Gisteren een eerder opgenomen VPRO-documentaire bekeken “The Blue Box”. De titel verwijst naar het metalen blauwe spaarbusje van het Joods Nationaal Fonds waarmee geld opgehaald werd om gronden te kopen van Arabische eigenaars om die te “bebossen”. Het neemt ons mee naar de periode beginnend bij de dertiger jaren van de vorige eeuw toen Palestina nog Brits mandaatgebied was.

De maker van de documentaire, Michal Weits, is een achterkleindochter van Joseph Weits, die de geschiedenisboeken inging als “de architect van de Transfers”. Transfers moet u vertalen als “verdrijvingen”.

In de film wordt duidelijk gemaakt hoe de blauwe bedelbusjes populair werden, nl. door te ijveren voor het bebossen van de magere grond van Palestina dat het begin van het groene Israël moest vormen.

Men verneemt dat het initieel de bedoeling was de Arabieren uit te kopen om op die plaatsen nederzettingen te bouwen. En dat gebeurde: rijke grootgrondeigenaars, die in steden zoals Beiroet, Caïro of elders in het M.O. of Europa woonden, waar het beter vertoeven was, verkochten hun eigendommen aan de biedende joden. Op die gronden, in die huizen woonden echter Arabische pachters – keuterboerkes van generatie op generatie – arme, meestal ongeletterde sloebers, die gewoon verdreven werden. Zij wisten niet wat hun overkwam.

Het ging hier om een zakelijke transactie, waarvoor een bepaalde som onderhandeld en betaald werd. Niets onwettigs, maar zeker niet bepaald vriendelijk, ook niet van de kant van de verkopers.

In een later stadium werd er niet meer onderhandeld of betaald. Dan werden de bewoners van de Arabische dorpen in hun geheel verdreven, zonder compensatie. En dat wordt in de documentaire met een nuchtere blik getoond. Ook de overwoekerde ruïnes van hun huizen. Herhaaldelijk wordt geargumenteerd dat ze nooit mogen terugkeren. Als er niets meer is om naar terug te keren, dan zullen ze wel wegblijven… klonk het. Initieel werd er nog als doekje voor het bloeden gesteld dat ze de vluchtelingen zouden compenseren, of de landen, die hen opvangen… Later… u kent de rest van het verhaal. De verdrijvingen, de bezettingen, de nederzettingenpolitiek gaat onverminderd voort. En niemand – buiten een gratuite verwerping en aanklacht bij de VN – geeft erom.

Wij kunnen u slechts deze inleidende video aanbieden. De volledige film hebben wij niet kunnen vinden. Het getuigt van een kilte, een Übermenschenmentaliteit, waarvan ze zich ten volle bewust zijn, maar die ze wegvegen voor een hoger ideaal. Een compliment aan de moedige Michal Weits voor deze nuchtere documentaire zonder theatrale, opdringerige Vranckxbegeleiding.

De inleiding:

De Blue Box-campagne van het Joods Nationaal Fonds (JNF) was internationaal decennialang succesvol in het werven van steun voor de aankoop en bebossing van land in Palestina. De bomen hebben hun wortels gespreid, maar sporen van de verdreven Palestijnen zijn nog steeds zichtbaar.

Enkele citaten uit het interview met Michal Weits:

Je hebt hier veertien jaar aan gewerkt. Waarom nou eigenlijk zo veel moeite?
'Voor mij was het een schok om die dagboeken te lezen. Ik besefte dat ik weinig wist over de geschiedenis van Israël. Ik ben hier geboren en opgegroeid, en ik begreep dat mij een ander verhaal was voorgehouden. En dan druk ik me mild uit. Mijn hele generatie heeft op school dingen geleerd die niet de hele waarheid zijn.'

Zie je het als propaganda?
'Ja, of in elk geval een zorgvuldig uitgedacht verhaal dat de doelen van de staat Israël dient.'

Welk verhaal is dat dan?
'Dat we hier honderd jaar geleden kwamen en dat er niemand was. Een leeg, woest land. Al die ruïnes die je overal in het land ziet, daar werd nooit iets over gezegd. Ik was heel kwaad toen ik erachter kwam hoe het zat. Dat Arabische inwoners uit hun dorpen vluchtten en die dorpen vervolgens in puin werden gelegd zodat ze nooit terug zouden kunnen komen.'

De uitgangssituatie was in elk geval ook niet erg eerlijk. Mensen die al generaties op land wonen dat zonder dat zij dat echt beseffen in bezit is van een of andere sjeik in een ver land. En dan komt er iemand die zegt: ik heb het land gekocht, ga weg.
'Ja, precies. Ik denk wel dat je moet beseffen dat het een andere situatie was dan nu, maar nogmaals, misschien… het spijt me van de vergelijking, maar zelfs het Duitse volk begrijpt dat hun land de meest verschrikkelijke dingen heeft gedaan, en ze lopen niet voor die verantwoordelijkheid weg. In dit geval is er meer ruimte voor discussie, maar dat is in zekere zin tijdverspilling. Hadden ze het anders kunnen doen? We weten het niet. Hebben we iets goed te maken? Er wonen nog altijd vijf miljoen vluchtelingen in kampen, sinds 1948.'

Ben je dan nog steeds een vluchteling als je daar geboren bent, en je ouders ook?
'Ja. Geboren als vluchteling, zonder nationaliteit. En of we vinden dat we een keus hadden of niet, Israël heeft dit probleem gecreëerd. Dus daar moeten we op de een of andere manier verantwoordelijkheid voor nemen.'

Verneem meer: https://www.2doc.nl/documentaires/series/2doc/2021/blue-box.html

Een kennismaking met Michal Weits: