KOENRAAD ELST

De islam in India

…
10. De verloren eer der historici

We kunnen moeilijk de geschiedenis van de islam in India behandelen zonder een opmerking over de manier waarop hedendaags India met die geschiedenis omgaat. Het regeringsbeleid, krachtig gesteund door leidende opiniemakers en universiteiten, bestaat erin, de pijnlijke en bloedige kanten van het duizendjarige hindoe-moslimconflict te minimaliseren of boudweg te ontkennen. Nieuwkomers krijgen het dwingende verzoek deze geschiedenis uitsluitend door een roze bril te bekijken. De grote trendsetter van deze politiek is de beschrijving van Mahmūd Ghaznavī’s verovering van Mathurā, de geboortestad van Krisjna, door India’s eerste premier Jawāharlāl Nehrū.

Nehru ontkomt er niet aan, het beroemde getuigenis van de grote geleerde Al-Birūnī, die in Ghaznavi’s gevolg India bezocht, te citeren: “De hindoes werden als stofkorrels in alle richtingen verstrooid, als een verhaal uit vroeger tijd in de mond van de mensen. Hun uiteengeslagen restanten koesteren natuurlijk de onverzoenlijkste afkeer jegens alle moslims.”2 Volgens Nehru was Mahmūd echter “veel meer een krijger dan een man van geloof, en zoals vele andere veroveraars gebruikte hij de naam van de godsdienst voor zijn veroveringen. India was voor hem slechts een plaats vanwaar hij schatten en goederen kon wegvoeren naar zijn thuisland.”3 Het zou dus een vergissing zijn om uit zijn gedrag enige gevolgtrekkingen over de islam te maken.
Vooraleer het bevel tot verwoes­ting van het reusachtige tempel­complex in Krisjna’s geboorteplaats Mathurā te geven, hield Mahmūd nog een sarcas­tische redevoering waarin hij de schoonheid van het te verwoesten complex de hemel in prees. Nehru rukt die rede gretig uit haar context: “Archite­ctuur interes­seerde Mahmūd, en hij was zeer onder de indruk van de stad Mathurā. Hierover schreef hij: ‘Er zijn hier wel duizend gebouwen zo sterk als het geloof van de gelovigen. Het is on­waarschijnlijk dat deze stad haar huidige staat heeft kunnen bereiken zonder uitgave van vele miljoenen dinar, noch zou een tweede dergelijke stad gebouwd kunnen worden in minder dan 200 jaa­r.’”4­­ En dat is het dan: geen woord over de ver­nietiging van de stad. Integendeel, haar verwoester wordt hier door Nehru grotesk genoeg als haar bewonde­raar voorgesteld.

De hoofdlijn van de officiële Nehroeviaanse visie op de geschiedenis van de islam in India is de ontkenning van zijn destructieve rol. Verhalen van vijandschap zijn fel overdreven, namelijk door de Britten als deel van hun ‘verdeel en heers’-beleid en nu door de hindoenationalisten. De eigentijdse geschreven getuigenissen, meestal van moslimzijde, zijn nochtans uitdrukkelijk eensgezind over de wil van de moslims om de hindoes te onderwerpen en te doen lijden, en dat vanuit religieuze motieven. Daarom worden die bronnen uit de eerste hand zo veel mogelijk genegeerd, en wie er de aandacht op vestigt, wordt zwart gemaakt.