Klik voor vergroting
Studio Rony

Passtoors bekent: Oxfam heeft een ex-terrorist als voorzitter.

Guido van Hecken, de voorzitter van Oxfam-Solidariteit, is een ex-terrorist die actief betrokken was bij de vreselijke terreuraanslag van het ANC in Pretoria in 1983, die 19 doden en honderden gewonden maakte.

Er waren al langer vermoedens in die richting, maar zijn medeplichtige, Helene Passtoors, heeft het onlangs bekend in HUMO. Dat een vereniging voor ontwikkelingshulp door een ex-terrorist geleid wordt, is naar ons weten een Europese primeur.

We schrijven 20 mei 1983. Het ANC voert een terreurcampagne tegen de Afrikanerregering in Zuid-Afrika. In de late namiddag rijden twee zwarte ANC’ers een zware autobom naar de Kerkstraat in Pretoria.

Daar ligt het hoofdkwartier van de Zuid-Afrikaanse luchtmacht. Het is de bedoeling de bom vanop afstand te laten ontploffen op het ogenblik dat honderden personeelsleden, zwart en blank, militair en burger, zich naar het trein- en busstation begeven. De bom ontploft te vroeg. Naast de twee ANC-terroristen sterven bij die klap onmiddellijk 19 mensen, waarvan 7 militairen. Er vallen 217 gewonden, waarvan velen voor het leven verminkt zijn. De ravage is enorm.

De Zuid-Afrikaanse veiligheidsdiensten zijn geschokt, maar ze hebben wel een idee in welke hoek de daders moeten gezocht worden. In juni 1985 wordt Helene Passtoors, een extreemlinkse Vlaamse die werkt voor de universiteit in Maputo, de hoofdstad van Mozambique, gearresteerd.

Zij wordt door de Zuid-Afrikanen verdacht van betrokkenheid bij de Kerkstraat-aan-slag, maar bewijzen zijn er niet. In België breekt een zelden geziene steuncampagne van links los, waarbij alle beschuldigingen aan het adres van Passtoors als ‘leugens’ van de Zuid-Afrikanen worden afgeschilderd. Passtoors wordt voor andere feiten veroordeeld en opgesloten, maar wordt onder meer door Belgische druk in 1989 vrijgelaten. Ze keert terug naar België, waar ze door links als een heldin wordt ingehaald.

De bekentenis
Eind vorig jaar gebeurt er iets opmerkelijks. Helene Passtoors geeft interviews in HUMO, waarin ze haar aandeel in de terreuraanval eindelijk toegeeft, en ze beschrijft haar taak. Als blanke kan zij vrij ongehinderd de grens-posten in Zuid-Afrika over. Op donderdag 19 mei 1983 neemt zij in Swaziland van ANC’er Rashid de sleutels van de bomauto in ontvangst. Ze weet heel goed dat het om een bomauto gaat.

Conform haar instructies parkeert ze de wagen aan het station van Mamelodi, en keert met de trein terug. De auto wordt daar later opgepikt door de twee ANC-terroristen die bij de aanslag zullen omkomen.

Waarom die late biecht van Passtoors? Blijkbaar wil ze er dit jaar een boek over laten publiceren, ‘Bevrijd de vrijheid’, die wel wat reclame vooraf kan gebruiken. Een element kan ook zijn dat de aanslag intussen dertig jaar geleden is, en eventuele burgerlijke schadeclaims van slachtoffers en familie naar Belgisch recht verjaard lijken.

Bovendien werd de aanslag door het ANC aangegeven bij de Zuid-Afrikaanse ‘Waarheidscommissie’, waarna voor de betrokkenen die de aanvraag deden amnestie is afgekondigd.

Hoe dan ook, de betrokkenheid van Passtoors bij die aanslag is geen echte verrassing. Het was alleen de linkerzijde in Vlaanderen die steeds tegen beter weten in haar ‘onschuld’ is blijven verkondigen.

Bomauto
Interessanter aan de interviews van Passtoors is dat zij voor de eerste keer gedetailleerd de medeplichtigheid beschrijft van Guido van Hecken. Van Hecken, zo beschrijft Pastoors, was ten tijde van de aanslag het hoofd van haar vakgroep aan de universiteit van Maputo. Toen ANC’er Rashid haar belde met de vraag snel tijd vrij te maken voor een ‘dringende missie’, net transporteren van de bomauto, was het Guido van Hecken die dat regelde. ‘Hij was hoofd van mijn vakgroep en altijd behulpzaam’, aldus Passtoors.

Guido van Hecken speelde vervolgens een essentiële rol in het over de grens smokkelen van de bomauto, met name door het leveren van vervalste nummerplaten. Passtoors zal zich voordoen als Belgische toeriste, en daarom wordt de wagen met Belgische rood-witte nummerplaten uitgerust. Zodra de bomauto de grens over is, zal hij voorzien wor­den van Zuid-Afrikaanse nummerplaten, om niet op te vallen in het straatbeeld.

‘We kijken zorgvuldig de papieren na’, herinnert Passtoors zich. ‘Belgische autopapieren die horen bij de nummerplaten die op de auto zitten: rode platen met witte nummers. Er is ook een set Zuid-Afrikaanse papie­ren en nummerplaten, met een correct motor- en chassisnummer: prima werk van onze geniale vervalser in Maputo, Guido van Hec­ken. De Zuid-Afrikaanse set steken we weg op een geheime plek in de koffer.’ (HUMO, 10december2013).
Een dag later barst moord en verwoesting los op een tot dan zelden geziene schaal in Pretoria. Passtoors beschrijft hoe ze daarover later praat met Oliver Tambo, de ANC-chef die de aanval bevolen had. ‘Zulke dingen zijn soms noodzakelijk’, klinkt het. Ook Pas­stoors twijfelt niet al te lang. ‘Het is de paradox van de vrijheidsstrijder: weten dat je geweld moet gebruiken om een einde te maken aan het geweld.’

Wapens smokkelen
In Knack van 23 mei 2012 ging Van Hecken al in op zijn terroristische activiteiten. Naast het vervalsen van documenten omhelsden die activiteiten ook het binnensmokkelen van wapens in Zuid-Afrika en het verkennen van mogelijke doelwitten voor aanslagen: ‘Ik reed met auto’s vol wapens of geld naar Zuid-Afrika en voerde verkenningen uit.’ Van Hecken kocht ook auto’s voor het ANC. ‘Mijn betrokkenheid bleef beperkt tot het kopen van auto’s’, staat in Knack. Het gebruik van het woord ‘beperkt’ is misleidend: het aankopen van auto’s was absoluut noodzakelijk om er de ANC-terreuractiviteiten mee te ontplooien.

Guido van Hecken is voorzitter van Oxfam-Solidariteit, een van de drie verenigingen die in Belgie onder de naam Oxfam opereren; de andere twee zijn de Nederlandstalige en de Franstalige Wereldwinkels. Oxfam-Solidariteit is een hoofdrolspeler in de ontwikkelingshulplobby in Belgie. De club kreeg in 2011 minstens 3 miljoen euro subsidies van de Belgische federale overheid. Het is een van de organiserende leden van de jaar-lijkse 11.11.11-campagne. Het is ook een van de organisaties die de steuncampagne 1212 voor Syrie voert.

Oxfam-Solidariteit is een vereniging, aldus de website, die haar aanpak en haar programma’s in het Zuiden (ontwikkelingshulp, noodhulp) en in het Noorden (campagnes, lobbyen) baseert op ‘vijf fundamentele rechten’. Het allereerste fundamentele recht dat Oxfam zegt te verdedigen, is het recht op leven en veiligheid. Spijtig genoeg gold dat recht niet voor Adriana Meyer, een naam die we lukraak uit de lijst met slachtoffers van de Kerkstraat-bom nemen. Zij was 40 jaar toen de bomauto van het ANC uit elkaar spatte en haar leven beëindigde.

De terroristische activiteiten van Van Hecken waren hoegenaamd geen rem op zijn verdere carrière. Hij was actief bij Agalev, later Groen!, en werd kabinetsmedewerker van staatssecretaris Eddy Boutmans die, aldus VanHecken, perfect op de hoogte was van zijn verleden als terrorist. Van Hecken kon later probleemloos aan de slag in de diensten van het Europees Parlement. De Belgische staatsveiligheid had al die tijd blijkbaar geen bezwaren. Daar had men het ongetwijfeld te druk met het opsporen van staatsgevaarlijke Vlaamsgezinde zangeresjes op het Songfestival.

Uit: ’t Pallieterke van 19 feb 2014.  Voor meer artikels: rep u  naar de krantenwinkel of  neem een abonnement.