BRICS uitbreiding is slechts een kwestie van tijd

Hoewel BRICS verschillende andere landen onder de rubriek “”BRICS Plus ” geplaatst heeft en overlegvergaderingen met als thema “BRICS Outreach” – uitbreiding – gehouden heeft, blijft de groep eerder voorzichtig bij het toevoegen van nieuwe lidstaten.

De uitbreiding kwam aan bod tijdens BRICS-topoverleg-vergaderingen, vooral in de jaren 2013, 2017 en dit jaar, toen China het voorzitterschap waar nam, waarbij dit land duidelijk voorstander was van nieuwe lidstaten. Ook Rusland en Zuid-Afrika delen die mening maar willen niet dat één BRICS-lidstaat kan beslissen wie er mag toetreden. Brazilië en Indië zijn eerder behoedzaam.

De slottekst van de 2022 top in Beijing voorziet gesprekken over de uitbreiding en wat er zoal bij komt kijken qua voorwaarden om de samenwerking met andere opkomende en ontwikkelingslanden uit te breiden.

Vijf nieuwe kandidaat-leden zouden BRICS in 2023 kunnen vervoegen tijdens het voorzitterschap van Zuid-Afrika, dat de oorspronkelijke groep van vier BRIC landen in 2010 bijtrad. Aanvragen van Iran en Argentinië worden nu al onder de loep gehouden; Saoedi-Arabië, Turkije en Egypte zijn begonnen met de aanvraagprocedure.

Turkije vooral wil haast maken met de aanvraagprocedure. Daar bovenop hebben Algerië, Bangladesh, Indonesië, Kazakhstan, Mexico, Nigeria, Pakistan, Soedan, Syrië, de VAE en Venezuela interesse getoond. Verschillende van hen namen in mei 2022 deel aan de “BRICS Plus” vergadering met de resp. buitenministers.

Eén van de argumenten voor uitbreiding is dat BRICS ondervertegenwoordigd is in het mondiaal financieel systeem (Global Financial Governance). Samen tellen de (huidige) vijf leden voor meer dan 50% van ‘s werelds groei, 40% van ‘s werelds muntreserves, 25% van ‘s werelds BNP en 16% van de wereldhandel… en toch hebben zij slechts 15% van het stemrecht in de Wereldbank en in het IMF!

BRICS pleidooi voor een vrije, eerlijke en billijke wereldhandel maakt het de vlaggendrager van het Globale Zuiden dat vindt dat hun belangen niet naar behoren beschermd worden onder het huidige Global Financial Governance systeem. Het BRICS BNP zal de economie van de G7 tegen 2032 inhalen – misschien zelfs vroeger.

De criteria voor uitbreiding hoeven niet noodzakelijk het BNP of de marktgrootte te zijn. Zuid-Afrika bv. werd toegelaten als brug van BRIC naar Afrika, een volgend groeicentrum – en het lidmaatschap van een Afrikaans land, maakte van BRICS een wereldgebeuren.

De toelatingscriteria van vandaag zouden andere maatstaven kunnen hebben, zoals geografische, of de bevolkingssamenstelling, religieuze redenen of (natuurlijke) bronnen. Indonesië, Iran, Egypte en Saoedi-Arabië zouden islamitische landen kunnen vertegenwoordigen, elk van hen met hun eigen unieke kracht. Saoedi-Arabië natuurlijk ook als ‘s werelds grootste olie-exporteur.

De consensus over uitbreiding zal ook bepaald worden door de intra-BRICS-relaties. De vergelijking tussen de grootste en de tweede grootste BRICS economie (China en Indië) is hiervan een voorbeeld. Toetredingsaanvragen van Argentinië of Pakistan zullen op een ernstig gebrek aan vertrouwen bij Brazilië en Indië botsen.

De oorspronkelijke logica van BRICS “opkomende economieën” kunnen een probleem stellen voor de huidige samenstelling. Brazilië, Rusland en Zuid-Afrika zijn niet alleen kleiner, maar lijden momenteel aan economische ontwrichtingen. Tijdens de pandemiejaren ondervonden zelfs China en Indië periodes van negatieve groei en in het algemeen een ter plaatse trappelen.

Echter, het Rusland-Oekraïne conflict en de resulterende stijging van voedings- en olieprijzen bleken een stimulans voor de BRICS uitbreiding. De resulterende toename van de Russische handel met andere BRICS-landen, vooral met China en Indië, hebben hun pogingen om minder afhankelijk te zijn van de US dollar nieuw leven ingeblazen en deze te vervangen door de roebel-roepie en roebel-renminbi transacties.

Nieuw ontdekte voedings- en energiebronnen van verschillende opkomende economieën hebben BRCS overtuigd dat ze zouden moeten uitbreiden. Bovendien is Rusland, sinds de sancties, meer geneigd zijn vriendenkring uit te breiden. In plaats van een nieuwe Koude Oorlog wil de BRICS uitbreiding meer zeggenschap voor de ontwikkelingslanden in de mondiale besluitvorming.