De vraag is waar.  In Griekenland proberen de spaarders zoveel mogelijk geld van hun rekening af te halen.  Het vertrouwen is zoek.  Als het geld op is – de ECB blijft nochtans geld sturen – dan blijft er nog één laatste handeling. Wie doet het licht uit?

Even een blik in het verleden.  2010 – 2012.  De actie was geheim, streng geheim.  Noch de piloten, noch het grondpersoneel op de luchthaven of de betrokken banken mochten praten.  Had de bevolking van de plannen iets geweten, dan had de daarop volgende paniek heel Griekenland op de knieën gedwongen.

Daarom kwam één der spectaculairste geheime missies van de euro-schuldencrisis pas jaren later aan het licht.  Om een massale paniek bij lege Griekse geldautomaten te vermijden, heeft de Griekse luchtmacht tussen 2010 en 2012  militaire vliegtuigen, volledig gevuld met bankbiljetten, ingezet voor contant-geld-vluchten met landing in Griekenland.  In de vrachtruimte van een Hercules C-130 kan men verschillende tonnen bankbiljetten van 50 en 100 euro stuwen.  Die laadruimte was ook nodig.  Drie keer moesten de militaire transportvliegtuigen contant geld naar Griekenland overvliegen.  Er mocht toen geen enkele geldautomaat zonder geld zitten want “dat zou binnen enkele uurtjes als een lopend vuurtje door heel het land gaan en een bankrun uitgelokt hebben”, zegde een hoge ambtenaar van de Bank of Greece, die pas in juni van 2014 uit de biecht sprak.

We zijn een jaar verder.  Juni.  En de angst keert terug terug.  De angst op een bankrun want de Grieken halen van hun rekeningen wat ze kunnen.  Op donderdag meer dan een miljard euro.  Van maandag tot woensdag: 2 miljard euro.  Voorlopig nog geen paniek.  Geen infarct, eerder een sluipende aderlating.

Sinds maanden wordt bij de banken quasi niets meer gedeponeerd, slechts geld afgehaald: tussen oktober en april hebben ze 30 miljard euro deposito’s verloren.  Volgens de laatste beschikbare cijfers – van april – staan de spaardeposito’s op hun laagste peil sinds 10 jaar.

Men is niet zeker dat de banken maandag nog zullen kunnen openen.  Daarom kwam er nieuwe noodhulp vanuit de ECB aan de Griekse banken.  Zolang de ECB de geldvoorraad blijft aanvullen, kan er nog geld uit de muur gehaald worden.

De banken zijn afhankelijk van de zgn. ELA (Emergency Liquidity Assitance).  De bovengrens van deze ELA-hulp werd al verschillende keren verhoogd.  Of Griekenland de facto in de monetaire unie blijft hangt daarvan af of de ECB de Griekse nationale bank blijft toestaan de banken ELA-noodkredieten toe te kennen.

Prof. Hans-Werner Sinn geeft klaar en helder uitleg:

Sinn: Griekenland zou 7.5 miljard euro van de andere lidstaten willen krijgen, maar in werkelijkheid heeft Griekenland 83 miljard euro zelf gedrukt d.m.v. de (b.g.) ELA-kredieten.  Ze willen tijd winnen.  Hoe langer het spelletje duurt des te meer geld kan men drukken.

Vraag: Het einde van de maand nadert.  In hoever is het verstandig Griekenland verder van geld te voorzien?  Is een uitstap uit de eurozone niet de beste oplossing?

Sinn: Griekenland heeft twee problemen.  Ten eerste is het failliet en ten tweede is het niet concurrentieel.  Alles hangt van elkaar af.  Ook als men Griekenland nieuw geld toestopt, dan  is het nog niet concurrentieel – in tegendeel. De huidige structuren blijven bestaan.  Griekenland is sinds de invoering van de euro te duur geworden, heeft goedkope kredieten gekregen aan lage rentevoeten, heeft grote schulden.  De lonen heeft men sneller laten stijgen dan de productiviteit.  Men heeft zich uit de markt geprijsd.  Men moet de lonen en de prijzen doen dalen maar dat kan niet met de euro.  Dat gaat slechts met een devaluatie.
Ik geloof dat de Griekse regering dit als een alternatief ziet en probeert zoveel mogelijk uit de brand te slepen voor een nieuwe start met veel contant geld – ca. 43 miljard euro – dat in koffers en in de zakken steekt en met het geld dat naar het buitenland overgewezen werd.  Dat zou in de richting van 100 miljard euro moeten zijn.

Vraag: Zou een Griekse uitstap de eurozone niet nog meer geld kosten dan bij een verdere financiële ondersteuning van Griekenland?

Sinn: Neen, men kan natuurlijk nog meer vers geld op de hoop gooien.  Men kan zelfs de illusie proberen te houden dat men (ooit) zijn geld zal terugkrijgen.  Wat men terugkrijgt, is echter het geld dat men zelf eerst gegeven  heeft.  De bedragen worden steeds groter.   Te vergelijken met een bankdirecteur in een kleinere stad die een middelgrote firma als klant heeft.  Die laatste duikt in het rood.  Hij stelt zich de vraag of hij het krediet moet beëindigen, accepteren dat hij zijn vordering moet afschrijven, zelf een probleem op de (jaar)balans hebben of  het probleem overlaten aan zijn opvolger.
De tendens en de verleiding om de hete aardappel door te schuiven is groot.  Maar het zou beter zijn – voor alle partijen – datgene af te schrijven wat sowieso nooit meer terugkomt, a.h.w. met de uitstap de “reset-knop” indrukken en Griekenland een nieuwe kans geven opdat er arbeidsplaatsen kunnen ontstaan.  Want alleen door de devaluatie van de drachme kan het land weer concurrentieel worden.

Vraag: Hoe zullen zich dan de Spanjaarden, Portugezen, Italianen voelen als men hiervoor kiest?  Zou dit niet het uiteenvallen van Europa (EU) betekenen?

Sinn: De euro is niet Europa (EU).  Ik ben er wel voor de euro te stabiliseren maar door Griekenland erbij te houden destabiliseert juist de euro.  Denk maar eens terug aan de bitsige gesprekken die we de laatste maanden gehad hebben door de poging publieke gelden in Griekenland ter beschikking te houden.
Dat is de foute manier.  Ieder land moet het met zijn eigen middelen zien te redden.  Als schuldeisers in een andere staat zitten, dan komt er ruzie van buiten de eigen grenzen en kan de eurozone eroderen.  Een Griekse uitstap werkt stabiliserend.  Enz…

FT

Zeit