De EU dreigt met een invoerstop van Russisch olie en gas. Wie wordt echter het slachtoffer? Wie zal eronder lijden?
De EU eist een invoerverbod van Russisch olie en gas en geeft daarmee de indruk dat men Rusland met die maatregelen zal pijn doen. Wellicht is dit zo op korte termijn – de vraag blijft echter onbeantwoord wie het op korte termijn meer pijn zal doen: Rusland of de EU? Wie op lange termijn eronder zal lijden is duidelijk.
Wat zijn de verschillen tussen de levering van olie en gas? De EU zet haar kaarten in eerste instantie op een embargo van olie; dit zou in het 6de sanctiepakket moeten begrepen zijn. Vooral Hongarije*gaat nog steeds dwars liggen. Het noemt het een “atoombom voor de eigen industrie”.
De reden dat de EU het liefst onmiddellijk een olie-embargo wil opdringen is dat olie vooral met tankschepen vervoerd wordt en dat men het Russische olie relatief eenvoudig zou kunnen vervangen. Tot zover de theorie. De praktijk is iets ingewikkelder. Maar toch: de Russische olie laat zich in principe zonder droogleggingsgevolgen vervangen, ook als de prijzen voor benzine, diesel, verwarmingsmazout en andere olieproducten in de EU naar een recordhoogte zouden stijgen.
Daar de EU dan olie zou moeten kopen die tevoren door andere landen werd gekocht zouden deze landen nieuwe leveranciers moeten zoeken en daar zou Rusland de olie, die voor het embargo aan de EU geleverd werd, aan kunnen verkopen. Deze landen hebben immers onverkort olie en derivaten nodig. Rusland moet zich dan naar deze markt richten, de prijs aantrekkelijk maken (… zoals bij Indië het geval is), en uiteindelijk zou Rusland nog steeds olie leveren… alleen de eindbestemming verandert. We tekenen hier nu een simplistisch beeld, maar uiteindelijk gaat het om vraag en aanbod – problemen die op te lossen zijn.
De situatie met gas is helemaal anders. Derhalve heeft de EU nog niet een onmiddellijk gasembargo verordend. Het Russische gas is voor de EU-afnemers niet op korte termijn vervangbaar. En al helemaal niet aan dezelfde prijs. Er zijn immers veel minder LPG- dan olietankers. De huidige LPG-vloot is voornamelijk met de bevoorrading van Azië bezet.
Als de EU geen Russisch gas via de pipe-line verbindingen importeren wil, dan treedt ook hier vraag en aanbod op de voorgrond, die de prijs van het LPG-gas én het vervoer met de bestaande LPG-tankers zal bepalen. Het Russische gas kan men niet zomaar vervangen door LPG. Ook als hier voldoende aangeboden wordt, dan steekt onmiddellijk het transportprobleem de kop op. Bovendien zijn er in de EU niet voldoende LPG-terminals om de bevolking te voorzien van gas. Ze zullen dus nog moeten gebouwd worden. Op korte termijn: geen oplossing.
Voor Rusland komen er ook dergelijke problemen: als de EU het Russische gas niet meer wil, dan kan Rusland niet zomaar het gas vloeibaar maken en met tankers naar Azië vervoeren. Ook Rusland zou eerst LPG-tankers en bijkomende -terminals moeten bouwen.
Als de EU met Hongarije i.v.m. een olie-embargo tot een akkoord zou komen, dan zullen wij dit zeer zwaar voelen: de prijzen van olieproducten zullen snel nog meer stijgen. En van deze prijsstijging zou Rusland onrechtstreeks profiteren omdat het dan het Russische olie duurder op de wereldmarkt kan verkopen. Tijdens de fase, tijdens dewelke de EU een vervanging voor de Russische olieleveringen zoekt, zou Rusland op de wereldmarkt meer kunnen factureren voor de olie.
Om aan te tonen hoe nerveus de oliemarkt is: toen de EU het vervoer van Russische olie in Europese schepen uit het sanctiepakket haalde, daalde de prijs van de olie op de wereldmarkten.*
De Neue Züricher Zeitung kwam recent ook tot die conclusie: tijdens de overgangsfase zou de stijgende olieprijs waarschijnlijk de verliezen, veroorzaakt door het EU-olie-embargo, ruimschoots opvangen. „Warum Russland von einem möglichen Erdölembargo der EU profitieren könnte“
Rusland heeft bij de gasverkoop een voordeel: ook zonder de bouw van LPG-terminals zijn China en Indië vanuit Rusland via een pipeline bereikbaar. En Rusland heeft zich al richting Azië heroriënteerd. Binnen enkele jaren zou Rusland het verlies van de EUropese markt compenseren via nieuwe pipelines naar Azië, waar de vraag stijgende is.
En daar zal de EU het volgende probleem zien opduiken want de EU moet economisch met Azië concurreren. De machtsverdeling in de concurrentiestrijd is momenteel: Azië heeft het concurrentievoordeel van lagere lonen – de EU lagere energiekosten. En dat precaire evenwicht zal snel verstoord worden als de EU haar kaarten op het duurdere LPG-gas zet. En als de Aziatische landen binnen enkele jaren volop Russisch gas via pipelines kunnen invoeren… ja dan… ziet het voor onze bedrijven niet gunstig uit.
De EU-commissie en de EUropese politici die een olie- en gasembargo tegen Rusland eisen, schieten in eerste instantie in eigen voet. Op korte termijn zou het zelfs tot olie- en gastekorten kunnen leiden. En wat zelfs een blinde ziet: tot onbetaalbare prijzen aan de pomp en bijzonder koude winters. Een Russisch gasembargo is niet op korte termijn te vervangen. De nationale regeringen zullen voor de keuze staan: ofwel de verwarming van bevolking stilleggen of de industrie vleugellam te maken. Bovendien zou de hogere energie kost niet alleen tot inflatie maar bovendien tot een concurrentienadeel voor onze economie leiden met verlies van banen.
Wat de EU momenteel doet is de hielen likken van de VSA, die een markt voor hun LPG-gas gecreëerd hebben in Europa. En mooi meegenomen, daar bovenop hebben de VSA een economische concurrent in Europa fel verzwakt.
Politiek gezien handelt de EU bijzonder kortzichtig. Ooit zal de omgang met Rusland genormaliseerd moeten worden en dan is het niet bijzonder verstandig alle bruggen op te blazen. Tenslotte maakt Rusland tot aan de Oeral deel uit van Europa en liggen de exceptionele VSA aan de andere kant van de Atlantische Oceaan.
