Voortrekkersmonument
AFRIKAANS INSPIREERT NEDERLANDS
Op 14 augustus van dit jaar werd het Afrikaans (bij ons ten onrechte Zuid Afrikaans genoemd) op één jaar na 140 jaar oud. De taal is hier bij een groot publiek niet onbekend. Een kleine eeuw geleden waren de belangstelling en de sympathie zelfs groot, toen de Boeren het als underdogs moesten afleggen tegen de Britten in de Anglo- Boerenoorlog. Latere generaties groeiden nog op met kampvuurliedjes als’ Bobbejaan beklim die berg’ en ‘Sarie Marais’.
Maar toen kwam de tijd van de apartheid. Vanaf dat ogenblik verminderde de
belangstelling voor de taal die met dat woord geassocieerd werd, later verdween ze zelfs helemaal, werd Afrikaans een taboewoord.
Eventjes teruggaan in de tijd, en ik citeer uit “Die Voorkeurkoerant” van augustus 2005:
“Eers was dit die Nederlandse owerheid wat in die sewentiende eeu in die Kaap aan
bewind was,wat die taal wou vernietig. Aan die begin van die twintigste eeu het Brittanje die Boere verbied om Afrikaans te praat en is kinders gestraf as hulle Afrikaans in die skool gebruik het. Oortreders moes ’n plakkaat om die hals dra waarop gestaan het : “I am a donkey, I spoke Dutch.” Einde citaat.
Dat doet bij mij een belletje rinkelen : mijn ouders (en hun studententijd dateert van
rond de jaren dertig van de vorige eeuw) hebben min of meer hetzelfde meegemaakt,
maar dan ging het niet over Engels maar over de onderdrukking van onze taal door de
taal van Molière…Dit tussen haakjes.
Keren we terug naar onze Afrikaners. Afrikaners zijn volkomen gefixeerd op hun taal.
Voor ieder Engels woord was (en is) een Afrikaans equivalent gevonden. Het Afrikaans was (en is nog steeds) veel wijder verbreid dan verwacht. Het wordt gebruikt in het parlement, in de ambtenarij, op de universiteiten, op scholen. Verkeersborden, straatnamen: alles is op z’n minst tweetalig.
Afrikaans had een kleine, curieuze taal kunnen zijn, vergelijkbaar met het Welsh of het
Fries, maar in plaats daarvan werd het een van de weinige “nieuwe” talen in de wereld die er in slaagden zich op alle niveaus te manifesteren, van hoogstaande literatuur en academische literatuur tot de snauw tegen de hond: voetsek! En wat een fantastische woorden: sekelmaan, kaalgat meissies, dronkverdriet, hardegat en padkos. En wat vindt u van melkskommel (jawel, milkshake!) braai en skemerkelkie, aperitiefje bij valavond ?
En om af te sluiten : geef toe beste lezer ”Grote broer koekeloer” klinkt toch veel leuker
dan “Big Brother is watching you?”
Nog enkele Afrikaanse pareltjes :
Moltrein : metro Padbuffel : roekeloze motorrijder
Padkos : proviand voor onderweg Braai : barbecue
Lugwaardin : stewardess Bromponie : scooter
Bronvermelding : Afrikaners, een volk op drift (Fred De Vries)
Bobbejane of Bavianen (Yvette Stoops)
Bronvermelding : Afrikaners, een volk op drift (Fred De Vries)
Bobbejane of Bavianen (Yvette Stoops
Als uitsmijter, een lied van Laurika Rauch in het Afrikaans, een taal als een zachte streling.
Ik wordt ontroerd door de gedichten van Ingrid Jonker. Sinds Nelson Mandel haar citeerde heb ik haar opgezocht op Google en het is hel sterk, de VPRO had een documentaire over haar zeer korte leven. Die docu is te zien via uitzendinggemist.nl (zoek zelf maar even)
nog wat aanvullingen:
http://www.muurgedichten.nl/jonker.html
http://stemmenvanafrika.nl/ingrid-jonker-haar-eerste-gedicht-haar-laatste-bestemming/
http://www.hollanddoc.nl/kijk-luister/documentaire/k/korreltjie-niks-is-my-dood.html
http://nl.wikipedia.org/wiki/Ingrid_Jonker
Ander skrywers en digters wat gehelp het om van Afrikaans ‘n sterk taal te maak, is: A G Visser; Eugene Marais; Jan F E Celliers; “Eitemal”; C J (die sagmoedige Neelsie) Langenhoven; “Boerneef”; W E G Louw; N P van Wijk Louw; om maar net ‘n paar te noem.
Afrikaans trek alweer swaar, en nog ‘n “Taalstryd” is dalk nodig, want as dit nie die swartes en die Engelstaliges is wat Afrikaans probeer dooddruk nie, is dit linkses wat niks vir hul moedertaal omgee nie.
Toe ek nog op skool was, en vele jare daarna, is alle nuwe Engelse woorde na Afrikaans vertaal met ‘n woord wat beskrywend is. Engelsklinkende woorde was as “Anglisismes” beskou, en op skool is punte in die eksamen afgetrek wanneer kinders dit in hul antwoordstelle gebruik het.
Wij maken hetzelfde mee. In het straatbeeld – opschriften van winkels, in de media -journaals vinden zichzelf slim als ze enkele woorden Engels ertussen kunnen flansen -, bij de kinderen – het computergebruik is er niet vreemd aan én het bastaardtaaltje dat bij het berichtjes doorsturen gebruikt wordt -, bij werkaanbiedingen… overal wordt het Nederlands bedreigd door het Engels.
Niet alleen onze taal, maar ook het Duits en het Frans. In Frankrijk mag men er nog tegen ingaan zonder dat men als “nationalist=racist” bestempeld wordt, maar verder is het huilen met de pet op. Inderdaad, de linksen doen niets liever dan hun eigen cultuur verloochenen. Internationaliseren is blijkbaar het hoofddoel. Weg met ons!
Die Afrikaanse musiek het in die tagtiger- en negentigerjare ‘n droogtetyd ervaar, maar in die laaste tyd is daar gelukkig weer ‘n herlewing.
Nie alle musiek is ewe gewild nie, en nie alle kunstenaars is ewe goed nie, maar ten minste het musiekliefhebbers deesdae ‘n groot verskeidenheid om uit te kies.
Aangesien Suid-Afrika tradisioneel geen operaland is nie, is daar ook nie veel operasangers van formaat nie, maar as mens deeglik gaan soek, sal jy Afrikanername in Wenen, Rome, Milaan, Florence, en ander operastede van die wêreld vind.
Dit is egter op die gebied van ligte musiek dat Afrikaners begin kopuitsteek het. Moderne verwerkings van outydse Afrikaanse liedjies – wat hoofsaaklik uit die FAK-Sangbundel kom – is nou aan die orde van die dag. (FAK staan vir Federasie van Afrikaanse Kultuurverenigings).