Zwarte Zondag, 24 november 1991

Van 1978 tot 1987 had het Vlaams Blok slechts één verkozene in het parlement: Karel Dillen. Pas in 1987 behaalde de partij twee zetels in de Kamer en één in de Senaat. In 1989 kwam daar nog een Europese zetel bij. Maar pas op 24 november 1991 kwam de grote doorbraak: de partij behaalde in één klap twaalf zetels in de Kamer en vijf in de Senaat. Onze vijanden, bijna iedereen in de media en het politieke establishment dus, noemden dat Zwarte Zondag.

Het Vlaams Blok dat toen de verkiezingen won, enigszins tot zijn eigen verbazing, was een heel andere partij dan het Vlaamse Belang nu. Het Vlaams Blok was toen net zoals nu een seculiere partij, maar ze had wel nog een sterke en invloedrijke conservatief-katholieke vleugel, net zoals de CVP toen ook nog een Vlaamsgezinde vleugel had.

In de eerste jaren na Zwarte Zondag kende ik Franstalige, belgicistische Brusselaars die op onze partij stemden omdat die als enige een barrière probeerde te vormen tegen de algemene decadentie.

Onze duidelijke standpunten tegen de legalisering of maatschappelijke aanvaarding van abortus, pornografie, drugs, pedofilie en homoseksualiteit waren toen nog een electorale en morele kracht, geen remmende factor.

Dat de CVP in 1990 onder Martens VIII haar toch al verdorde christelijke wortels helemaal had afgehakt door de abortuswet goed te keuren, was zelfs voor veel hondstrouwe CVP-kiezers de druppel die de emmer van capitulaties en verraad deed overlopen. Ook dat droeg bij tot onze overwinning in 1991.

Ook zuiver politiek gezien handhaafden we toen nog standpunten die intussen op de achtergrond geraakt zijn, zoals amnestie, solidarisme en de Groot-Nederlandse gedachte. De partij was nog probleemloos voor kernenergie, voor de Navo en voor Zuid-Afrika. Niet dat we de Apartheid zo ideaal vonden, maar het leek ons binnen de Afrikaanse context het best haalbare systeem. Het mindere kwaad vergeleken met de bloedige chaos die het zwarte zelfbestuur elders in Afrika had ontketend.

Terwijl de Volksunie na drie regeringsdeelnamen en vele belgicistische compromissen een zwalpend schip was, had het Vlaams Blok al duidelijk gekozen voor de Vlaamse onafhankelijkheid en bij de Vlaams-nationalistische kiezers plukten we daar op Zwarte Zondag de vruchten van. Met dank aan het geknoei van de vele regeringen-Martens en aan de institutionele atoombom van Moureaux.

Nieuw thema

Ortega y Gasset schreef ooit dat  de Romeinen achterwaarts door geschiedenis gingen: ze maakten  geen toekomstplannen, zoals moderne mensen dat doen, maar zochten ze voortdurend naar parallellen met het verleden. De naoorlogse Vlaamse Beweging in de jaren ’80, vóór Zwarte  Zondag, liep ook achterwaarts door de geschiedenis. Ze zat nog grotendeels gevangen in de trauma’s van collaboratie en repressie, en ze zag alles doorheen dat prisma.

Zwarte Zondag was een eerste breuk, een eerste stap in… nee, niet in het vergeten van het verleden, maar in het loskomen uit de verlammende trauma’s en het dwangmatige herkauwen ervan. Dat is nog altijd niet helemaal gelukt, maar er werd tenminste een begin mee gemaakt. Met zijn scherpe kritiek op de immigratie had het Vlaams Blok voor het eerst een echt nieuw thema aangeraakt, waarbij men niet kon terugvallen op de klassieke denkpatronen van de Vlaamse Beweging.

Landen als Hongarije, Spanje en Griekenland hadden een bittere geschiedenis van onderdrukking, roof en vernedering door islamitische overheersers. Dat is een onderdeel van hun nationale bewustzijn geworden. Vlaanderen had die historische ervaring niet. Voor het eerst betraden we een nieuw politiek territorium. Voor het eerst liepen we niet meer achterwaarts door de geschiedenis. En zelfs toen, in de jaren kort vóór en kort na Zwarte Zondag, was de islam als onderliggende religieuze ideologie in onze argumentatie over migratie nog slechts in embryonale vorm aanwezig, al zou dat snel veranderen.

Sociale bijsturing

De Vlaamse Beweging was na de ondergang van het Daensisme grotendeels vervreemd van de arbeidersklasse. Arbeiders stemden meestal voor de socialisten of voor de ACV-vleugel van de CVP. Maar de socialisten trokken steeds meer de kaart van de moskee en steeds minder die van het volkshuis. Met Zwarte Zondag stapten er voor het eerst in héél lang weer massa’s arbeiders over naar een Vlaams-nationalistische partij. Dat was dank zij het immigratiethema, en die nieuwe kiezers werden natuurlijk niet als bij toverslag flaminganten. Maar ze kwamen wel opnieuw in contact met de Vlaamse Beweging en ze hoorden en lazen, misschien voor het eerst, weer Vlaams-nationale argumenten in hun oorspronkelijke vorm, en niet meer alleen de boosaardige karikatuur die de socialisten ervan hadden gemaakt. Het terugwinnen van de arbeiders is natuurlijk een proces van lange adem.

Maar een ander proces voltrok zich veel sneller: vóór Zwarte Zondag was onze partij economisch en sociaal terrein in praktijk zeer “blauw” liberaal, ondanks het feit dat het solidarisme nog prominent in de statuten stond. Op ethisch vlak zijn we natuurlijk nooit liberaal geweest. Dat economisch liberalisme was niet programmatorisch of dogmatisch. Het was in de jaren ’80 als vanzelf zo gegroeid. Paul Beliën zei toen met een boutade dat het Vlaams Blok “katholieker moest zijn dan de CVP, liberaler dan de VLD en Vlaamser dan de Volksunie”.

Maar de plotse toevloed van arbeiders – en werklozen! – in ons kiezerskorps, dwong ons meer aandacht te besteden aan sociale thema’s. Zolang het maar niet tot socialisme ontaardt, zolang sociale voorzieningen valnetten zijn en geen hangmatten, is dat een positieve ontwikkeling. Vrijhandel en vrije markt zijn meestal positief, maar ze kunnen dramatisch ontsporen en dan zijn er correcties nodig.

Hatelijk en antidemocratisch Het merkwaardige aan deze overwinning was, dat zij met zo weinig middelen was bereikt. De partij had geen grote campagnes kunnen voeren. Ze was niet of nauwelijks aan bod gekomen op de BRT en dan alleen nog in negatieve zin. Ze had geen zuilorganisaties. Geen enkele krant steunde haar. Haar enige propagandisten waren de trouwe militanten, de sjoemelende en liegende belgicistische politici en last but not least, de vele Marokkaanse en Turkse delinquenten, vooral jongeren, die hier  ongestraft grote sier konden maken.

Het was een triomf van de democratie: een oppositiebeweging die geweldloos tegen de machten van het establishment in was doorgebroken. Maar dat establishment ging tekeer alsof Hitler en Goebbels tegelijk uit hun graf waren opgestaan, en een staatsgreep hadden gepleegd.

In werkelijkheid kwam die sluipende staatsgreep achteraf, toen de democratie na Zwarte Zondag ernstig werd ingeperkt en verkracht door de hatelijke, autoritaire en antidemocratische reacties van onze vijanden. In de tien jaar die volgden, werden onder het mom van “antiracisme” censuurwetten ingevoerd. De vrijheid van meningsuiting werd ingeperkt. GVA werd als rechtse krant kapotgemaakt. De media werden gestroomlijnd (zie de Terugblik: De liquidatie van de vrije pers) en ingeschakeld als propagandamachines voor het multiculturalisme en tegen het Vlaams Blok. Men maakte  “snel Belg”- wetten en immigranten kregen stemrecht, om als stoottroepen te dienen tegen de Vlaamse kiezers. En nu slaan die stoottroepen aan het muiten…

Marc Joris

Nvdr: Ook de kwaliteitskrant DM besteedde op haar eigen-zwarte manier aandacht aan dit nieuwsfeit van 25 jaar geleden: “…een oprisping van datzelfde xenofobe nationalisme dat tijdens de jaren 30 en 40 zijn duistere hoogtijdagen had beleefd…”

De tv-zenders VTM en BRTN nadat de verkiezingsresultaten binnen liepen:

Schuif tijdlijn door naar 01’40”

Schuif tijdlijn door naar 06’30”

Op YT vindt u nog meer filmbeelden uit het archief ‘duiding’.  Tip Panorama of  7de Dag en Vlaams Blok.