius (III, 36) en de kerkvaders was Petrus gedurende zeven jaar bisschop van Antiochië voordat hij naar Rome trok. Hij werd opgevolgd door bisschop Evodius, eveneens een jood. Hierna volgt de heilige bisschop Ignatius (+ rond 110), een Griek in hart en nieren, die van de joodse cultuur alleen nog de Bijbelse en geestelijke waarden behoudt. Joodse gelovigen zullen steeds minder worden totdat ze helemaal verdwijnen en de Kerk in feite een kerk van heidengelovigen wordt. Dit is de eerste scheuring in de Kerk en de moeder van alle scheuringen. Over het ontstaan en roeping van de Grieks-Melchitische kerk handelen we de volgende keer. P. Daniel, Mar Yakub, Qâra, Syrië, 30.9.22
Flitsen
Het plukken van de druiven in de twee wijngaarden – een kleinere binnen de muren en een grote buiten de muren – is nu volop aan de gang en zal nog een hele tijd duren. De oogst van de vijgen loopt ten einde. De amandeloogst begint en de allereerste granaatappels beginnen op te barsten zodat binnenkort die oogst kan beginnen.
Lees verder