‘Dood minder en dood voorzichtig’

1. In 2012 zijn in China naar schatting 3.000 mensen geëxecuteerd. Dat is vier maal meer dan in de rest van de wereld gecombineerd (Egypte en Syrië uitgezonderd, want daar zijn geen betrouwbare cijfers voor handen.)

2. Volgens Dui Hua Foundation, een Amerikaanse NGO die deze cijfers verifiëert, is het aantal executies sinds 2002 met 75% gedaald. Toen werden nog 12.000 mensen geëxecuteerd.

3. De Communistische Partij beschouwt het aantal executies als een staatsgeheim en geeft slechts indirecte commentaar. Maar vorig jaar zei een vice-minister van het Ministerie voor Volksgezondheid dat de daling in executies aan de basis lag van het tekort aan donororganen voor transplantaties.

4. De massale executies startten eind veertiger jaren van vorige eeuw onder het bewind van Mao Zedong. Die verklaarde dat ‘het ombrengen van contrarevolutionairen best niet 0,1% van de bevolking moest overschrijden en in de steden zelfs lager dan 0,1% moest zijn.’ Miljoenen mensen werden zo in luttele jaren geëlimineerd.

5. Pas na de dood van Mao in 1976 veranderden de Chinese leiders van koers. Toch bleef een streng systeem van strafrecht in voege om de sociale orde te bewaren. De doodstraf bleef van toepassing voor ‘extreem ernstige misdaden’ waaronder corruptie en drugshandel. In 1983 werden 24.000 mensen tot de doodstraf veroordeeld. In de negentiger jaren van vorige eeuw daalde dit tot 15.000 per jaar of 90% van het globale totaal.

6. Toch werd pas tussen 1998 en 2008 een kentering ingezet toen Xiao Yang voorzitter van het Hooggerechtshof was. Onder zijn bewind werden rechters overtuigd de strafmaatregel voor moord, drugsdelicten en gewelddadige overvallen te verzachten. Vele processen werden herzien en de straffen aangepast. Zijn inspanningen werden pas jaren later opgemerkt omdat de hardliners binnen de communistische partij overtuigd bleven dat ‘het doden van velen’ nodig was om de orde in het land te bewaren.

7. Yang en de zijnen konden dus geen ruchtbaarheid geven aan hun gewijzigde koers. Zeiden beleidsmakers in 1983 dat ‘wanneer er de keuze is tussen te doden en niet te doden, er best gedood wordt’, dan was de regel in 2005 ‘dood minder en dood voorzichtig’.

8. In 2011 werden 13 misdaden waarop de doodstraf van toepassing was van de lijst geschrapt, waaronder smokkelen, grafschending en het stelen van prehistorische fossielen. Ook de executiemethode werd gewijzigd: het vuurpeloton heeft in de meeste gevallen plaats gemaakt voor een dodelijke injectie.

9. Specialisten denken dat het nog 50 jaar zal duren vooraleer de wereld de afschaffing van de doodstraf in China zal zien.

The Economist