LANG VOOR ISRAËL BESTOND

In zijn roman “In den beginne” filosofeert de joods-Amerikaanse auteur Chaïm Potok erover hoe moeilijk het is een goed begin te maken met een grote onderneming. Dat geldt evengoed voor het schrijven van romans, het aanleggen van een tuin, het opstarten van een wetenschappelijk project of het verklaren van een historische gebeurtenis. Het is zeer moeilijk een goed beginpunt te kiezen. Voor wie zijn relaas van de Tweede Wereldoorlog laat beginnen in mei 1940 is heel het conflict onbegrijpelijk. Wie begint met de verkiezing van Hitler in 1933 zou nog altijd enkele essentiële elementen missen: de angst voor het overslaan van de bolsjewistische revolutie naar Duitsland, en de woede om het vernederende onrecht van Versailles, en de gevoelens van wraak en rancune die daaruit voortvloeiden. Wie begint met de invasie in Normandië in 1944, zou die militaire operatie dan weer kunnen voorstellen als een onderdeel van een aanvalsoorlog van de Britten en de Amerikanen.

Dat lijkt allemaal verschrikkelijk naïef, en niemand zal zo’n vergissingen maken als het om de Tweede Wereldoorlog gaat. Maar in de beschouwingen over het conflict tussen Israël en de Arabieren worden wel voortdurend soortgelijke perspectieffouten gemaakt. Men laat het relaas van de strijd beginnen met de verkiezing van Ariel Sharon, de Zesdaagse Oorlog van 1967, de bouw van de nederzettingen in Judea en Samaria, of op zijn best met de stichting van Israël in 1948 en de verdrijving van de Arabieren. Dat lijken allemaal logische beginpunten. Maar die gebeurtenissen waren helemaal geen beginpunten. Het waren eindpunten van lange en bloedige historisch processen.

Wanhopig en uitzichtloos?

Gewoonlijk verklaart men de huidige terreurcampagne met moorden en zelfmoord-aanslagen op Israëlische burgers als het gevolg van “Palestijnse wanhoop” en “uitzichtloosheid”, terwijl in werkelijkheid de tweede intifada is begonnen op een moment dat er meer dan ooit in het verleden een reëel uitzicht was op de stichting van een Palestijnse staat, en nadat de Palestijnse Entiteit meer autonomie en meer grondgebied hadden gekregen dan ooit tevoren.

Ja, de Palestijnse Entiteit had in 1993 slechts de volledige zeggingschap over een relatief klein deel van het totale grondgebied gekregen, maar ze had wel de controle over alle belangrijke steden.

• Zij had een eigen regering, een eigen politiemacht die zo zwaar bewapend was dat ze de facto een leger vormde, eigen inlichtingendiensten, een eigen onderwijsnet dat massaal door de Europese Unie gefinancierd werd, echte ministeries en echte staatsstructuren.
• Israël had als gebaar van goede wil honderden gevangenen vrijgelaten, inclusief een groot aantal terroristen die talrijke moorddadige aanslagen tegen burgers hadden gepleegd.
• Israël had ook duizenden wapens geleverd om het leger en de politiediensten van Arafats embryonale staatje uit te rusten. Vergeleken met de “lege dozen” die wij zo goed kunnen uit onze staatshervormingen, waren dat keiharde en substantiële verworvenheden.
• De diplomatieke relaties met de Verenigde Staten waren redelijk. Arafat werd op het Witte Huis ontvangen, en hij werd overal behandeld als een feitelijk staatshoofd.
• De Europese Unie pompte vele miljarden in de structuren van de Palestijnse Entiteit. De Israëli’s waren oorlogsmoe en zij wilden hartstochtelijk graag geloven dat Arafat een tegengewicht zou kunnen vormen voor de groeiende macht van de fundamentalisten van Hamas en Djihad, en dat hij pragmatisch genoeg was om vrede te willen sluiten.
• Premier Barak had ongelooflijke – en achteraf gezien onverantwoorde – toegevingen gedaan. Hij had zijn troepen uit de veiligheidszone in Libanon teruggetrokken zonder enige Arabische tegenprestatie.
• Zelfs het oude taboe was doorbroken: de verdeling van Jeruzalem was in beginsel aanvaard. Er moesten nog pijnlijke knopen doorgehakt worden, maar dat ging om details en millimeters op stafkaarten. Het grote principe was aanvaard.
• Ook het Egyptische voorbeeld was hoopgevend. De Egyptenaren hadden de Sinaïwoestijn teruggekregen – in fasen, net zoals de Palestijnse staat er in fasen aankwam. De vrede met Egypte was al twintig jaar stabiel en duurzaam gebleken. Nochtans was de Sinaï strategisch en economisch veel belangrijker dan Gaza, Judea of Samaria, in de “bezette gebieden”. Er zat olie. De teruggave van de Sinaï was een veiligheidsrisico: Israël gaf de natuurlijke verdedigingslinies langsheen het Suezkanaal en de Giddi- en Mitla-passen op, en de controle over Sharm El Sheik, van waaruit de Egyptenaren in 1967 een Israëlische levensader hadden afgesneden: de scheepvaartroute naar de Indische Oceaan. Toch hadden de Egyptenaren hun Sinaï teruggekregen, en de nederzetting van joodse kolonisten waren ontruimd.
• Een vredesverdrag met Israël op basis van “Land voor Vrede” was dus mogelijk, en het leek zelfs binnen handbereik te liggen. Wanhoop? Uitzichtloosheid? Integendeel, naar alle meetbare criteria hadden de “Palestijnen” in 1993 en zelfs nog in 1999 betere perspectieven op een eigen staat dan de Koerden, de Basken of de Tibetanen. Volgens de hoopvolle formule “Land voor vrede” hadden de Arabieren in Palestina echt land gekregen, met echte steden. Maar zij waren niet bereid in ruil daarvoor echte vrede te bieden. Integendeel, zij ontketenden de bloedigste terreurcampagne sinds vele decennia. Uit wanhoop? Absoluut niet.
• Juist omdat zij weer hoop hadden gekregen op de verwezenlijking van hun oude droom. En dat was niet de oprichting van een eigen staat, maar de vernietiging van Israël. Door zijn inschikkelijke opstelling en zijn eenzijdige terugtrekking uit Libanon had premier Barak een fout gemaakt die in het Oosten dodelijk is: hij had de indruk gegeven dat hij zwak was. Zijn toegevingen werden niet gezien als blijken van goede wil, maar als blijken van zwakheid. Het onoverwinnelijke Israël werd plots gezien als een stuurloze natie, die hals over kop uit Libanon vluchtte. Toen waren de oorlogshonden los. De hyena’s hadden bloed geroken, en de oude droom van de Endlösung leek plots binnen handbereik te liggen.

Lees verder →