De laatste Oostfronters

De laatste Oostfronters: ‘Met 1.200 vertrekken en met 37 terugkomen: hoe kan je dan nog functioneren?’

Simon Demeulemeester Redacteur en Chef Opinie bij Knack.be

Chris Michel blikte voor zijn Koppen-reportage ‘De laatste Oostfronters’ met twee Oostfronters van 91 en 99 jaar terug op hun leven. ‘Ze hebben gevochten voor een land waar ze nooit meer geweest zijn.’

Journalist Chris Michel liet zich leiden door een centrale vraag: ‘Hoe voelt iemand zich aan het einde van zijn leven, als je op je zeventiende een keuze maakte die het normale leven beëindigde?’

‘De jongens die het Oostfront overleefden, kwamen in lichaam en ziel verminkt terug. Ze hebben nooit de eer gekregen die ze verwacht hadden. Als helden vertrokken, door meisjes met bloembossen uitgezwaaid, werden ze bij hun terugkomst in elkaar geslagen en in de gevangenis gegooid. Het land waar ze voor gingen vechten, hebben ze nooit meer gezien.’

Beide Oostfronters werden in 1945 ter dood veroordeeld. De ene vluchtte daarop meteen naar Duitsland. De ander zat eerst vijf jaar in een Belgische gevangenis, vooraleer naar Duitsland uit te wijken. Waar hij vijf jaar lang als clochard over straat zwierf. Michel: ‘Het leven van oud-Oostfronters was niet makkelijk: ze vonden geen werk, hun kinderen werden gepest, ze verloren burgerrechten…’

Geen trauma

Michel verbaasde zich over hoe verschillend de beide mannen omgingen met hun oorlogstrauma. ‘De ene man werd kwaad toen ik hem vroeg naar een trauma. Hij vond de vraag beledigend. Maar toen hij even later sprak over zijn dode vrienden, kwamen de tranen wel.’

Een historicus verklaarde die reactie aan Michel door erop te wijzen dat het toegeven van een trauma gelijkstaat aan het erkennen van een fout. ‘Voor hij die alles overboord gooit, is al die gruwel en het zware leven pas echt voor niets geweest.’

Zwaar betaald

Die man verklaarde dan ook dat hij vandaag hetzelfde zou doen als toen. De andere Oostfronter zei dat hij zwaar misleid was door de propaganda van de Duitsers, van de Kerk, de politieke leiders en de samenleving van toen, zegt Michel. ‘Hij was afkomstig uit een rijke Mechelse advocatenfamilie, zat aan de universiteit. Na de oorlog moest hij met zijn familie breken. Hij heeft die keuze zwaar betaald en zijn leven verknald, vond hij. Toch stak ook hij zijn verleden niet weg. Ze toonden hun medailles met hakenkruizen, die hingen zelfs in huis.’

Michel blijft zelf wel met een vraag zitten, zegt hij: ‘Die ene man is met 1.200 medesoldaten vertrokken naar Estland, slechts hij en 36 anderen zijn er levend uitgekomen. Van de 12.000 Vlaamse Oostfronters sneuvelden er 5.000. Ik blijf het onbegrijpelijk vinden hoe je dit alles kan meegemaakt hebben, en toch gewoon verder kan.’

De laatste Oostfronters, van Chris Michel, woensdag 29 mei op Canvas in Koppen

21 gedachten over “De laatste Oostfronters

  1. ‘zwaar misleid was door de propaganda van de Kerk,’? Dus de Kerk was toen pro-Vlaanderen? Wat een verschil met nu, ze kunnen gewoon niet genoeg krijgen van de import van vreemdelingen, bij voorkeur moslims.

    • Die moslims die de kerk zullen leeghalen en in brand steken

  2. Hartelijke dank voor die tip, geachte Redactie, ik zal zéker kijken.
    Natuurlijk is die kwestie VVT… Voltooid Verleden Tijd, en velen onder de Golfbrekersfans hebben die tijd NIET meegemaakt.
    Toch kan men enigzins die tijd vergelijken met de huidige: Vlaamsgezindheid bestond reeds in het “interbellum” (nà 1918, en voor 1940) maar “belgië” hield politiek, stand.
    Dé “gelegenheid” op een onafhankelijk Vlaanderen kwam er nà de 18daagse veldtocht, èn, vermits de Duitsers toén overàl “aan de winnende hand” waren, was het toch ietwat logisch om “op de winnende kar” te springen. (gesteund door de pastoors die, vanop de preekstoel, opriepen om SAMEN mèt de Duitsers (!) te gaan strijden tégen de goddeloze Bolsjevieken) !!.
    Dus… kiezen pro, of anti Duitsland… “zwarten” versus “anglofielen”… MOGELIJKS “vrij-Vlaanderen” (onder naziregime) of … ZEKER “verder doorgaan”, ( samen met de walekoppen. )
    Zo was het ook op 25 Mei, doch, wie recent de “verkeerde kant” koos, KAN dàt eventueel binnen 5 jaar wéér herstellen.
    Alwie 70 jaar geleden de “verkeerde kant” koos… moest het meestal met “z’n leven bekopen”; … Was het niet “in de strijd”, dan was het “tegen de muur” bij hun terugkeer, of… véle jaren gevangenis + (nadien) erg vaak ruinering.
    Maarrrr… wie toen wél “goed” koos was eveneens de dupe: Van zodra dat de “belgische regering-in-ballingschap” terug in het land was, besloten ze om Gutt (minister van Finantiën) het geld… TE DEVALUEREN.
    De oude biljetten waren waardeloos, en ieder inwoner kreeg maar een beetje “nieuwe briefjes” terug (onder het motto: iedereen even veel)–> BEHALVE… voor de clerus & kloosters
    die àlles (één “nieuwe frank” voor één oude)–> Honoré werd TOEN ook reeds gepluimd. 🙁
    Hoé men ook op een paard wedde tijdens WO ll (zwart of wit) , Frederik was nadien steeds gekl*** 🙁

  3. De Oostfronters, van waar ze ook kwamen, zijn de enige die kunnen zeggen, en ik verwijs naar de woorden van Churchill, dat ze het juiste varken(=Stalin) hebben pogen te slachten. De Oostfronters hebben zich niets te verwijten, ze mogen er fier op zijn. De geschiedenis zal nog in die zin oordelen. Hun behandeling bij hun terugkomst in het land is dan ook een echt schandaal. Als er ooit een onafhankelijk Vlaanderen komt, zal één der eerste zaken die moeten gedaan worden, het eerherstel zijn van de Oostfronters.
    (en ook van de andere slachtoffers van de anti-Vlaamse repressie door de belgische bezetter).
    Ik heb in Talinn(Estland) en Riga(Letland) het bezettingsmuseum bezocht. Het gaat hier wel om de “sovjet-bezetting”. In elk van de Baltische landen is toen 1/3 van de toenmalige bevolking “verschwunden” (=ongeveer 500.000 inwoners per land). De ermee gepaard gaande terreur is onbeschrijfelijk. Het is dan ook volledig begrijpelijk dat de Duitse inval door die landen beschouwd werd als een bevrijding. Het is dan ook een geluk dat tijdens de Duitse bezetting in het Westen er geen NKVD methodes zijn gebruikt. Voor België zou dit neergekomen zijn op ongeveer 2.5 miljoen slachtoffers!!! De Oostfronters stonden dus aan juiste kant om het Westen te behoeden voor een sovjetbezetting.
    In tegenstelling tot wat men zou kunnen denken zijn er echter ook goede “oostfronters”, namelijk diegenen die met Napoleon naar Rusland zijn getrokken, vrijwillig of als dienstplichtige. Deze hebben geen enkel probleem gehad , ook niet vanaf 1830. De belgische bezetter bewees hun ten andere alle eer!!!.
    Het voorgaande bewijst eens te meer de tergende selectiviteit bij de beoordeling van de feiten.
    De titel :”Met 1200 vertrokken en met 37 teruggekomen : hoe kan je dan nog functioneren” , is eveneens van toepassing op het lot van de Vlaamse soldaten tijdens WOI, en zeker voor wat de slag aan de IJzer betreft van oktober 1914.
    Over hun dramatische lot echter worden we n.a.v. van de herdenking van het begin van WOI opnieuw geconfronteerd met het klassieke belgische negationisme en revisionisme.
    Het is dus nog steeds wachten op de publicatie van de geschiedenis van wat er zich werkelijk heeft afgespeeld achter de schermen, van zowel WOI als WOII .. Het is enkel op basis van de werkelijke feiten dat men kan oordelen, en desnoods veroordelen. De “officiële versies” waarover we nu beschikken, horen immers thuis in de rubriek : “reclame boodschappen”.

    • I k heb enorm respect voo de oostfronters,ze gingen als helden naar rusland ,hebben daar gestreden als soldaten ,maar als ze terug naar belgie kwamen werden ze behandeld als moordenaars en verraders dit vind ik heel jammer a propos mijn vader was een oostfronter en ik ben er fier op .

  4. Ik heb een enorme bewondering vooral die Oostfrontstrijders en het waren onze mooiste jongens die vertrokken en ze deden het zeker niet voor het geld of voor het gemak
    Dat ze verraden werd door de kerk is een feit dat volgens mij vaststaat maar ons volk wordt ook nog altijd verraden door de huidige kerk spijtig genoeg

  5. Geachte redactie,
    het is woensdag 28 mei, of, donderdag 29 mei, maar niet woensdag 29 mei. Ietsjes verwarrend hé.
    Het is dus donderdag 29 mei op één, en NIET op canvas.
    mvg,
    Walter F.

  6. Nu we het toch ietwat over WO ll hebben, wil Fikken het eens hebben over “de witten”-kamp, en dàt is/was ook niet zo algemeen als men wel zou denken.
    De éérsten die (nog eind 40) zich verenigden om weerstand te bieden kwamen… van Liberale kant (en dàt heeft geduurd tot half-1942)
    Van de “rooien ” (socialisten èn kommunisten) had men niks te verwachten, WANT… zij staarden zich blind op het verdag dat Von Ribbentrop en Molotov getekend hadden (zij, onder de naam “onafhankelijkheidsfront” zijn slechts beginnen verzet bieden nàdat hitler de Sovjetunie binnen viel.
    De tjeven dachten absoluut niet aan résistentie want… mijnheer pastoor zou “het” eens moeten aan-de-weet-komen dat zij het Christengeloof niet wilden verdedigen tégen de goddeloze Bolshevieken. (zèlfs nà de débâcle in Stalingrad waren er nog veel naïve Vlamingen die… (zoals aldus beschreven in de toenmalige kranten 🙂 ): de Feldgraue Wapenrok aantrokken om te kampen voor het geloof.
    Zo zien Jullie maar, beste Golfbrekensfans, dat… “kiezen” (goed of slecht) afhangt van externe factoren, èn van de tijdsgeest.

  7. Na het bezien van dit korte item in koppen, komt bij mij… de oude wrok boven: die Dries en die Albert waren géén Wehrmachtsoldaten, maar wél “crapule-de-luxe SSers”.
    De oorspronkelijke SS bestond uit politieke élite-manschappen, doch.. nà de “Poolse veldtocht”, waarin zij sneuvelden als de vliegen —> (80 % verlorengegane mannen), moesten de rangen wéér aangevuld worden.
    Wààrom sneuvelden er zoveel ?…. simpel : om te bewijzen dat zij béter waren in de strijd (en ipso facto: roekelozer) dan het “geregelde leger”.
    Dààrdoor recruteerde men éérst bij het leger, doch… wegens tè weinig “liefhebbers”, was de SS verplicht om … misdadigers alle slag uit àlle bezette gebieden te halen. 🙁
    Wat Fikken betreft, die twee moesten al decennia-geleden, “van kant gemaakt zijn”.(!!!) Zij zouden mij waarschijnlijk ter plaatse doodgeslagen hebben indien zij de papiertjes (met geheime informatie voor het verzet) van tussen titelblad & kaft van mijn schoolboeken zouden ontdekt hebben… het zou hèn niet gedeerd hebben dat ik nog maar een snotneusje van 7-8 jaar was. Grrrrrr.
    Die tijd vergeten (?) NOOIT, en vergeven nog minder. !

    • Dag Victor,

      Misschien ben ik mis maar als ik uw reactie lees, heb ik de indruk dat u zo het een en het ander door elkaar haspelt…

      “… Dries en Albert waren géén Wehrmachtsoldaten…”schrijft u.
      Toch wel Victor, zij waren wél Wehrmachtsoldaten!

      Waarschijnlijk maakt u de klassieke fout door ‘Wehrmacht’ gelijk te stellen met het toenmalige Duitse landleger…
      Maar ‘Wehrmacht’ was de overkoepelende naam van ALLE Duitse strijdkrachten die uit VIER componenten bestond.
      Dries en Albert waren inderdaad geen lid van het Duitse landleger: das Heer. Het ‘Heer’ nam in principe geen niet-Duitsers op in zijn rangen, dat landleger was samengesteld uit dienstplichtige en beroepsmilitairen van Duitse afkomst.
      Twee andere componenten van de Wehrmacht, de Luftwaffe en de Kriegsmarine, waren soepeler in het aannemen van niet-Duitsers, in beide componenten waren er o.a. ook Vlamingen.

      En dan komen we tot de klassieke, al dan niet OPZETTELIJKE verwarring, van SS en Waffen-SS…
      De Algemenen SS, kortweg ‘SS’, was ‘n partijmilitie van de NSDAP. Deze formatie had niks met het leger te maken, het waren géén militairen!
      De Waffen-SS was wel een militaire formatie, stond onder bevel van het OKW (Opperkommando van de Wehrmacht) en vormde de VIERDE COMPONENT van de Wehrmacht.
      Behalve eigen opleiding, rangbenaming, enz. was er nog ‘n groot verschil met het Duitse landleger: behalve in de laatste oorlogsmaanden bestond de Waffen-SS voor 100% uit vrijwilligers. Op zeker ogenblik bestond de Waffen-SS voor meer dan 1/3 uit vrijwilligers van niet-Duitse afkomst. Uit zowat ALLE Europese volkeren waren er vrijwilligers: Denen, Noren, Nederlanders, Fransen, “neutrale” Zweden en Zwitsers, zelfs ‘n paar tientallen Britten, natuurlijk ook Vlamingen en Walen…
      Zodus waren Dries en Albert, als lid van de vierde component,
      wel degelijk Wehrmachtsoldaten.

      Aan de “Poolse veldtocht” namen militairen deel van de Waffen-SS maar geen partijmilitanten van de (algemene) SS…
      En ik verneem hier voor de allereerste keer dat toen 80% van de Waffen-SSers sneuvelden.
      En wat dat recruteren uit alle bezette gebieden betreft: waren die misdadigers misschien die Deense en Zwitserse (bezette gebieden ???) hoge militairen, de Belgische legerofficieren, die Nederlandse generaal enz., die dienst namen bij de Waffen-SS?

      • Aantal vrijwillige Waffen SS’ers :
        Germaanse landen : finnen 4000/ Denen 6000/ Noren 8000/ Nederlanders 40.000/Vlamingen 25.000/ Zweden 300/ Letten 25.000/ Esten 15.000. Britten 100.

        Romaanse landen : Walen 9000/ Fransen 10.000/ Zwitsers 700/ Italianen 10.000/

        Slavische en Aziatische landen : Russen 18.000/ Wit-Russen 10.000/ Oekraieners 30.000/Kozakken 30.000/
        Turkemenen 15.000/ Georgiers 3000/ Armeniers 3000/ Tataren 10.000/ Kirgiz 2000/ Ostbeken 2000/ Indiers 5000.

        Balkanlanden : Slovenen 6000/ Albanezen 4000/ Serviers 4000/ Bosniers 20.000/ Grieken 1000/ Tchecken 5000/ Hongaren 40.000/ Bulgaren 3000/ Roemenen 5000.
        De cijfers zijn afgerond naar 0

        Voor het overige ken ik officieren uit de Germaanse Algemene SS, een paramilitaire organisatie, o.a. Jef Françcois en Tony Van Dijck die opdrachten kregen aan het front. Ik denk niet dat dit “Einzelfälle” waren.

        Dat de Waffen SS, in het begin van de oorlog elite-troepen waren staat buiten kijf. Op 300 gekeurde mannen slaagden er 5. Later versoepelde dit weliswaar.
        Dat Duitsland vervallen is tot een BRD is niet verwonderlijk. Duitslands “crème de la crème” ligt begraven in Rusland.

  8. Fikken,
    Zo gaat dat ook met “verzetsstrijders, terroristen, krijgsheren, vrijheidsstrijders.” Het is maar juist van welke kant je het bekijkt. Het kan de “positieve of negatieve” kant uit.

  9. Ik heb de uitzending gezien, wie dacht nog iets aan de weet te komen wat hij niet wist was er aan voor de moeite. De toon werd al aan het begin van de reportage gezet met de zin ” zij gingen vechten aan het ZOGEZEGDE OOSTFRONT”. Dan stel ik mij de vraag wat is er zogezegd aan? het oostfront was er toch, en daar werden daadwerkelijk de jonge Vlaamse helden als kanonnenvlees naar toe gestuurd. De Engelse auteur benaderde het onderwerp objectief, en dat was zijn commentaar ook. Het was een getuigenis van een zeldzaam wordende generatie. De beide heren waren nog goed te woord, de jongste van de twee was duidelijk in zijn overtuiging. Hij zou het onmiddellijk terug overdoen. Kortom, het bekijken waard, maar niets nieuws gezien.

  10. Ik heb wél veel nieuws gezien, bv dat de Vlamingen bij hun aankomst aan het front al onmiddellijk werden uitgescholden voor ‘bende zigeuners’ door de duitsers, en iedereen weet wat ze met de zigeuners deden…

    • Raymond, Wij hebben uit eerste hand andere berichten gekregen. Integendeel.

  11. Beste Ropie,
    “Indien” U bent wié ik vermoed, bent U eveneens een kustjongen. (het boek over de vlucht in ’40 ZOU van U kunnen zijn… aan de initialen te zien heeft het te maken met middeleeuwse kruisboogschutters).
    In mijn kustgemeente waren er tijdens WO ll ènkel Wehmacht- Luftwaffe- (flakbatterijen) èn Kriegsmarinepersoneel gelegerd.
    Die drie legerafdelingen waren fier om Duitse soldaat te zijn en spraken héél misprijzend over die “Schweinhunde” van SSers… zij werden (bont & blauw) geslagen indien zij het waagden om de Heistse “Puff” (alwààr Fikken zijn schoolboeken toonde aan de “madam”, één van mijn tantes) binnen te komen.
    U schrijft het (terecht !) dat de SS haar eigen rangtekens & graden gebruikten… dàt is toch wel een van de bewijzen dat zij zich als Ubermenschen (nog boven) de Ubermenschen gedroegen, en géén bevelen van het “Oberkommando des Heeres” aanvaardden INDIEN zij niet ondertekend waren door (minstens) een Standartenführer.

    • Beste Victor,

      Even heb ik getwijfeld of het nog te moeite loont om te reageren…
      Maar kom, toch nog dit: ik heb niet gezegd dat de SS eigen rangtekens & graden gebruikte… ik sprak over de Waffen-SS.
      U zult heel zeker wel weten dat ‘n ploate (pladijs) geen tong is, al zijn het allebei platvissen…

      Ook begrijp ik niet wat u bedoelt of wilt bewijzen met de bewering dat de Waffen-SS niet zomaar bevelen van het OKH aanvaardde.
      Dit vind ik maar helemaal normaal hoor!
      De Waffen-SS was niet ondergeschikt aan het OKH maar wel aan het OKW.
      “Onze” parakommando’s zouden ook nogal vreemd opkijken als ze daar plots ‘n bevel zouden ontvangen van de commondore van onze (veel)zee- (en weinig)macht, als dat bevel niet zou mede ondertekend zijn door iemand van de generale staf van de landmacht.
      Ik dacht dat ik in mijn vorige reactie reeds had duidelijk gemaakt dat de Waffen-SS (Niet de SS, Victor!) een vierde, zelfstandige component was van de Wehrmacht en geen onderdeel van de landmacht (das Heer)…

    • Die cliché van “Übermenschen” blijft het goed doen en is door de overwinnaars misbruikt en ons aangepraat i.v.m het verslagen Duitsland.
      De “Übermensch” is een gedachte en vaststelling van de Pers Zoroaster, Zaratoestra voor ons. Hij stelt dat de mens in de loop van de tijden tot een dergelijke ontwikkeling kan komen, zodat die mens of Übermensch zich verhoudt tot de mens, zoals zich nu een mens verhoudt tot een aap.

  12. Beste Golfbrekersfans,
    Laten wij best dat hoofdstuk van de “Oostrontstrijders” (in Rusland werd er gesproken van het “westfront” natuurlijk) vlug vergeten, en het haar plaats geven de het toekomt: vertikaal door de versnipperaar, èn meegeven met het “oud papier”.
    Maar… dan wèl zonder onze Golfbrekersvriendin Anna Bijns te danken om zich de moeite getroost te hebben om die lijst van waffen-ssers’ op te zoeken en te publiceren.
    “Mercietje zulle” Anna. (^_-)

  13. Misschien nuttig voor jullie documentatie, nl DeVergoeding voor het gezin of de ouders van de vrijwillige Oostfronters.

    De gezinnen of ouders der vrijwilligers bekomen een vergoeding die berekend wordt naar het vroegere bruto-inkomen van de vrijwilliger. Daarbij wordt een duurtetoeslag van 20% uitgekeerd, benevens de huishuur voor de echtgenote en andere eventuele betalingen. Bij de berekening wordt niets afgetrokken voor het levensonderhoud van de vrijwilliger. Aan het bedrag is geen maximumgrens. Voor elk kind van een gehuwd vrijwilliger (zonen onder de 18 en dochters onder de 21 jaar) wordt een toeslag van 250 Frank (+ 20% duurtetoeslag) betaald. Voor zusters en broeders onder de 16 jaar, van ongehuwde vrijwilligers wordt een toeslag van 150 Frank (plus 20% duurtetoeslag) toegekend. De familie is bovendien kosteloos in de Duitse ziekenkas ingeschreven. Ook kunnen lopende uitgaven, zoals levensverzekering enz vergoed worden.

    Voorbeelden :

    1- ONDERSTEUNING VAN HET GEZIN
    Familietoestand : 3 kinderen
    Inkomen : Fr 1800,- huishuur Fr 200 per maand
    Er wordt uitbetaald :
    Onderhoud voor de vrouw 1200,-F
    Voor de kinderen (elk 250 F) 750,-
    ———
    1950,-F
    20% duurtetoeslag 390,-
    Huishuur 200,-
    ———
    2450,-F

    ONDERSTEUNING DER OUDERS
    Familietoestand: beide ouders 3 kinderen onder 16 jaar
    Loon van de vrijwilliger :1200,-F
    Gezamenlijk inkomen der familie 3000,-F
    De vrijwilliger moet minstens 1/4 van het gezamenlijke inkomen
    der familie bijgedragen hebben, hier dus 750,-F
    Er wordt uitbetaald :
    Voor de ouders 1200,-F
    voor broers en zussen elk 150,- 450,-
    20% duurtebijslag 330,-
    ———-
    1980,-F

    Voor alle inlichtingen : SS-Fürsorgeoffizier für Flandern
    Antwerpen, Belgiëlei, 34

Reacties zijn gesloten.